Hayotimizda musiqaning ko'p turlari mavjud. Masalan, rap va pop musiqasi, rok va alternativ musiqa, sanoat va diskoteka musiqasi, baraban va bass va texno musiqa va, albatta, klassik musiqa


Download 31.13 Kb.
bet4/6
Sana17.06.2023
Hajmi31.13 Kb.
#1530948
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
Sevimli yozuvchi

Mening sevimli qozoq yozuvchisi
Mening sevimli qozoq yozuvchisi Muxtor Auezov 1897 yilda tug‘ilgan, u ensiklopedik bilim va ilm sohibi. Muxtor Auezov hayotida ham, ijodiy faoliyatida ham salmoqli shaxs. U yigirmadan ortiq pyesalar va ko'plab ajoyib hikoyalar yozgan. Uning faoliyatining eng yuqori nuqtasi Abay haqidagi doston edi. Auezov hayotining dastlabki 20 yili uning sevimli shoiri va ruhiy ustozi Abayning bolaligi, yoshligi va yoshlik yillariga o'xshaydi. Keyinchalik mashhur asarida o‘sha dasht, o‘sha ovul, o‘sha ijtimoiy muhit tasvirlangan.
Muxtor Auezov o‘z asarlari bilan qozoq adabiyotini yuksak darajaga ko‘tardi. Turli janrdagi ko'plab asarlar unga tegishli.
Jahon adabiyoti mumtoz asarlarining ajoyib tarjimalari uning yuksak iste’dodini tasdiqlaydi. U ko'plab qiziqarli maqolalar nashr etdi, ma'ruzalar qildi, darsliklar tuzdi, kollej va universitetlarda ma'ruzalar o'qidi. Uning kasbiy izlanishlari turklar xalq og‘zaki ijodi, dostonchiligi, tarixi va tilshunosligini o‘rganishda bir qancha yangi sohalar uchun asos bo‘ldi. U Moskva davlat universitetining professori etib saylandi.
Uning asosiy asari qozoq xalqining buyuk farzandi Abay obrazi bilan chambarchas bog‘liq. U hayotining 15 yildan ko'proq vaqtini ushbu kitobni yozishga bag'ishlagan. Bu kitob uning uchun eng muhimi edi. Yozuvchi aytganidek, Abay haqidagi romanlarni yozish jarayoni uning butun hayotidagi eng qiziqarli ishiga aylandi. Ushbu kitob qozoq xalqining turmush tarzining ko'p qirrali xususiyatlarining original ensiklopediyasi deb nomlangan. Bu qadimiy zaminning madaniyati va tarixining yorqin rang-barangligini ochib, uning urf-odatlari va an'analari boyligini butun dunyoga namoyish etdi.
Muxtor Auezov qalamiga mansub asarlar hozir ham mashhur bo‘lib, qozoq adabiyotining asl klassikasi hisoblanadi. Uning nomi ko'pchilikning xotirasida abadiy qoldi.
SAKEN SEYFULLIN
Seyfullin Saken zamonaviy qozoq adabiyotining asoschisi. U, shuningdek, shoir va yozuvchi, davlat arbobi va (bolsheviklar) Kommunistik partiyasining taniqli a'zosi edi. Qarag'andi viloyati, hozirgi Shet tumanidagi Qorashilik qishlog'ida tug'ilgan. Nildin rus-qozoq maktabida (1905 - 1908) va boshlang'ich cherkov maktabida (1908 - 1910) ta'lim olgan. Saken 1913-yilda Oqmola texnikumini, 1916-yilda Omsk oʻqituvchilar seminariyasini tamomlagan. Saken Seyfullin oʻzining birinchi sheʼriy toʻplamini 1914-yilda Qozon shahrida “Oʻtken kunder” (“Oʻtken kunder”) nomi bilan nashr ettirgan. O'tgan Seyfullin Sileti-Bugʻili qishlogʻida rus tili oʻqituvchisi boʻlib ishlagan, 1916-yilda Qozogʻistondagi milliy ozodlik harakatini qoʻllab-quvvatlab sheʼrlar yozgan. 1917-yil fevral inqilobidan keyin Akmolinskga (hozirgi Ostona shahri) koʻchib oʻtgan. , she’rlar yozgan, “Jas qozoq” (“Yosh qozoq”) tashkilotini tuzgan, “Tirshilik” (“Hayot”) gazetasini chiqarishda qatnashgan. Qozoq ayoli taqdiri haqidagi ilk asarlardan biri – qissa nomi bilan yozgan. «Jubatu» («Tasalli», 1917). 1917 yil dekabrda Oqmo‘la deputatlar Sovetiga a’zo etib saylandi va Maorif komissari etib tayinlandi.1917 yilda «Baqit yo‘lida» («Baxtga yo‘l», 1917) nomli pyesasini nashr ettirdi. 1917).
