Хоразм маъмун академияси ахборотномаси

Kalsiy - birinchi navbatda, suyak to‘qimasini shakllantirish va tuxum qo‘yadigan tovuqlarda 
tuxum qobig‘ining shakllanishi uchun zarurdir. Kalsiyning asosiy ta’minoti suyak to‘qimasida fosfor 
kislotasi va karbonat angidrid tuzlari shaklida bo‘ladi. Bundan tashqari, kalsiy ionlari asab va 
mushaklarning faoliyatini, reproduktiv funktsiyalarni tartibga solishda ishtirok etadi va yurak ishiga 
ta'sir qiladi. Kalsiyning so‘rilishi va metabolizmi qushning fosfor, magniy, kaliy, temir, D
3
vitamini 
kabi boshqa minerallar va vitaminlar bilan ta’minlanishi bilan chambarchas bog‘liq [5, 7, 8, 9, 12, 
14, 18, 20, 21].
Kalsiy metabolizmida nafaqat suyak to‘qimalarining rezorbsiyasi paytida chiqarilgan kalsiy, 
balki kristallarning suyaklariga adsorbsiyalangan va fizik-kimyoviy naqshlar tufayli qonga o‘tishi 
mumkin bo‘lgan sirt-labil (vaqtinchalik skelet) kalsiy ham ishtirok etadi. Almashinadigan fondda tez 
almashinadigan va sekin almashinadigan kalsiy fraktsiyalari ajralib turadi. Almashinadigan kalsiy 
fondining umumiy qiymati katta hayvonlardagi barcha kalsiy suyaklarining 3-5% va yosh 
hayvonlarda 9-11% ni tashkil qiladi [7, 10, 13, 15]. 
Fosfor - tananing asosiy tarkibiy elementlaridan biridir. Tanadagi barcha turdagi metabolizm 
fosfor kislotasining aylanishi bilan uzviy bog‘liqdir. Fosfor nuklein kislotalarning tarkibiga kiradi. 
Fosforillanishi tufayli ichak adsorbsiyasi, glikoliz, uglevodlar to‘g‘ridan-to‘g‘ri oksidlanish amalga 
oshiriladi. Fosfor kollagen - organik matritsa ya’ni suyak to‘qimalarining organik asoslarini hosil 
bo‘lishida faol ishtirok etadi. Bu jarayonga fosfor ionlarini tashiydigan ishqoriy fosfataza fermenti 
yordam beradi. Qushlarning yoshi oshishi bilan tarkib kamayadi, qon zardobida noorganik 
fosforning kamayishi bu fosfataza faolligining pasayishi bilan bog‘liq. Fosfataza asosan 
osteoblastlar tomonidan ishlab chiqariladi, ularning minerallashuv funktsiyalari susayadi. Fosfor 
barcha sintetik moddalarda ishtirok etadi. Bundan tashqari genetik ma'lumotni tashuvchisi bo‘lib 
xizmat qiladigan nuklein kislotalarning bir qismidir. Bu go‘sht sifatiga ta'sir qiladigan yagona 

---