Hosilaviy qimmatli qog`ozlar

Hosila qimmatli qog‘ozlar opsionlar, fyucherslar va varrantlar ko‘rinishida chiqarilishi mumkin.

• Hosila qimmatli qog‘ozlar opsionlar, fyucherslar va varrantlar ko‘rinishida chiqarilishi mumkin.
• Opsion (nemis. option so‘zidan olingan) — emitentning muayyan miqdordagi qimmatli qog‘ozlarini opsionda ko‘rsatilgan muddatda qat'iy belgilangan narxda sotib olish huquqini tasdiqlovchi emis- siyaviy qimmatli qog‘oz.
• Opsionning o‘ziga xos xususiyati shundaki, uning egasi qimmatli qog‘ozning o‘zini xarid qilmaydi, balki uni sotib olish yoki sotish huquqiga ega bo‘ladi. Bunda u o‘zining xarid qilish yoki sotish huquqidan foydalanishi yo bo‘lmasa, undan voz kechishi mumkin.
• Opsion shartnomasida ikki tomon ishtirok etadi: opsion xaridori (egasi) — ma'lum miqdordagi qimmatli qog‘ozlarni sotib olish yoki sotish huquqiga ega bo‘ladigan shaxs hamda sotuvchi (ustiga yozuvchi) — tegishli ravishda ushbu qimmatli qog‘ozlarni sotish yoki xarid qilish majburiyatini o‘z zimmasiga oluvchi shaxs.

Barcha opsionlar ikki xilga bo‘linadi: xarid qilish uchun opsion , «kollopsion» (call) va sotish uchun opsion — rutopsion (rut). Xarid qilish opsioni (call) kelajakda hosila qimmatli qog‘oz tomonidan belgilangan shartlarda bazis aktivini sotib olish huquqini beradi. =otish opsioni (rut) o‘z egasiga kelajakda bazis aktivini hosila qimmatli qog‘oz shartlariga muvofiq sotish huqu- qini beradi.

• Barcha opsionlar ikki xilga bo‘linadi: xarid qilish uchun opsion , «kollopsion» (call) va sotish uchun opsion — rutopsion (rut). Xarid qilish opsioni (call) kelajakda hosila qimmatli qog‘oz tomonidan belgilangan shartlarda bazis aktivini sotib olish huquqini beradi. =otish opsioni (rut) o‘z egasiga kelajakda bazis aktivini hosila qimmatli qog‘oz shartlariga muvofiq sotish huqu- qini beradi.
• Opsionlar «Yevropa opsionlari» va «Amerika opsionlari»ga bo‘linadi.

Yevropa opsioni — bu uning ijro etilishiga faqat kelishilgan bo‘lajak sanada ruxsat etiladigan shartnomadir.

• Yevropa opsioni — bu uning ijro etilishiga faqat kelishilgan bo‘lajak sanada ruxsat etiladigan shartnomadir.
• Amerika opsioni — bu uning ijro etilishiga kelishilgan sanagacha va kelishilgan bo‘lajak sanada istalgan yilda ruxsat etiladigan shartnomadir. Opsionning ijro etishi bahosi — bazis aktivining opsion shart- nomasida kelishilgan narxi.
• O‘zbekistonning qonun hujjatlariga ko‘ra, fyuchers — bu ma'lum qimmatli qog‘ozlarni shartnomada belgilangan narxda ma'lum kelajak sanada sotib olish yoki sotish uchun so‘zsiz majburiyatni tasdiqlovchi qimmatli qog‘oz (shartnoma)dir. Bazis aktivi birinchi marta muomalaga chiqarilayotgan qimmatli qog‘oz bo‘lgan fyucherslarni chiqarishga yo‘l qo‘yilmaydi. Fyucherslar fyuchers emitentining o‘zi tomonidan yoki uchinchi shaxslar tomonidan chiqarilgan qimmatli qog‘ozlarni xarid qilish yoki sotish majbu- riyatini tasdiqlaydi.