Хисоботнинг мохияти, ахамияти даврий ва йиллик хисобот

Statistika xisoboti esa fakat buxgalteriya xisobi maolumotlari asosidagina emas, balki statistika va operativ-texnika xisobi maolumotlari asosida xam tuziladi. Bu xisobotni ikki toifaga bo‘lish mumkin. Korxona xo‘jalik faoliyatini xar tomonlama tavsiflash uchun 1-toifa buxgalteriya xisoboti maolumotlari yetarli bo‘lmay, statistik maolumotlar xam zarur.
Masalan, korxona asosiy fondlari xakida fakat asosiy vositalar xisobga olinadigan schetlardagy buxgalteriya maolumotlarvdan tashkiri, yana yanga ishlab chikarish kuvvatlarining ishga tushirilishi, mashina va uskunalarning xolati, yangi kuvvatlarni o‘elashtirish xakidagi va boshka maolumotlar xam kerak. 2-toifa statistika xisobotlaridagi ko‘rsatkichlar buxgalteriya xisobotlari ko‘rsatkichlariga o‘xshab ketadi. Masalan, maxsulot ishlab chikarish, moliya natijalari rejasining bajarilishi, tovar maxsulotining tannarxi, xodimlar ish xaki va uning tarkibi xakidagi va boshk. Bu xisobot shakllari statistik xioobot xisobyaanatsi, uni tuzish uchun maolumotlar buxgalteriya xujjatlaridan, regastrlardan, mashinagrammalardan olinadi.
Xalk xo‘jaliga xisobining yagonaligi xisobotda xam o‘z ifodasini topadi. Xar bir korxona, birlashma, vazirlik xisobot shakllarini to‘lgazishda yagona koidaga amal kiladi. Masalan, maxsulot tarkibini aniklash va baxolashda, mexnat unumdorligini, sanoat ishlab chikarishi xamda sanoatga taallukli bo‘lmagan xodimlar xarakati va sonini, asosiy fondlar, ularning tuzilishi xamda xarakatini aniklanda va xokazo. Buxgalteriya balansida xo‘jalik mablaari, ularning tashkil topish manbalari yagona koidaga asoslangan xolda guruxlanadi va baxolanadi. Shunday kilib, bunda tegishli davlat organlari tomonidan tasdikdanish jarayonida xisobot shakllarining yagonaliga, zarur iktisodiy maolumotlarni olish uchun ularni umumlashtirish mumkin bo‘lishi, ko‘rsatkichlarning takrorlanmasligi nazarda tutiladi.
Operativ xisobot, asosan, korxona ishlab chikarish-xo‘jalik faoliyatini kundalik nazorat kilish va boshkarish uchun zarurdir. Bu maolumotlar yerdamida maxsulotning muxim turlari bo‘yicha ishlab chikarish rejasini bajarish, material jo‘natishning borishi, mol yetkazib beruvchilar tomonidan shartnoma shartlariga rioya kilinishi xususidaga va boshka maolumotlarni olish mumkin,