1918 yil iyun oyida harbiy to'ntarishdan so'ng u hibsga olindi va Ataman Annenkovning "o'lim aravasiga" tashlandi. U 1919-yil 3-aprelda Omsk shahridagi qamoqxonaga jo‘natilgan va u yerdan qochib ketgan. Shundan so‘ng u o‘z qishlog‘iga qaytib, Aulie-Otaga (hozirgi Taraz shahri) ko‘chib o‘tgan. 1920 yilda Saken Seyfullin Akmolinskga qaytib keldi va u erda Ijroiya qo'mitasi raisining o'rinbosari va ma'muriy bo'lim boshlig'i etib tayinlandi. Qozog'iston Sovetlarining birinchi ta'sis qurultoyida (1920 yil 4 oktyabrda Orenburg shahrida) Seyfullin Qozog'iston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi Markaziy Ijroiya Qo'mitasi Prezidiumi a'zosi etib saylandi. 1920-yillarda Seyfullin “Yenbekshi qozoq” (Ishchi qozoq) gazetasida, “Qizil Qozogʻiston” (Qizil Qozogʻiston) jurnalida muharrir boʻldi. Maorif xalq komissarining oʻrinbosari lavozimiga ham tayinlangan. 1920-yilda uning “Qizil sunqarlar” (“Qizil burgutlar”) nomli pyesasi chiqdi. 1922 yilda Qozog'iston Sovetlarining III qurultoyida Seyfullin Qozog'iston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi Sovet Komissarlari qo'mitasining raisi etib saylandi. Shuningdek, u Butunrossiya Markaziy Ijroiya Qo'mitasi va Qozog'iston Markaziy Ijroiya Qo'mitasi Prezidiumining a'zosi bo'ldi. 1925 yilda Seyfullin Qozoq Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi Maorif Xalq Komissarligi huzuridagi Ilmiy-tadqiqot markazining raisi etib tayinlandi.
“Adebiet Maydany” (Adabiy front) jurnalida muharrir bo‘lib ishlagan. Qiziloʻrda xalq taʼlimi instituti, Toshkentdagi jurnalistika instituti va Olmaotadagi Qozoq pedagogika institutida talabalarga dars bergan. 1920-yillarda Saken Seyfullin jahon va qozoq adabiyotiga oid bir qancha maqolalar yozgan boʻlib, ular hali ham kitobxonlar uchun mashhur va qiziqarli. 1922 yilda Orenburgda "Asau tulpar" ("Yilmas ot") nomli she'rlar to'plami nashr etildi. «Dombira» («Dombra», 1924), «Sovetstan» (1924), «Ekspress» (1926) she’rlari alohida kitob holida nashr etilgan. Saken Seyfullin she’riyatda novator edi. Qozoq xalqining poetik an’analarini tahlil qilib, qozoq she’riyatining shakl va xarakterini yangiladi, unga yangi mavzu va obrazlar kiritdi. Shoir qozoq she’rlarining strofelar tuzilishini, ritmik, sintaksisi va intonatsiyasini ham o‘zgartirgan. Uning 1927-yilda “Tar yoʻl, taygak kesu” (“Tikanli yoʻl”) tarixiy-memuar romani nashr etilgan. Bu asarida Seyfullin qozoq xalqining chorizmga qarshi kurashini, qozoqlarning inqilobdagi ishtirokini, ularning davlat qurish uchun kurashini koʻrsatib bergan. Qozog'istonda Sovet hokimiyati. Saken Seyfullin butun ijodiy faoliyati davomida qozoq xalq ogʻzaki ijodi yodgorliklarini toʻplash, tahlil qilish, tasniflash va nashr etishga katta eʼtibor bergan.
