HiEdTec Reja

Modernization of Higher Education in 
Central Asia through New Technologies 
(HiEdTec)
bo’lsa ham (haqiqatdan ham ular sayyoramizning turli tomonlarida bo’lishi mumkin, 
ko’plab marshrutizatorlar va keng ko’lamli havola turlari orqali ulangan bo’lishi 
mumkin) tushunamiz. ular fizik ko’rinishda bog’langandek. Ilova jarayonlari ushbu 
xabarlarni tashish uchun foydalaniladigan jismoniy infratuzilma tafsilotlari haqida 
tashvishlanmasdan, bir-biriga xabarlarni yuborish uchun transport sathi tomonidan 
taqdim etilgan mantiqiy aloqadan foydalanadi. Quyidagi rasmda mantiqiy aloqa 
tushunchasi tasvirlangan. Transport sathi turli xostlarda ishlaydigan dastur 
jarayonlari o’rtasida mantiqiy aloqani ta’minlaydi. Turli xostlardagi dastur 
jarayonlari jismonan bog’lanmagan bo’lsa-da, dastur jarayonlari xabarlarni bir-
biriga yuborish uchun transport sathi tomonidan taqdim etilgan mantiqiy aloqadan 
foydalanadi, 1-rasm. 
Yuqoridagi rasmda ko’rsatilganidek, transport sathi protokollari tarmoq 
routerlarida emas, balki oxirgi tizimlarda amalga oshiriladi. Tarmoq 
marshrutizatorlari faqat PDU (Protocol Data Units/Packet) tarmoq sathining tarmoq 
sathi maydonlarida ishlaydi; ular transport-sath maydonlarida harakat qilmaydi. 
Yuboruvchi tomonda transport sathi jo’natuvchi dastur jarayonidan olgan 
xabarlarni Transport PDUlariga (ya’ni, transport sathi protokoli ma’lumotlar 
birliklariga) aylantiradi. Bu (ehtimol) ilova xabarlarini kichikroq bo’laklarga bo’lish 
va Transport PDU’larini yaratish uchun har bir qismga transport sathi sarlavhasini 
qo’shish orqali amalga oshiriladi. Keyinchalik transport sathi Transport PDU-larini 
tarmoq sathiga o’tkazadi, bu erda har bir Transport PDU Tarmoq PDU ichiga 
o’raladi. 
Qabul qiluvchi tomonda transport sathi tarmoq sathidan Transport PDU-larini 
oladi, Transport PDU-laridan transport sarlavhasini olib tashlaydi, xabarlarni qayta 
yig’adi va ularni qabul qiluvchi dastur jarayoniga o’tkazadi. 
Kompyuter tarmog’i tarmoq ilovalari uchun bir nechta transport-sath 
protokollarini foydalanishi mumkin. Masalan, Internetda ikkita protokol mavjud - 

---