HiEdTec 1 Reja

Modernization of Higher Education in 
Central Asia through New Technologies 
(HiEdTec)
8 
ega bo’lgan tarmoq qurilmalaridan foydalaniladi. Ushbu tarmoq - turli xil 
tarmoqlarning qismlarini (simsiz, DSL va boshqalari) bir-biriga bog'laydigan, turli 
xil lokal tarmoqlar yoki quyi tarmoqlar o'rtasida ma'lumot almashish yo'lini 
ta'minlaydigan kompyuter tarmog'ining bir turidir. MAN tarmoqlarida PDH, 
SDH/SONET, WiMax, LTE texnologiyalarini qo’llab quvvatlaydigan barcha 
qurilmalar ishlatiladi: IP kommutator (IP switch), L3 router, IMS kommutator, 
shlyuz qurilmalari.
IP kommutator (IP switch). Ushbu qurilma bir nechta lokal tarmog’i 
kommutatorlarini (LAN switch) global MAN tarmoqlariga ulanishini ta’minlaydi. 
Shuningdek, u katta o’lchamli tarmoqlar orasida ham ko’prik vazifasini o’taydi. 
5-rasm. IP kommutator orqali bog’langan tarmoq 
L3 marshrutizator. An'anaviy kommutatsiya jarayoni OSI modelining 2-
pog’onasida ishlatilsa, paketlar belgilangan MAC manzillari asosida ma'lum bir 

---

Modernization of Higher Education in 
Central Asia through New Technologies 
(HiEdTec)
9 
o'tish portiga yuboriladi. Marshrutlash jarayonida esa, OSI 3-pog’onada, paketlar 
belgilangan IP-adresiga muvofiq manzilga marshrutlanadi. Belgilangan IP-adresiga 
muvofiq manzilga marshrutlanish jarayoni L3 marshrutizatorlar orqali amalga 
oshiriladi. 
6-rasm. L3 marshrutizator. 
 
IMS kommutator. Shahar tarmoqlari turli tarmoq qurilamalarini bir biri bilan 
bog’lanish jarayonini nazorat qiladi va turli modellar (DSL, PON, 3G/4G) asosida 
qurilgan IP tarmoqlari bo’ylan IP multimedia xizmatlari (ovoz, video, matn)ni 
taqdim etishning arxitekturali freymvork hisoblanadi. IMS qurilmasini ishlab 
chiqishdan maqsad - operatorning joriy server tarmog'i arxitekturasini to'liq IP-ga 

---