Yozuvchi bir qancha asarlar, jumladan, “Qazaxtin yeski adabiyoti nuskalari” (“Qadimgi qozoq adabiyoti namunalari”, 1931), “Leyli va Majnun” she’rining qozoqcha varianti, “Qozoq adabiyoti” kitobi (”)ning tayyorlanishiga katta hissa qo‘shgan. Qozoq adabiyoti», 1932) va hokazo. 1930-yillarda yozilgan "Albatros" ("Albatros", 1933) va "Qizil ot" ("Qizil ot", 1934) she'rlari Seyfullinning sodir bo'lgan ijtimoiy hodisalarga nisbatan pozitsiyasini namoyish etdi. Seyfullin o'zining "Qizil ot" she'rida 1930-yillarda Qozog'istonda qishloq xo'jaligini kollektivlashtirish paytida qilingan barcha haddan tashqari ko'p narsalarni baholadi. 30-yillarda Saken Seyfullin adabiyot hayotining dolzarb muammolariga bag'ishlangan munozaralarda qatnashdi. Hatto Qozogʻiston Yozuvchilarning I qurultoyida (1934) va Sovet yozuvchilarining I Butunittifoq qurultoyida (1934) maʼruza qilgan. 1935 yilda "Oysha" nasriy va "Jemister" qissasini nashr etdi. Yozuvchi maktab qozoq adabiyoti darsligini tayyorlashda ham qatnashgan. Seyfullin adabiyot arboblarini tarbiyalashda hal qiluvchi rol o'ynadi. U B.Maylin, S.Muqonov, G‘.Musrepov, G‘.Mustafin, T.Jarokov kabi adiblarni qo‘llab-quvvatlagan. Birinchi asarlarini nashr etishda ularga yordam berdi. Seyfullin ularning kitoblariga muharrirlik qilgan va so‘zboshi yozgan. M. Karataev, K. Bekxojin, J. Sain va boshqalar Saken Seyfullindan saboq oldilar. Seyfullin asarlari koʻp tillarda nashr etilgan. U Mehnat Qizil Bayroq ordeni bilan taqdirlangan birinchi qozoq yozuvchisi edi. Afsuski, zamondoshlari hayotidan hikoya qiluvchi “Bizning turmushimiz” va “Sol yildarda” romanlarini nihoyasiga yetkazmadi. 1938 yilda Saken Seyfullin qatag'on qilindi. Yozuvchi Olmaotada otib o'ldirilgan.
1958 yilda Seyfullin reabilitatsiya qilindi (o'limidan keyin). 1985 yilda Tselinogradda (hozirgi Ostona shahri) Saken Seyfullin memorial muzeyi ochildi. Qozogʻistonda uning nomi bilan atalgan teatrlar, maktablar, kutubxonalar, koʻchalar bor. Oqmo‘lada (Ostona) yozuvchi sharafiga yaratilgan va o‘rnatilgan yodgorlik bor. Ostonada joylashgan Davlat agrar universitetiga Saken Seyfullin nomi berildi. Unga koʻplab badiiy asarlar, jumladan, Muqonovning “Saken Seyfullin” pyesasi, Musrepovning “Kezdespey ketken bir beyne” (“Bir marta va bir umr”) povesti, A.Tojiboyev, A.Toʻqmagambetov, K.Bekxojinning sheʼrlari bagʻishlangan. M.Karatayev, B.Ismoilov, S.Qirabaev, T.Kakishev, G.Serebryakova va boshqalarning ilmiy ishlari Seyfullin hayoti va ijodiga bagʻishlangan.

Download 31.13 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling