Hürrem Sultan Osmanlı Türkçesi : مرَّخُ يكيصاخ ناطلس; tam adı ile: Devletlu İsmetlu Hürrem Haseki Sul tan Aliyyetü'ş-Şân Hazretleri; Avrupa 'da bilinen adıyla La Rossa veya Roxelana


Download 204.75 Kb.
Pdf ko'rish
Sana04.02.2018
Hajmi204.75 Kb.
#25934

Hürrem Sultan

Hürrem Sultan (

Osmanlı Türkçesi

: مرَّخُ يكيصاخ

ناطلس; tam adı ile: Devletlu İsmetlu Hürrem Haseki Sul-



tan Aliyyetü'ş-Şân Hazretleri;

Avrupa


'da bilinen adıyla La

Rossa veya Roxelana; 1499–1504, Rutenya – 15 Ni-

san 1558,

İstanbul

),

Osmanlı İmparatorluğu



'nun onun-

cu padişahı ve 89. İslam Halifesi

I. Süleyman

'ın nikâh-

lı eşi, sonraki padişah

II. Selim

ile

Şehzade Mehmed



,

Mihrimah Sultan

,

Şehzade Abdullah



,

Şehzade Bayezid

ve

Şehzade Cihangir



'in annesi,

Haseki Sultan

.

Renkli hayatı ile efsaneleşmiş; entrikaları, zekası, cesare-



ti ve ihtiraslarıyla ün salmış bir Hanım Sultan'dır.

[2]


Ha-

yatı romanlara, tiyatro oyunlarına, opera eserlerine ko-

nu olmuştur. Siyasette ve devlet işlerinde aktif rol oyna-

yarak,


Osmanlı İmparatorluğu

’nda "


Kadınlar saltanatı

"

denilen devri başlattığı rivâyet edilir.



[2]

Bunun yanında,

Osmanlı Tarihinin

en güçlü ve en etkili kadın sultanla-

rından birisi olarak kabul edilmektedir.

[3]


1

Kökeni

Topkapı Sarayı

'na gelene kadar ki yaşamı hakkında ke-

sin bir bilgi yoktur.

[2]

Lehistan Krallığı



'nın sınırları içe-

risinde bulunan Rutenya (

Ukrayna

)'da


[4]

1504


yılında

doğduğu rivayetler arasındadır,

Tatar

akıncılar tarafından



1520

tarihinde 15'li yaşlarında Rutenya'den kaçırıldığı

[3]

,

Kırım Hanı



'nın himayesine girdikten sonra

Topkapı Sa-

rayı

'na sunulduğu tarihçiler ve yazarlar tarafından kabul



görmüş bir rivayettir.

[2]


16. yüzyıl kaynaklarına göre kızlık ismi bilinmiyordu.

Ama daha sonraki kayıtlara göre - mesela 19. yüzyı-

lın

Ukrayna


'daki ilk kayıtlarına göre - Anastasia (Kısa-

ca Nastia) Polonyalıların geleneğinde, Aleksandra Liso-



wska olarak bilinir. Genelde Hürrem Haseki Sultan ya

da Hürrem balsaq sultan olarak bilinirdi; Avrupa dillerin-

de Roxolena, Roxolana, Roxelane, Rossa, Ruziac, Rusla-

na Türkçe'de Hürrem (Farsça kökenliمرخ Hürrem), neşeli



olan kişi anlamına gelir. Roxelana, onun gerçek ismi ol-

mayabilir ama takma adı onun Ukraynalı soyuna ait olan

(Günümüze ait yaygın isim Ruslana) ve doğu slav ismi

olan, Roxolany ya da Roxelany, şimdiki Ukrayna halkın-

da 15. yüzyıldan sonra kullanılıyordu. Bunlara ek olarak,

bazı tarihçilere göre Hürrem Sultan (Roxelana) Ukrayna

sınırları içerisinde bulunan Rohatyn kentinde doğmuş Le-

histanlı Ortodoks bir ailenin kızıdır.

