Hoshimov, S. S



0 0 0

A_el =
I ²rdt = A-
t₁
A_м = J w² J w² / 2= J w² / 2.
(7.18)

Shunday qilib, dvigatelni salt yurishda ishga tushirilganda tarmoqdan yuritma inersiya massalari kinetik energiyasi zaxirasiga ikki baravar ko‘p bo‘lgan energiya iste’mol qilinar ekan.
Ta’minlanayotgan energiyaning yarmi kinetik energiya ko‘rinishida o‘qqa beriladi, ikkinchi yarmi esa yakor zanjiridagi qarshiliklarda yo‘qotilar ekan. Demak dvigatel — mexanizm tizimida o‘tkinchi jarayonlarni tezlatish va isroflarni kamaytirish maqsadida iloji boricha kichik inersiya momentiga ega bo‘lish lozim ekan. Shuning uchun yuritmalarda inersiya momenti kichik bo‘lgan dvigatel o‘rnatish, yoki bitta dvigatel o‘rniga ikkita kichik quvvatli bir-biri bilan mexanik bog‘langan dvigatellarni o‘rnatish maqsadga muvofiqdir.
Shuni hisobga olish kerakki, isroflar nafaqat dvigatel chulg‘amlarida, balki ketma-ket ulangan qarshiliklarda ham ajralib chiqadi. Demak, qo‘shimcha qarshiliklar kiritib sarflarning bir qismini dvigateldan tashqariga olib chiqish mumkin.
Agarda dvigatelni tezlatish uchun bir nechta pog‘ona qarshiliklari qo‘llanilsa va kuchlanish asta-sekin oshirilsa, ishga tushirish isroflarini birmuncha kamaytirish mumkin.
Dvigatel yuklama ostida ishga tushirilayotganda u ham tezlatish uchun kerak bo‘lgan momentni, ham statik (qarshilik) momentini yenga oladigan momentni hosil qilishi kerak. Bu esa yakordagi isroflarni ko‘paytiradi.
Mustaqil qo‘zg‘atishli o‘zgarmas tok dvigatelining o‘qida o‘zgarmas statik moment M_q = const bo‘lganda ishga tushirilayotgandagi ifodani aniqlaymiz. Harakat tenglamasiga M_d = K_MI qiymatni qo‘yib, quyidagini olamiz:
I = (J/K_M)•(dw/dt) + M_q/K_M. (7.19)

Agar po‘latdagi isroflarni va mexanik isroflarni statik momentga qo‘shib yuborsak, dvigatel ishga tushirilayotganda berilayotgan energiya quyidagi ifoda bilan aniqlanadi:

t_p t_p
 J d w ^M 

А= _UI dt= _ K _E w_0
+ ^q _ ^dt=

0 0 ^{ K м}
dt K _{м }

_ _q _{q }
^{= K E w0 J} _ ^{d w}+ ^{M k} _ ^{dt }
_ K _м 0 K _м 0 _

bu yerda: w_q — mexanik tavsif bo‘yicha M_q ga mos keladigan burchak tezlik, t_p — ishga tushirish vaqti K_E = K_M deb qabul qilib, quyidagini olamiz:

A = Jw₀w_q + M_qw₀ t_p (7.20)

Energiyaning mexanik energiyaga aylanadigan tashkil etuvchisini aniqlaymiz:

^ti.t
^ti.t
 J d w
^M q 