Hozirda Respublikamizda sanoat rivojiga katta e’tibor qaratilgan bo‘lib, unda ishlab chiqarishning o‘rni beqiyosdir. Davlatimizning iqtisodiy o‘sishini ta’minlash uchun yurtboshimiz sh. M

(19) formula bo'yicha β_к , β_и, k₁ va k₂ ning taxminiy qiymatlari dizayn sinfi uchun -0,074 mm o'rta rudalar uchun (masalan, kvarts oltinlari)

Manba hajmi mahsulot, mm βи –sinf tarkibi - original mahsulotdagi 0,074 mm,% k1 – yangi tashkil etilgan sinf uchun nisbiy unumdorlik koeffitsienti 60% - 0,074 mm gacha maydalanganda 0,074 mm.	– – –	– – –	40–0 3 0,83	20–0 6 0,94	10-0 10 1,0	5-0 20 1,05	3-0 23 1,06
Yakuniy o'lcham mahsulot, mm. βк – sinf tarkibi - yakuniy mahsulotda 0,074 mm, % k2 – yangi tashkil etilgan sinf uchun nisbiy unumdorlik koeffitsienti dastlabki mahsulot hajmi bilan 0,074 mm	1–0 30 0,95	0,4–0 40 1,02	0,3–0 48 1,03	0,2–0 60 1,0	0,15–0 72 0,93	0,1–0 85 0,90	0,074-0 95 0,85

Eslatma. Yo'naltiruvchi silliqlash shartlari: dastlabki mahsulotning o'lchami 5-0 mm, sinf tarkibi 0,074 mm ezilgan mahsulotda 60%.


Yangi tashkil etilgan sinf uchun tegirmonlarning nisbiy unumdorligi o'rtacha (masalan, porfir mis) rudalari uchun dastlabki va yakuniy mahsulot hajmiga qarab 0,074 mm ni tashkil qiladi.

Manba hajmi	Yakuniy mahsulotdagi sinf tarkibi -0,074 mm, %
	30	40	48	60	72	85	95
	T qiymati
40–0	0,68	0,77	0,81	0,83	0,81	0,80	0,78
20–0	0,81	0,89	0,92	0,92	0,88	0,86	0,32
10–0	0,95	1,02	1,03	1,00	0,93	0,90	0,85
5–0	1,11	1,15	1,13	1,05	0,95	0,91	0,85
3–0	1,17	1,19	1,16	1,06	0,95	0,91	0,85

Eslatma. Hisoblash uchun standart o'lcham sifatida quyidagilarni oling: dastlabki mahsulot 10-0 mm; yakuniy mahsulot 0,2-0 mm. β_и. β_к, k₁ va k₂ qiymatlari 8-jadvaldan olinadi.
K_t koeffitsientining qiymatlari quyidagilarga teng qabul qilinadi: 1,10-1,15 - markaziy tushirishli tegirmondan panjara orqali tushiriladigan tegirmonga o'tishda; 0,9-0,85 - teskari o'tish paytida.
Asl ruda uchun tegirmonning mahsuldorligi formula bilan aniqlanadi:
Q= t/soat (18)
Bu yerda V - tegirmon barabanining hajmi, m³.
Tegirmonni o'rnatish variantlarini asosiy ko'rsatkichlar bo'yicha taqqoslash

Tegirmon barabanlari o’lchami DxL, mm	Tegirmonlar soni	Tegirmon massasi, t		O’rnatilgan quvvat кВт		Zaxira koefitsiyent
		bitta	hammasi	bitta	hammasi
4500х8000	6	450	2700	3150	18900	1,003
3200х3100	5	690	3450	4000	20000	1,15
5500х6500	3	921	2763	6500	19500	1,13

O'rnatish uchun MShS-3200x3100 5 ta tegirmonni eng foydali variant sifatida qabul qilamiz.
Elash jarayonini tanlash va hisoblash
Elash uchun qattiq panjara va rulonli ekranlar qo'llaniladi.
Panjara ekranlari elash samaradorligini pasaytirish (60-70%) maqbul bo'lgan barcha holatlarda o'rnatiladi; ba'zida materialning parchalanishi sezilarli emas. Ular ko'pincha rudani birinchi maydalash bosqichidan oldin oldindan saralash uchun ishlatiladi. Bu holda panjaralari orasidagi teshiklarning kengligi odatda 60-70 mm dan ortiq bo'lishi kerak. Qattiq ko'mir, antrasit va slanetsni elash uchun rulonli ekranlar qo'llaniladi, ular yuqori saralash samaradorligi, ekranlangan materialning arzimas parchalanishi va balandlikning ozgina yo'qolishi bilan ajralib turadi.
Panjara ekranining panjara maydoni empirik formula bilan aniqlanishi mumkin:
F= m² (19)
Bu yerda F - ekran maydoni, m²;
Q – ekranning soatlik taminlash quvvati, t/s;
a - panjara orasidagi bo'shliqning kengligi, mm (25-82 mm)