[5]

Bazı kaynaklarda



bu konuya dair geniş veriler yer alır.

2 Fiziki Özellikleri

O dönemin

Avrupa

elçileri tarafından kızıl saçlı, yeşil



gözlü ve beyaz tenli olduğu vurgulanmıştır. Eşi

Kanuni


Sultan Süleyman

'ın da kendisine yazdığı gazel ve şiirler-

den de bu anlaşılmaktadır. Kendisi adına çizilen portreler

tamamen ressamların hayal ürünü olup, gerçeği yansıt-

mamaktadır. Bunun yanında

Osmanlı İmparatorluğu

'nda

adına en çok portre yapılmış sultandır.



[3]

3 Saraydaki yaşamı

Hürrem Sultan'ın

Britanya kraliyet ailesi

koleksiyonunda yer

alan bir portresi, c. 1600–70

3.1 Saraya Gelişi

Hürrem Sultan’ın saraya gelişi ve

Kanuni

ile tanışması



hakkında kesin bilgiler yoktur. Şehzadeliği sırasında veya

padişahlığının ilk senesinde Harem'e girdiği düşünülür.

[2]

1


2

3 SARAYDAKİ YAŞAMI

3.2

Yükselişi

Hürrem Sultan saraya getirildiğinde

I. Süleyman

'nin


Manisa

valisi iken birlikte olduğu

Mahidevran Sultan

'dan


Mustafa

isimli bir oğlu vardı. Sarayın en nüfuzlu kadını

padişahın annesi

Ayşe Hafsa Sultan

, ikinci derece nüfuz-

lu kadın


Mahidevran Sultan

idi. Hürrem, saraya girdikten

sonra

Kanuni


ile ilişkisinden

1521


’de

Şehzade Mehmed

dünyaya geldi ve böylece Hürrem Sultan saraydaki en nü-

fuzlu üçüncü kadın durumuna geldi. İki haseki arasındaki

rekabet bir gün kavgaya dönüşmüştür. Hürrem Sultan bu

kavgayı çeşitli entrikalarla lehine çevirmiştir.

[2]


Pek çok

yazara göre bu olaydan sonra gözden düşen

Mahidevran

Sultan


,

1533


’te

Manisa Valiliği

'ne atanan oğlu veliaht

Şehzade Mustafa

’nın yanına gönderildi ve Hürrem Sul-

tan, onun yerini aldı.

[6]

3.3

Kanuni Sultan Süleyman ve Hürrem

Sultan'ın Nikahlanması

Nikahla birlikte bir ilk gerçekleşir ve Dünya'nın en güçlü

imparatorunun resmi karısıdır. Dolayısıysa padişah cari-

yelerine verilen Haseki unvanı, Haseki Sultan olarak de-

ğiştirilir ve dünyaca kutlanan bir törenle ilan edilir.

[2]


Hürrem Sultan'ın sarayda pozisyonu

Kanuni


'nin nikâhlı

eşi olması ile arttı ve bu olaydan sonra

Mahidevran Sul-

tan


'dan daha yüksek bir mevki sahibi oldu. Hürrem Sul-

tan,


Şehzade Cihangir

’in doğumundan sonra

Kanuni

ile


görkemli bir düğün yapılarak evlendi ve aralarında resmi

nikah kıyıldı. Kesin tarihi belli olmamakla birlikte Ha-

ziran

1534


’te veya daha erken gerçekleştiği düşünülen

[2]


düğün, Hürrem Sultan'ı

Kanuni


’nin meşru eşi yapan,

Osmanlı gelenekleri

ne aykırı düşen çok önemli ve dev-

rimci bir hareket olarak değerlendirilir. Bu nikah ile Hür-

rem Sultan,

Osmanlı tarihi

nde padişah tarafından uzun

bir süre sonra nikahlanan ilk cariye oldu.

