Hujjatlarning ekspertizasi

K* =
Agar K* ning hisoblangan qiymatlari o‘lchash vositasiga berilgan me’yoriy-texnik hujjatlarda ko‘rsatilgan qiymatga mos kelmasa, u holda u K* ning yuqoriroq aniqlik klassi tomonga mos keladigan eng yaqin qiymatidan tanlanadi.
So‘ngra quyidagi xatoliklar aniqlanadi:
= - tanlangan o‘lchash vositasining yo‘l qo‘yiladigan absolyut asosiy xatoligining chegarasi;
- tanlangan o‘lchash vositasining yo‘l qo‘yiladigan absolyut qo‘shimcha xatoliklarining chegaralari, ular mahsulotni o‘lchash va ekspluatatsiya qilish sharoitlarida o‘rinli bo‘ladi;
- o‘lchash vositasining o‘lchashlar оb’yekti, uzatish (aloqa) liniyalari, o‘lchashda qo‘llaniladigan moslamalar bilan o‘zaro ta’sirlashishi bilan chaqiriladigan yo‘l qo‘yiladigan absolyut asosiy xatoliklarining chegaralari.
Yo‘l qo‘yiladigan absolyut asosiy xatolikning talab qilinadigan qiymati hisoblanadi, oldindan tanlangan o‘lchash vositasining asosiy xatoligi nazorat qilinadigan parametrga berilgan yo‘l qo‘yilish va oldindan hisoblangan va xatoliklarning berilgan yo‘l qo‘yilishlarida dan oshmasligi lozim. Xatoliklarning normal taqsimlanish qonunlari uchun, ular o‘rtasida korrelyasiya va bir xil ehtimollik mavjud bo‘lmagan taqdirda, hisoblash quyidagi formula bo‘yicha olib boriladi:

Bunda - yo‘l qo‘yiladigan asosiy xatolikning talab qilinadigan qiymati;
- o‘lchash vositalarining yo‘l qo‘yiladigan absolyut qo‘shimcha xatoliklarining chegaralari va - o‘lchash vositasining o‘lchashlar Ob’yekti, uzatish (aloqa) liniyalari, operator tomonidan kiritiladigan o‘lchashda qo‘llaniladigan moslamalar bilan o‘zaro ta’sirlashishi bilan chaqiriladigan yo‘l qo‘yiladigan absolyut asosiy xatoliklarining chegaralari;
n - xatoliklarning soni.
Xatoliklarning boshqa taqsimlanish qonunlarida va korrelyasiya bo‘lmaganda:

Bunda , va - xatoliklarning asosiy taqsimlanish qonunlarida mos ravishda va xatoliklarning yo‘l qo‘yiladigan chegaralarining ichiga joylashadigan mos keluvchi qonunning va o‘rtacha kvadratik chetlashishlarining sonini tavsiflaydigan koeffitsiyentlar.
ning hisoblashlarda olingan qiymati oldindan tanlangan o‘lchash vositasining yo‘l qo‘yiladigan absolyut asosiy xatoligi chegarasining qiymati bilan solishtiriladi, solishtirish natijalari bir qator natijalarga olib kelishi mumkin bo‘ladiki, bunda ma’lum bir echimlarni qabul qilish zarur bo‘ladi:
a) .
Aniqlik bo‘yicha o‘lchash vositasini tanlashda optimal tanlashga erishilgan deb hisoblash lozim bo‘ladi. Bu erda belgisi nolga teng bo‘lishi yoki tanlangan o‘lchash vositasining yo‘l qo‘yiladigan asosiy xatoliklarining chegaralari bilan va tanlangan o‘lchash vositasiga qo‘shni bo‘lgan – pastroq sinfidagi o‘lchash vositasining yo‘l qo‘yiladigan asosiy xatoliklarining chegaralari o‘rtasidagi farqning qiymatidan oshmasligi lozimligini bildiradi;
b) . Oldin tanlangan yuqoriroq aniqlik sinfidagi o‘lchash vositasiga eng yaqin o‘lchash vositasini olish lozim bo‘ladi. Agar tanlangan tipdagi va yuqoriroq aniqlik sinfidagi o‘lchash chegarasiga ega bo‘lgan o‘lchash vositasi bo‘lmasa, u holda boshqa, yuqoriroq aniqlikdagi o‘lchash uslubini tanlash lozim bo‘ladi.
v) . Oldin tanlangan pastroq aniqlik sinfidagi o‘lchash vositasiga eng yaqin o‘lchash vositasini olish lozim bo‘ladi. Agar tanlangan tipdagi va pastroq aniqlik sinfidagi o‘lchash chegarasiga ega bo‘lgan o‘lchash vositasi bo‘lmasa, u holda boshqa, pastroq aniqlikdagi o‘lchash uslubini tanlash lozim bo‘ladi.
Misol. Buyumning quvurlar tarmog‘idagi bosimni nazorat qilish uchun o‘lchash vositasini tanlash talab qilinadi. Ishlab chiquvchi tomonidan quyidagi boshlang‘ich ma’lumotlar berilgan: nominal bosim R = 10,0 MPa; yo‘l qo‘yiladigan chetlashish = 1,0 MPa; xatolik koeffitsiyentlarining taqsimlanish qonuni - = 1,0 MPa o‘rtacha kvadratik chetlashish bilan teng ehtimolli; soxta va aniqlanmagan ishdan chiqishlar ehtimollarining yo‘l qo‘yiladigan qiymati R_soxta = 0,05 va R_aniqlanmagan = 0,045; buyumni ekspluatatsiya qilish harorati 10-40 ; uzatish liniyasi hisobiga bosimning yo‘l qo‘yiladigan tushishi 0,15 MPa.