Хисобдор шахслар, мол етказиб берувчилар ва ходимлар билан хисоб-китоблар хисоби

Yuk oboroti bo‘yicha maxsus schetlarda xisob-kitoblarni xisobga olish. Xisob-kitobning bu shakli xam shaxarlararo xisob-kitoblarda bir yeki bir nechta doimiy mol yetkazib beruvchi korxonalar bilan xisob-kitob olib borishda ko‘llaniladi. Bu xolda xam xisob-kitob mol yetkazib beruvchi joylashgan joydagi bank muassasasida olib boriladi. Maxsus schet cheklanmagan muddatga maolum belgilangan summaga ochiladi.
Maxsus schet xam akkreditivga o‘xshash korxonaning o‘z mablai yeki bank karzi xisobidan ochilishi mumkin. Bunda mabla Xaridor tomonidan maxsulot jo‘natilgunga kadar o‘tkaziladi. Akkreditivda esa maxsulot jo‘natilgandan keyin o‘tkazilardi. Xisob-kitob bu shaklining akkreditiv shaklidan farki shundaki, maxsus schet ochilgan joyda xaridorning ishonchli vakili bo‘lib, u schetni to‘lashga rozilik berish xukukiga ega. Ishonchli vakil maxsus schetdan xar xil xarajatlar, maxsulotni ortish, tushirish, tashish xarajatlarini to‘lash uchun nakd pul olishi mumkin. Yuk oboroti bo‘yicha maxsus schetdan olib boriladigan xisob-kitob operatsiyalarini schetlarda aks ettirish tartibi xuddi akkreditivdagiga o‘xshash tartibda olib boriladi.
To‘lov-topshiriklari yerdamida xisob-kitobni xisobga olish. Bu shakl maxsulotni xaridorga yetkazish muddati bir sutkadan oshmaydigan korxonalar o‘rtasidagi xisob-kitobni olib boriщda ko‘llaniladi, To‘lov-topshiriga xisob-kitob xujjati bo‘lib, u isteomolchining o‘ziga xizmat ko‘rsatuvchi bank muassasasiga o‘zining xisob-kitob schetidan topshirikda ko‘rsatilgan summani mol yetkazib beruvchi schetiga o‘tkazib ko‘yish xakidagi ko‘rsatmasidir. To‘lov-topshirigi xujjati isteomolchiga xizmat ko‘rsatuvchi bank muassasasiga isteomolchi tovar moddiy boyliklarni olgan kunning keyingi ish kunidan kechikmay topshirilishi lozim.
U maolum belgilangan mikdordagi summadan kam bo‘lmagan summaga yoziladi va aloka korxonalari tomonidan amalga oshiriladi. Schet to‘langanidan so‘ng to‘lov-topshiripshing nusxasi korxona buxgalteriyasiga keyaib tushadi. Xisob-kitobning bu shaklida xisob-kitob bilan bolik operatsiyalarni schetlarda aks ettirish tartibi xuddi aksept shaklidagidek olib boriladi,