[7][8]

3.4

Harem Yönetimini Eline Alması

Mahidevran

ile Hürrem Sultan arasındaki mücadelede

Mahidevran Sultan

'ı tuttuğu düşünülen ve oğlu üzerinde

büyük nüfuzu olduğu söylenen

[2]

Valide Hafsa Sultan



’ın

1534


yılındaki ölümü ile Hürrem’in saraydaki etkisi da-

ha da artmıştır ve Harem yönetimini eline almıştır. Fakat

Valide Sultan'ın ölümünden sonra Mahidevran Sultan ve-

liaht annesi olduğu ve Şehzade Mustafa'nın tahta çıkma-

sına kesin gözle bakıldığı için Valide Sultan'lığa hazırlan-

maya başlamıştır.



3.5 Sadrazam İbrahim Paşa'nın idamı

Sadrazam


Pargalı Damat İbrahim Paşa

, Hürrem Sultan’ın

şehzadelerinden birisi yerine

Şehzade Mustafa

’yı hüküm-

darlığa aday gösterenlerin arasındaydı.

İbrahim Paşa

’nın


Irakeyn Seferi

’nden dönüşte saraya davet edilip

14 Mart

1536


gecesi dairesinde uyurken boğdurulması, Hürrem

1644 yılı yapımı “Roxelane” adlı oyun kartı:

Fransızca

olarak

Hürrem başlığı ve ilk paragrafı “Femme de Solyman Empereur

des Turcs...” (Türklerin İmparatoru,



Süleyman

'ın eşi...) ile baş-

lar. Sağ üst köşede “cruelle” (acımasız) ve sol üst köşede ise kart

numarası yazmaktadır.

Sultan için önemli bir engelin ortadan kaldırılmasını sağ-

ladı. Çocukluğundan beri Kanuni’nin yakın arkadaşı ve

danışmanı olan

İbrahim Paşa

'nın gözden düşürülüp boğ-

durulmasında Hürrem Sultan’ın rolü olduğu rivayet edi-

lir. Ancak

İbrahim Paşa

'nın devlet yönetiminde kendini

üstün görmesi ve yükseldikçe yaptıkları hataların da ken-

di sonunu hazırlamasına sebep olduğu bilinmektedir. Bu

olaydan sonra Hürrem Sultan’ın devlet işlerini idare et-

meye başladığı kanısı yaygındır

[2]

3.6 Harem’in Topkapı Sarayı’na taşınması

Hürrem Sultan’ın devlet işleri ile daha yakından ilgile-

nebilmek için

Harem


’i

Eski Saray

’dan

Topkapı Sarayı



’na

taşıttığı düşünülür ve bu olay, Hürrem Sultan'ın önemli

devrimci hareketlerinden birisi olarak kabul edilir.

Eski


Saray

’dan göçün kesin tarihi belli değildir.

Eski Saray

'da


25 Ocak 1541

gecesi çıkan yangından sonra Harem hal-

kının bir kısmının

Topkapı Sarayı

'na taşındığı ve harem

protokolünün başladığı düşünülmektedir.



3.11

Kara Ahmed Paşa'nın idamı

3

3.7



Şehzadelerin

Sancak

Beyliklerine

atanmaları

Şehzade


lerin sancak beyliklerine atanmasında da Hürrem

Sultan’ın rolü olduğu düşünülür.

1541

’de, padişah aday-



larının tayin edildiği

Manisa Sancağı’nda Sancak Bey-

liği

yapmakta olan



Şehzade Mustafa

,

Manisa



'dan alı-

nıp


Amasya

’ya Sancak Beyi olarak atandı ve ertesi se-

ne

Manisa Sancak Beyliği



’ne

Şehzade Mehmet

getiril-

di. Ancak, halk ve askerler bu duruma tepki gösterdi,

bunun üzerine

I.Süleyman

doğu topraklarının güvenli-

ği için


Şehzade Mustafa

'nın


Amasya

'ya gönderildiğini ve

Şehzade Mustafa

'nın veliahtlığının sürdüğünü açıkladı.