Q, м^3/м^2·h

1,9

2,2

2,5

2,8

1,2

3,7

4,4

5,5

7,0

11

17

19

Tasniflash va bosim ostida ishlaydigan boshlang'ich pulpa uchun bosh elakning hajmli mahsuldorligi elakning ochiq ko'ndalang kesimi maydoniga va pulpa tezligiga to'g'ridan-to'g'ri proportsionaldir.
Q=160 м³/h, (20)
bu erda F - elakning ochiq ko'ndalang kesimi maydoni, m²;
v – pulpani elakka berish tezligi, m/sek. (0,8-1,2 m/sek)
Asbob-uskunalarni tanlash va hisoblash
Spiral klassifikatorlar ikki xil bo'ladi - qo'pol oqimlar olish uchun suvga botirilmagan spiral bilan va mayda oqimlar olish uchun suv ostidagi spiral bilan.
O'rnatish uchun tanlangan tasniflagich drenaj va qum uchun kerakli ishlashni ta'minlashi kerak.
Formulalar yordamida spiral tasniflagichlarning ishlashini aniqlashda chiqindilar hajmini tuzatish

Tuzatish qiymati a	Maksimal drenaj hajmi,мм
	0,4	0,3	0,2	0,15	0,1	0,074	0,053	0,044
	Og'irlik asosida suyultirish Ж : Т
	1,8	2,0	2,33	4,0	4,5	5,7	6,0	6–7,5
Yuqori chegaraga ega bo'lgan tasniflagichlar uchun Suvga cho'mgan spiralli tasniflagichlar uchun	1,95 –	1,70 –	1,46 2,9	1,0 2,2	0,66 1,60	0,46 1,00	– 0,57	– 0,36

Eslatmalar: 1. Maksimal drenaj hajmi elak teshiklarining o'lchamini bildiradi, ular orqali materialning 95% o'tadi.
Formulalar yordamida spiral tasniflagichlarning ishlashini aniqlashda tasniflanadigan materialning zichligi uchun tuzatishlar

Materialning zichligi, г/см^3	2,7	3,0	3,3	3,5	4,0	4,5
Tuzatish miqdori	1,0	1,15	1,30	1,40	1,65	1,90

Birlamchi rudali loyning o'rtacha miqdori uchun drenaj unumdorligini empirik formulalar yordamida hisoblash mumkin:
a) botirilmagan spiralli tasniflagich uchun
Q=mab(94D²+16D)=2 ; t / sut (21)
b) botirilgan spiralli tasniflagichlar uchun
Q=mab(74D²+10D)= 2 t / sut (22)
Bu yerda Q - drenajdagi qattiq materialning mahsuldorligi, t / sut;
t – tasniflagich spirallari soni;
a va b - drenaj hajmi uchun tuzatishlar) va material zichligi
D - spiral diametri, m.

1. 
   botirilmagan spiralli tasniflagichlar uchun
   

D=-0.08+0.103 =-0.08+0.103 =0.11 m (23)
b) botirilgan spiralli tasniflagichlar uchun
D=-0.07+0.115 =-0.07+0.115 =0.075 m (24)
Gidrosiklonlarni hisoblash
D=2200 mm
Gidrosiklonlarning dastlabki taminlashga asoslangan mahsuldorligi va drenajdagi chegaralarining o'lchami quyidagi formulalar yordamida hisoblanadi:
V= = =21.2 l/min(25)
мк (26)
bu erda V - dastlabki ozuqaning mahsuldorligi, l/min;
D – gidrotsiklon diametri, m;
K_a - formula bo'yicha hisoblangan gidrotsiklonning konus burchagi uchun tuzatish
k_a=0.79 + =0.79+ =0.99 (27)
α – konus darajasi,grad (α = 20° К_α = 1);
d_п – ta’minlagich teshigining diametri, см;
d – ifloslangan ta’minlagich teshigining diametri, см;
g – tortishish kuchi tezlanishi (g = 9,81 м/сек²);
Н – gidrosiklon chiqishidagi pulpa bosimi, кГ/см²;
δ – крупность граничных зерен в сливе, мк;
β_и – dastlabki ta’minlagich tarkibi, %;
Δ – qum qolipi chiqishdagi diametr, см;
ρ – tasniflangan materialning zichligi, г/см³;
ρ₀ – suyuq faza zichligi (ρ₀ = 1 г/см³).


