Hayot faoliyati

Yuqish yo‘llari:

1. Qon orqali - kasallik tashuvchilari - kanalar, so‘nalar,

chivinlar va shu kabi qon so‘ruvchi hasharotlar chaqishi orqali.

2. Alimentar kasallik qo‘zg‘atuvchisi tushgan suv, oziqovqatlarni

iste’mol qilish orqali.

163

3. Muloqat orqali - kasallangan hayvonni so‘yish yoki

terisini shilishda, kasallik qo‘zg‘atuvchisi tushgan suvda cho‘-

milish, kir yuvish yoki daryoni kechib o‘tishda teri va shilliq

qavatlar orqali.

4. Nafas yo‘llari orqali - kasallik qo‘zgatuvchisi tushgan

chang bilan nafas olish orqali (o‘t o‘rish, em-xashak tayyorlash,

sabzavotlarni yig‘ish, don-dunlarni saranjomlash jarayonida).

Klinikasi: Yashirin davri 3-7 kun davom etadi. Uning

o‘tishi, manzarasi klinik shakllarining tabiatiga bog‘liq. Tulyaremiyaning

har bir yuqish yo‘liga ma’lum bir klinik shakli

mos keladi.

Kasallikning boshlang‘ich davri bir xilda kechadi: kasallik

to‘satdan o‘tkir boshlanadi. Bemor eti uvushib, qaltiraydi, tana

harorati 38°C - 40°C gacha ko‘tariladi, boshi, muskullar, ayniqsa

boldir muskullari og‘riydi, bosh aylanadi, ishtahasi

yo‘qoladi. Kasallik og‘ir o‘tganida bemor qayt qiladi, burni

qonaydi, ba’zan alahlaydi. Bemorning ko‘zi, tomog‘i va yuzi

qizarib ketadi. Yurak urishi avvaliga tezlashadi, keyin sekinlashadi,

qon bosimi pasayadi. Ana shu umumiy belgilar bilan

bir qatorda tulyaremiyaning klinik shakliga xos o‘zgarishlar ham

aniqlanadi. Tulyaremiyaning barcha shakllariga xos bo‘lgan

belgi – limfa tugunining yallig‘lanishidir.

Davolash maqsadida antibiotiklardan streptomitsin, tetrasiklin,

levomitsetin, doksisiklin va vaksinoterapiya qo‘llaniladi.

Vaksina bilan davolash maxsus sxema asosida olib boriladi.

Oldini olish:

1. O‘choqda qon so‘ruvchi hashorotlarga qarshi tadbirlarni

olib borish.

2. Kasallik yuqish xavfi bor odamlarni emlash.

3. Aholi orasida sanitariya- maorif ishlarini tashkil etish.