Hozirgi o’zbek adabiy tili fanining namunaviy o‘quv dasturi

O‘ZBЕKISTОN RЕSPUBLIKАSI

ОLIY VА O‘RTА MАХSUS TА’LIM VАZIRLIGI


NIZОMIY NОMIDАGI
TОSHKЕNT DАVLАT PЕDАGОGIKА UNIVЕRSITЕTI
“TASDIQLANDI”
O‘quv ishlari bo‘yicha prorektor
_______ D.U.Ergashev
2020 yil “_____” ____________
Hozirgi o’zbek adabiy tili
FANINING
NAMUNAVIY O‘QUV DASTURI
(2-kurs uchun)

Bilim sоhаsi:	100000	– Gumanitar
Tа’lim sоhаsi	120000	– Gumanitar fanlar
Ta’lim yo‘nalishi:	5111200	– O’zbek tili va adabiyoti

№	Mashg’ulot turi	Ajratilgan soat	Semestr
						III
1	Nazariy (ma’ruza)	26				26
2	Amaliy	78				78
3	Mustaqil ta’lim	82				82
	Jami auditoriya soatlari	104				104
	Umumiy o’quv soati	186				186

№	Mashg’ulot turi	Ajratilgan soat	Semestr
						IV
1	Nazariy (ma’ruza)	18				18
2	Amaliy	52				52
3	Mustaqil ta’lim	54				54
	Jami auditoriya soatlari	70				70
	Umumiy o’quv soati	124				124

Tоshkеnt – 2020y.

Fanning namunaviy o’quv dasturi Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti Kengashining 2020__ yil “___” _______dagi ____-sonli bayoni bilan tasdiqlangan.

Tuzuvchi:
N.X.Dosanov	- Nizоmiy nоmidаgi TDPU katta o‘qituvchisi, filologiya fanlari nomzodi

Tаqrizchilаr:
N.Ahmedova	-ToshDO'TAlJ o’zbek tilshunosligi kafedrasi dotsenti, filologiya fanlari nomzodi.
M.Hamroyev	- TDPU, Boshlang’ich talim metodikasi kafedrasi dotsenti, filologiya fanlari nomzodi

Nizomiy nomidago TDPU Tarix fakulteti dekani: ____________ L.Bobodjayeva
2020yil “___” _____________
O’zbek, qozoq tili va adabiyoti kafedrasi mudiri: ___________ G.Norimova
2020yil “___” __


___________

1. 
   O‘quv fanini o‘qitilishi bo‘yicha uslubiy ko‘rsatmalar
   

Hozirgi о’zbek adabiy tili fanining o'quv kurslari qatoridagi o’rni va ahamiyati

shundaki, bu fan talabalarni o'zbek tilining, demakki, davlat tilining rivojlanish qonuniyatlari, uning strukturaviv va sistemaviy xususiyatlari, fonetik fonologik, leksik, semantik, grammatik, grafik tizimlari, orfografik va orfoepik me’yorlari, til birliklarining nominativ, kommunikativ, emotiv va boshqa funksiyalarni bajarishdagi ishtiroki masalalari bilan tanishtiradi, о’zbek tilining morfemik, so 'z yasalishi va morfologik va sintaktik tizimi, uning o’ziga xos jihatlari bilan tanishtiradi, bu jarayonda til va jamiyat, til va ong, til va tafakkur munosabatlari qonuniyatlariga tayanib ish ko’riladi.
Fanning maqsadi - hozirgi o ‘zbek adabiy tili, uning milliy til tarkibidagi tavsifi
strukturaviy, sistemaviy va funksional xususiyatlari, tarixiy ildizlari va dialektal
asoslari, adabiy til va dialektlar, adabiy til va funksional stillar, adabiy til va
jargonlar, ular o ‘rtasidagi aloqa-munosabatlar, o’zbek tilining morfemik, so’z
yasalishi va morfologik tizimi, uning o ‘ziga xos jihatlari, sintaktik birliklar va
ularning turlari, so 'z birikmasi va gap sintaksisi bo’yicha talabalarda tegishli bilim
darajasini, shu bilimdan ilmiy-pedagogik faoliyatda unumli foydalana olish
ko’nikmalarini shakllantirish;
Fanning vazifasi - talabalarni o'zbek tilshunosligining fonetika, fonologiya, grammatika, orfografiya, orfoepiya, leksika, frazeologiya, leksikografiya, morfemika, so’z yasalishi, grammatika (morfologiya va sintaksis) bo’limlari bilan tanishtirish, bu sohalarda qo’lga kiritilgan yutuqlar, bilimlar sirasi, ulardagi munozarali holatlar, g’oyalar va qarashlar, asosiy tushuncha va atamalar xususida ma’lumot berishdan iborat.
Fan bo’yicha talabalarning bilim, ko’nikma va malakalariga quyidagi talablar
qo'yiladi, ya’ni “Hozirgi o’zbek adabiy tili” fani bo’yicha talabalar.
• hozirgi o'zbek adabiy tilining tarixiy ildizlari va dialektal asoslari,
• fonetika va fonologiya, ularning organish birliklari, tadqiqot aspektlari,
fonema ottenkalari, fonetik hodisalar;
• grafik tizimning asosiy birligi bo’lgan grafema, orfografiya prinsiplari,
orfoepiya qoidalari;
• leksema va frazemalarning semantik tarkibi, leksik mano va turlari,
leksemalarning turli xil nuqtayi nazardan tavsifi;
• leksikografiya – lug’atchilik. lugat turlari haqida yetarli bilimlarga ega bo’lishi;
• fonetik birliklar, ularning turlari, grafema, leksema, frazema, to’g’ri talaffuz
va imlo, lug'atshunoslik bo'yicha bilimlarga tayangan holda tahlil ko’nikmalariga
ega bo'lishi kerak.
• morfemika, so'z yasalishi va morfologiya bo’limlari bo'yicha badiiy
adabivotlardan materiallar to’plash va ularni tahlil qilishni o'rganish. faktik
materiallar asosida ma’lum nazariy xulosalar chiqara bilish, morfemik va morfologik
tahlil malakasiga ega bo’lishi lozim.