Flotatsiya mashinalarini tanlash va hisoblash
Biz pnevmomexanik flotatsiya mashinalarini o'rnatish uchun eng ixcham, samarali va energiyani tejovchi, kamroq metall sarfi va yaxshi texnologik ko'rsatkichlar sifatida loyihalashtiramiz. Ushbu mashinalar yuqori pulpa aeratsiyasini va mineral zarrachalarning qoniqarli suspenziyasini ta'minlaydi. Ular kiruvchi havoni tartibga solishning keng doirasiga ega. Rotor dizayni mashinani to'xtatgandan so'ng, pulpani kameradan chiqarmasdan ishga tushirishga imkon beradi. Uskunani joylashtirish va texnik xizmat ko'rsatish qulayligi uchun biz 2 ta flotatsiya qismini loyihalashtiramiz.
Biz kameralarni formuladan foydalanib hisoblaymiz:
n= , (26)
Bu yerda: V - pulpa hajmi, m³ / soat;
t - ko'rib chiqilayotgan operatsiyada flotatsiya davomiyligi, min., (zavodning ilmiy-tadqiqot ishlari va tajribasidan kelib chiqqan holda);
_k - kameraning geometrik hajmi, m³;
k = 0,8 - flotatsiya mashinasining ishlashi paytida kameradagi pulpa hajmining kameraning geometrik hajmiga nisbati.
Keling, turli hajmdagi kameralarni o'rnatish uchun turli variantlarni hisoblaylik:

Topshiriq nomi	V., м3/ч	t, мин.	k, м3	nрасч	nпр
IV Asosiy flotatsiya	1258,13	15,0	38 50 100	10,35 7,86 3,93	11 8 4
V I - tozalash	681,04	12,0	38 50 100	4,48 3,4 1,7	5 4 2
VI II - tozalash	520,37	14,0	38 50 100	3,99 3,04 1,52	4 4 2

Flotatsiya mashinalarni hisoblash

n₁= =

n₂ =
n₃ =
Tindirish uchun uskunalar tanlash va hisoblash

Kerakli tindirish maydonini aniqlaymiz:

; (28)
Bu yerda Q=219.7 t /soat – tindirgich chiqishidagi ta’minlagich;
q=0,103 t/m²soat- tindirgichning qattiq moddalarga solishtirma yuki.
F= м²
O'rnatish uchun biz uchta standart o'lchamdagi tindirgichlarni taqqoslaymiz: Ц-50 Ц-80
Kerakli tindirgichlar sonini aniqlaymiz:

Ц-50 uchun:
n=
O'rnatish uchun diametri 50 metr bo'lgan markaziy haydovchiga ega 2 ta tindirish vositasini qabul qilamiz:Ц-50
Vakuumli filtrlarni hisoblash
Filtrlash uchun biz eng samarali va iqtisodiy uskuna sifatida o'rnatish uchun diskli vakuum filtrini qabul qilamiz.
Vakuum filtrlarini hisoblash uchun biz kerakli filtrlash maydonini aniqlaymiz:
(28)
Bu yerda Q=228.6 t/soat –vakuumli filtrning haqiqiy taminoti
q=0,6 t/m²soat- qattiq jismlarga vakuum filtrlarining o'ziga xos yuki.
F= м² (29)
O'rnatish uchun biz vakuum filtrlarining uchta standart o'lchamini taqqoslaymiz:
ДУ-250-3,75-0,01; ДУ-160-3,75-0,01; ДУ-100-2,5-0,01.
Vakuum filtrlarining kerakli sonini aniqlaymiz:

ДУ-160-3,75-0,01 uchun:
n=
O'rnatish uchun ДУ-160-3,75-0,01 3 ta ishlaydigan vakum filtrni qabul qilamiz.


