Хожа Ахмед Яссауий суупышылык талийматынын уакили

Напс жолына кирген киси расво болар.
Жолдан азып, тайып, тозып, гумрах болар.
Напсин сени кырр хам де гада кылгай,
Дин уйин горат кылып, ада кылгай,
Акыл болсан напс баддин болгил бийзар.


Яссауийдин поэзиясы диний суупышылык исенимлерине бай болган шыгарма. Онын пикири бойынша байлык, жарлылык, хаммеси тек Алланын калеуи менен болады. Сонын ушын буган карсы гуресиуге болмайды тек харкандай хадийсеге сабыр етиу керек деген пикирге келеди
Ай, ахли мусылман,
Созиме инан,
Бул Дуня откинши,
Бул Дуня зиндан!


Хожа Ахмед Яссауий халык арасында болып атырган жагымсыз хадийселерди минеп, «булардын барин жонге салатугын тек бир Алла» деп санайды. Ози намаз окып, ораза тутып, харжылы омиринин 40 кунин жер астында откизеди. Ол бул дунядан бакыт кутпейди. Жигирма жасынан жеккеликке уренеди, ал отыз жасынан баслап олимди кусеген.
Отыз торте алым болдым, дана болдым,
«Хикмет» айт – деп хамир етти Алла маган,
Кырык шилтерди яр дос тутып, жора болдым,
Дозакыйдур кудайга хикмет арнамаган.


Буннан кейин отыз жети жаска жеттим,
Кеуил кыймай остим, хешбир кара каска,
Тагдиримнен налымайман, сабыр еттим,
Бахтым Алла, керек емес оннан баска.


Отыз сегиз жаска келдим, демим питти,
Бул омирден бас алып кетейн мен,
Бул бир Дуня откиншидур бастан отти,
Акыретли тилегиме жетейин мен…


***


Басым топырак, озим топырак,
Хакыйкатка жетермен - деп руухым таркак,
Ол дуняда болар екен тек хакыйкат,
Тамша болып жер астына кирдим мине.
Ол озинин косыкларын хамме бирдей окый алмаслыгын да тусинеди. Сонын ушын да «Мен бул хикметлеримди талиб илим адамларына жолладым» дейди.


Менин айткан хикметимнин саны йокдур,
Хаммелерге окып алар имкан йокдур,
Хожа Ахмед сози ерур дартке дарман,
Талыбларга баян етсем калмас арман
Хожа Ахмед Яссауий бирден суупы болмаган. Онын жаслык дауириндеги поезиясы бул дунянын гоззалыгына кумар болганлыгында билдиреди. Бир хикметинде сулыу кызга ашык болып, боза ишип койганлыгын да айтады. Ал жане бир хикметинде жаслыктагы арманларын баян етеди.


Тау шынынп шыгып турып, шилтен болсам болмай ма,
Анишируан адил киби, султан болсам болмай ма,
Ак бултларды аударып, сансыз жанбыр жаудырып,
Жасыл агаш осирип, бостан кылсам болмай ма,
Сансыз кусты урркитип, саят кылсам болмай ма,
Торгайларга косылып, токсан мын толгау айтып,
Булбуллерге косылып, нама шалсам болмай ма,
Мен тарк етип куллыкты, арман етип уллыкты,
Хожа Ахмед жоклыкты, токлык кылсам болмай ма.
Бирак ол суупы жолын танлайды. Дуня лаззетлеринен кешип тарки дуняны кутеди.
Билгин келсе акыреттин саудасын,
Умыт тезде бул дунянын гаугасын,
Сен терерсен сондай жаннет мийуасын,
Бас косарсан жаннет гулманларына.


Шайыр бир талай хикметлеринде кисилерди кадирдан, хадал, пак, илим-данышпан, диянатлы, иман – исенимли, мийрим – шапатлы болыуга шакырады.

Суннет дермиш капир болса, берме азар,


Кеули катты дилазардан кудай биизар
Такаббир, менменликке берилген адамды, оз кадрин билмеген, озгелеркадрине жетпейтугын инсан сыпатында санап болмайды:


Хайфи адам оз кадрин ози билмес,


Менменлик кылып жаксыларды козге илмес.


Яссавий кандай миллет уакилиболмасын хар бир адамды хурметлеукереклигин уктырады:


Акыл болсан яранларга хызмет кылгыл,