Hayot faoliyati

Transport vositalarida xafsizlik qoidalariga rioya qilish

Transport vositalari salonida odamlar oladigan jarohatlar

transport vositasi katta tezlikda keskin burilganda, tezlik birdan

101

oshirilganda va keskin tormoz bosilgan transport vositalarining

o‘zaro to‘qnashuvi yoki to‘siqqa urilishi natijasida sodir bo‘ladi.

Jumladan, katta tezlikda kelayotgan transport vositasi keskin

tormoz berib to‘xtashi natijasida unda o‘tirgan odamga ta’sir

etadigan kuch bir necha barobar oshadi, masalan, odamning

og‘irligi 80 kg bo‘lsa, unga ta’sir etadigan kuch 1500 kg ga

yetadi. Uning qon tomirlarida kasallik bo‘lsa, tomirlar yorilib,

yuragi infarktga uchrashi yoki bosh miya qon tomirlari yorilib,

insult holatiga tushishi mumkin, bu esa, o‘z navbatida yo‘l

transport hodisasiga sabab bo‘ladi. Olimlarning aytishlaricha,

haydovchining yonidagi o‘rindiq «o‘lim kreslosi» deb ataladi,

chunki avtohalokat paytida bu o‘rindiqda o‘tirgan odamning

o‘lish ehtimoli haydovchiga nisbatan 7 barobar, orqa o‘rindiqda

o‘tirgan odamga nisbatan 5 barobar ko‘p bo‘ladi. Bu o‘rinda

transport vositasining tezligi katta ahamiyatga ega bo‘ladi. 50

km/soat tezlikda kelayotgan transport vositasi to‘siqqa urilganda

transport vositasi ichidan otilib chiqqan odamning jarohati

beshinchi qavatdan yiqilgan odam kabi, 80 km/soat tezlikda

esa, 15-qavatdan yiqilgan odamning olgan jarohati bilan teng

bo‘ladi. Respublikamizda haydovchi va fuqarolarning hayotini

himoya qilish maqsadida davlatimiz tomonidan qator qonun va

qarorlar qabul qilinganligiga qaramay, haydovchilar qonunni

buzib, o‘zlari va atrofdagilarning hayotini xavf ostiga solishadi.

Jumladan, haydovchi va yo‘lovchilar hayotini saqlash uchun

qo‘llaniladigan xavfsizlik kamari ishlab chiqarilib, joriy qilinganiga

100 yildan oshganiga qaramay, ko‘pchilik haydovchilar

uni pisand qilmaydi, uni taqishga beparvo bo‘ladi. Yaqinda

davlat tomonidan xavfsizlik kamarini taqmaganligi uchun

qo‘llaniladigan jarima qiymati oshirilganidan keyin ko‘pchilik

haydovchilar YPX, xodimini ko‘rib qolsalar vaqtinchalik

taqishadi. Xavfsizlik kamari esa, transport vositasi ichida

o‘tirgan furaqolar hayotini saqlashda eng maqbul vosita.

Olimlarning aniqlashicha, faqat 10 km/ soat tezlikda yuruvchi

transport vositasi to‘siqqa urilganda haydovchi o‘zining qo‘l va

oyoqlari yordamida shikastlanishdan saqlanishlari mumkin,

xolos. Agar transport vositasi 60 km/soat tezlikda to‘siqqa

urilsa, vazni 80 kg bo‘lgan odamning vazni 3 tonnaga teng

102

bo‘ladi. 80 km/soat tezlikda esa, 9 tonnaga teng og‘irlik bilan

transport vositasining old oynasiga, rul sambaragiga, oldingi

shitga uriladi. Bunday holda odamning tirik qolishi amri mahol.

Uning hayotini faqat xavfsizlik kamarigina saqlab qolishi

mumkin. Yapon olimlarining ma’lumotlariga qaraganda,

xavfsizlik kamari har 100 ta halokatli yo‘l-transport hodisasining

75 tasida, Amerika olimlarining tadqiqotlariga ko‘ra esa,

ag‘darilib ketgan transport vositalarida har 100 ta yo‘lovchining

91 tasini hayotini saqlab qolgan. Xavfsizlik kamari muqarrar

o‘lim bilan yakunlanadigan avtohalokatlarda haydovchi va

yo‘lovchilarning yarmidan ko‘pini va boshqa avtohalokatlarda

90 foizgacha o‘limdan saqlab qoladi. Ayrim haydovchilar xavfsizlik

kamari avtohalokat chog‘ida transport vositasi portlaganda

haydovchining transport vositasidan chiqib ketishiga xalal berib,

uning halok bo‘lishiga sabab bo‘ladi deb hisoblaydilar. Ammo

olimlarning aniqlashicha, faqat, 0,03 foiz, ya’ni har 300

avtohalokatga uchragan transport vositasidan bittasi katta

tezlikda to‘siqqa urilganda yoki transport vositalari yuzma-yuz

to‘qnashganda yoki katta balandlikdan qulab tushganda portlar

ekan.

Kabina ichidagi odam avtohalokat paytida ruldan, transport

vositasining old oynasidan, orqani ko‘rish oynasidan, priborlar

turadigan shitdan va kabinaning boshqa qismlaridan jarohat

oladi.