Quritgichlarni hisoblash
Konsentratni quritish uchun barabanli quritgichlardan foydalanamiz. Barabanli quritgichlarning asosiy afzalliklari quyidagilardan iborat: quritishning yaxshi samaradorligini ta'minlaydigan materialni haddan tashqari qizdirmasdan quritish uchun yetarli darajada yuqori haroratda tutun gazlarini ishlatish qobiliyati; erkin oqim xususiyatiga ega bo'lmagan materiallarni quritish qobiliyati. Ular yuqori mahsuldorlik, yuqori issiqlik samaradorligi, kam energiya iste'moli, nisbatan past operatsion xarajatlar va operatsion ishonchliligi bilan ajralib turadi.
Quritish barabanlarini hisoblash uchun biz kerakli quritish hajmini aniqlaymiz:
(29)

R₁=0.15 , R₂=0.01

V₀= = =399,9 м³

СБ – 3,5
V_c=210
n=


O'rnatish uchun СБ – 3,5 markali quritgichni qabul qilamiz.

Xulosa
Oltin tarkibli rudalarini boyitishga tayyorlashda ruda yirikligi yillik unumdorlikka qarab tayyorlash dastgohlarini tanladim. Bunda mening hisob kitoblarim bo‘yicha maydalash jarayoniga ShDP 2100 x 2500 markadagi maydalagichdan foydalanish samarador bo`ldi. Birinchi bosqich yanchishga 2 dona MSHS – 3200 x 3100 markazdan bo`shatuvchi tegirmonini tanladim. Tasniflashning I- bosqichiga hisoblashlar natijasida eng samaradori 2KSP-24 markali klassifikatorni tanladim. G‘alvirlash jarayoniga esa 4 dona 5000 В-47-15 SL titrama g‘alviri tanlash samarador bo`lib chiqdi. Tasniflashning II-bosqichiga 3 dona ishchi va 2 dona zahiraga jami 5 dona GS –50 markali gidrosiklon o‘rnatishga qabul qildim. Tasniflashning III-bosqichida esa 2 dona ishchi va 1 dona zahiraga jami 3 dona GS –50 markali gidrosiklon o‘rnatishga qabul qildim.

Foydalanilgan adabiyotlar

1. A.Barry Wiils and A.James Finch. «Wiil’s Mineral Processing Technology». USA University of Technology, 2007.

2. I.K. Umarova. «Foydali qazilmalarni boyitish texnologiyasi». Toshkent, 2013.

3. I.K.Umarova, G.Q.Solijanova. «Foydali qazilmalarni qayta ishlash va boyitish». Toshkent, 2009.

4. V.D.Samыgin i dr. «Osnovы obogaщeniya poleznыx islopaemыx» Moskva «Alteks». 2003.

5. V.M. Avdoxin. «Osnovы obogaщeniya poleznыx iskopaemыx». Uchebnik - M.: MGGU, 2006.

6. S.I.Polkin, e.V.Adamov. «Obogaщenie rud svetnыx metallov». M. «Nedra» 1983.

7. «Spravochnik po proektirovaniyu rudnыx obogatitelnыx fabrik». M. «Nedra» 2002.

8. «Spravochnik po proektirovaniyu rudnыx obogatitelnыx fabrik». M. «Nedra» 2003.

9. V.N.SHoxin, A.G.Lopatin. «Gravitatsionnыe metodы obogaщeniya». Uchebnik. M.: Nedra. 1993.

10. A.A.Abramov. «Flotatsionnыe metodы obogaщeniya». Uchebnik. M., Nedra, 1984. 383 s.

11. V.L.Egorov. «Magnitnыe, elektricheskie i spetsialnыe metodы obogaщeniya rud». M.: Nedra, 1977.

12. S.A.Abdurahmonov. «Gidrometallurgiya jarayonlari nazariyasi va dastgohlari». Navoiy, NDKI, 2001.

13. V.V.Glembotskiy. «Flotatsionnыe metodы obogaщeniya». M.: Nedra, 1981.

14. S.I.Mitrofanov, L.A.Barskiy, V.D.Samыgin «Issledovanie poleznыx iskopaemыx na obogatimost». M.: Nedra. 1984.

15. «Spravochnik po obogaщeniyu rud». M.: Nedra. 1985.

16. K.A. Razumov, V.A.Perov. «Proektirovanie obogatitelnix fabrik». M.: Nedra. 1982.

17. B.A. Stepanov. «Raschyoti texnologicheskix sxem zolotoizvlekatelnыx zavodov i vibor oborudovaniya». Uchebnoe posobie. Tashkent, TGTU. 2001.

18. L.YA.SHubov, M.E.Stavrovskiy, D.V. SHexerev. «Texnologiya otxodov megapolisa». M: Alteks. 2002.

19. V.A.Bocharov, V.A. Ignatkina. «Texnologiya obogasheniya zolotosoderjashix rud i rossipey». CHast I. Obogasheniya zolotosoderjashego sirya. Moskva, «Ucheba» 2003.