Hujjatlarning metrologik tekshiruvi xaqida tushuncha. Metrologik tekshiruvning maqsadi va vazifalari

Метрологик назорат-бу техник ҳужжатларнинг стандартлар ва бошқа норматив ҳужжатларда тартибга солинадиган аниқ метрологик талабларга мувофиқлигини текшириш. Масалан, физик миқдор бирликларининг техник ҳужжатларида кўрсатилган номлар ва белгиларнинг ГОСТ 8.417 талабларига мувофиқлигини текшириш ёки ишлатилган метрологик атамаларнинг ГОСТ 16263, РМГ 29-99 га мувофиқлигини текшириш. Мисоллардан кўриниб турибдики, бу ерда метрологик назорат ҳужжатларни ГСИ талабларига мувофиқлигини standart назорат қилишни англатади. Буни қуйидаги қоида ҳам тасдиқлайди: "метрологик назорат standart назорат доирасида метрология соҳасида махсус ўқитилган standart назоратчилар кучлари томонидан амалга оширилиши мумкин. Метрологик назорат бўйича мутахассисларнинг қарорлари мажбурийдир."
МИ 2267 корхонасида метрологик текширувни ташкил етиш қуйидаги тадбирларни киритишни таклиф қилади:
- метрология экспертизасини ўтказиш учун зарур бўлган меъёрий-услубий ҳужжатлар, маълумотномалар тўпламини шакллантириш ва корхонада метрология экспертизасини ўтказишнинг аниқ тартибини белгиловчи норматив ҳужжатни ишлаб чиқиш;
- метрологик текширувни режалаштириш;
- метрологик текширув ўтказилиши керак бўлган бўлинмани аниқлаш;
- мутахассисларни тайинлаш;
- мутахассисларни тайёрлаш ва малакасини ошириш.
Метрологик текширувни ташкил этишнинг мумкин бўлган шакллари:
* марказлаштирилган – корхона метрология хизматининг метрологик экспертлари томонидан (ушбу шакл нисбатан кичик ҳажмдаги ҳужжатлар ишлаб чиқилганда афзалроқдир);
* марказлаштирилмаган – корхонанинг дизайн, технологик, дизайн ва бошқа бўлимларида ҳужжатларни ишлаб чиқувчилар орасидан махсус ўқитилган мутахассислар томонидан (ушбу шакл ишлаб чиқилаётган катта ҳажмдаги ҳужжатлар учун афзалдир);
* аралаш-махсус тузилган мутахассислар комиссияси томонидан (мураккаб объектларнинг техник, лойиҳа, ишчи лойиҳаларини қабул қилиш пайтида, шунингдек, бундай объектлар учун техник ҳужжатларни ишлаб чиқишнинг бошқа босқичларида);
* "ташқи" – шартнома бўйича метрологик экспертизани ўтказишга жалб қилинган гуруҳ ёки алоҳида мутахассисларнинг саъй-ҳаракатлари билан.
Давлатлараро ва давлат стандартлари лойиҳаларининг метрологик экспертизасини ташкил етиш тегишли техник қўмиталарга (ИТC ёки ТC) ва уларнинг кичик қўмиталарига (ИПC ёки ПC) юклатилади. Давлат метрология назорати ва назоратини тарқатиш соҳасида фойдаланиш учун мўлжалланган ўлчовларни амалга ошириш усулларини белгиловчи давлат стандартлари лойиҳалари давлат илмий метрология марказларида (метрология илмий-тадқиқот институтларида) метрологик текширувдан ўтказилиши керак. Агар давлат илмий метрология маркази илгари стандартлаштирилган ўлчаш тартибини тасдиқлаган бўлса, экспертиза ўтказилмайди. Давлат илмий метрология марказлари (метрология илмий-тадқиқот институтлари) томонидан ишлаб чиқилган ГСИ давлат стандартлари лойиҳалари метрологик текширувга юборилмайди.
Корхонада метрология экспертизасини ўтказишнинг аниқ тартибини белгиловчи норматив ҳужжат қуйидагиларни белгилаши керак:
* - ҳужжатлари метрологик текширувдан ўтказилиши керак бўлган маҳсулотлар номенклатураси • объектлар турлари);
* - техник ҳужжатларнинг ўзига хос турлари, ушбу ҳужжатлар метрологик текширувдан ўтказилиши керак бўлган ривожланиш босқичлари ва метрологик текширувга ҳужжатларни топшириш тартиби;
* - метрологик экспертиза ўтказиш ҳуқуқига ега бўлган корхона бўлинмалари ва/ёки експертлар;
* - метрологик текширув вақтида юзага келадиган келишмовчиликларни кўриб чиқиш тартиби;
* - метрологик экспертиза натижаларини рўйхатдан ўтказишга қўйиладиган талаблар;
* - експертларнинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари;
* - метрологик текширувни режалаштириш тартиби;
* - режадан ташқари метрологик текширувни ўтказиш тартиби.
Метрология экспертизаси оътказиладиган ҳужжатлар роъйхатига, аввало, давлат метрология назорати ва назорати доирасига кирувчи маҳсулотлар (обектлар турлари) учун ҳужжатлар киритилади.