2. Ma’ruza mashg’ulotlari
1-jadval

№	Ma’ruza mavzulari	Dars soatlari hajmi
	3-semestr
1	Morfemika. So‘zning morfemik tarkibi. Morfema turlari	2
2	So’zning morfem tarkibidagi o‘zgarishlar. Affiksal morfemalarning ayrim xususiyatlari	2
3	So’z yasalishi. So‘z yasalish tarkibi	2
4	So’z yasash usullari. So‘z turkumlarida so‘z yasalishi.	2
5	Morfologiya. So’z turkumlari tasnifi.	2
6	Fe’l so‘z turkumi. Fe’llarning ma’no va tuzilishiga ko‘ra tasnifi.	2
7	Fe’lning grammatik kategoriyalari.Bo‘lishli-bo‘lishsizlik, daraja, mayl kategoriyalari	2
8	Fe’lning zamon va shaxs-son kategoriyasi	2
9	Fe’lning funksional va modal shakllari.	2
10	Ot so’z turkumi. Otlarning ma’no va tuzilishiga ko‘ra tasnifi.	2
11	Otning grammatik kategoriyalari.	2
12	Sifat so‘z turkumi. Sifat darajalari.	2
13	Son so‘z turkumi. Sonnig morfologik xususiyatlari, tasnifi.	2

Jami: 26 soat

2-jadval

№	Ma’ruza mavzulari	Dars soatlari hajmi
	4-semestr
1	Olmosh so‘z turkumi.	2
2	Ravish so’z turkumi. Ravishning ma’no va tuzilishiga ko‘ra tasnifi.	2
3	Yordamchi so‘z turkumlari. Alohida so‘zlar guruhi: modal, taqlid, undov so‘zlar.	2
4	Sintaksis. Sintaktik birliklar tavsifi. Sintaktik aloqa turlari. Sintaktik aloqa vositalari.	2
5	So’z birikmasi va soda gap. Gap bo’laklari. Gapning uyushiq bo’laklari	2
6	Qo’shma gap. Uning turlari	2
7	Ergashgan qo’shma gaplar va uning turlari	2
8	Ergashgan qo’shma gaplar va uning turlari	2
9	Murakkab qo’shma gaplar	2

Jami: 18 soat

Hozirgi o’zbek adabiy tili fanining boshqa fanlar bilan aloqasi. Ayni fanni o’qitishda talabalarning hozirgi o’zbek adabiy tili, falsafa, mantiq, informatika kabi fanlardan egallagan bilimlariga tayaniladi. Fanni o’qitishda axborot (taqdimot, multimedia, texnologiyalari) va ta’limning zamonaviy texnologiyalari (rivojlantiruvchi ta’lim texnologiyalari, fanni to’liq o’zlashtirishga yo’naltirilgan texnologiyalar hamda interfaol metodlar (“T-chizma”, “BBB”, “Tushunchalar tahlili”, “Aqliy hujum”, “Klaster”) qo’llaniladi. Bundan tashqari darslik, o’quv qo’llanmalar, ma’ruza matnlari, tarqatma materiallardan foydalaniladi.

Ma’ruza mashg’ulotlari multimedia qurilmalari bilan jihozlangan auditoriyada akadem guruhlar oqimi uchun o’tiladi.