[9]

Bu gibi ardı arkası kesilmeyen atanmalar da Hürrem’in



etkisinde gerçekleşmiş işlerden kabul edilir. Hürrem Sul-

tan, şehzadeleriyle birlikte sancağa gitmesi gerekirken;

geleneklere aykırı olarak gitmemiş,

İstanbul


'da kalmayı

seçmiştir. Ama değişik tarihlerde

şehzade

lerini ziyaret



etmiştir.

[2]


3.8

Damat Rüstem Paşa’nın sadrazamlığa

getirilmesi

Hürrem Sultan’ın tek kızı

Mihrimah Sultan

,

1539



’da

Diyarbakır valisi

ve

III. Vezir Rüstem Paşa



ile evlen-

dirilmişti. “Damat” ünvanını alan

Rüstem Paşa 1544

’te


sadrazamlığ

a tayin oldu. Kaynakların çoğunda

Sadrazam

Hadım Süleyman Paşa

’nın azledilmesinin ve yerine

II.


Vezir Divane Hüsrev Paşa

'nın değil de

III. Vezir Rüstem

Paşa


’nın getirilmesinin perde arkasında

Mihrimah Sultan

ile Hürrem Sultan’ın olduğu ifade edilmektedir.

[2]


3.9

Piri Reis’in idamı

Piri Reis

'in idamında Hürrem Sultan'ın rolü olduğu hak-

kında bir rivayet vardır. Hürrem Sultan'ın

Kırım

'dan


Kemal Reis

ve

Piri Reis



'in gemisi ile İstanbul'a getiril-

diği iddia edilir.

Piri Reis

'in dünya haritasının parçası

Topkapı Sarayı Harem Dairesi

'nde bulunmuştur. Hürrem

Sultan'ın

Piri Reis

'in başarısının önüne geçmek için dün-

ya haritasını parçaladığı ve parçaların

Rusya

'ya gönde-



rildiği ve ardından

Kanuni


'nin aklına girerek

Piri Reis

'i

idam ettirdiği iddia edilir. Bir de şu var ki, haritanın ek-



sik bölümlerinden birinin de

Rusya


'nın yer aldığı bölge

olması bu iddiayı güçlendirecek niteliktedir.



3.10

Şehzade Mustafa’nın boğdurulması

Kanuni’den sonra veliaht Şehzade Mustafa’nın tahta çı-

kacağından korkan Hürrem Sultan, Şehzade Mustafa’yı

babasının gözünden düşürmek için kızı ve damadı Rüs-

tem Paşa yardımı ile komplo kurmuştur. Hürrem Sultanın

emriyle hareket eden Rüstem Paşa, Şehzade Mustafa`nın

mührünü yaptırarak İran Şahı

I. Tahmasb

`a mektup yaz-

mış, İran Şahının cevabını da Kanuni Sultan Süleyman`a

sunmuştu. Bu ve benzeri bir dizi entrika ile Kanuni Sultan

Süleyman, oğlu veliaht Şehzade Mustafa`nın kendisine is-

yan edeceğine ve tahtı elinden alacağına ikna edilmiştir.

“Katledildiği gün, babasıyla görüşeceğini sanarak çadırı-

na gitmiştir malum. İşte o gün bembeyaz giyindiği söy-

lenir; kendisine yapılan iftiralardan haberdardır ve ma-

sumiyetine işaret etmek ister. Cebinden de ölümünden

sonra babasının onu öldüreceğini ve babasının çadırına

gitmemesi gerektiğini belirten bir mektup çıkar.”

[10]


Bu

olaya tanık olan Şehzade Cihangir de olayın duygusal et-

kisini üzerinden atamadı ve hastalandı; babası ile birlikte

sefere devam eden genç Şehzade,

Halep

’te hayatını kay-



betti. Tahta aday olarak Haseki Hürrem Sultan’ın iki oğlu

Şehzade Bayezid ve Şehzade Selim kaldı.



3.11 Kara Ahmed Paşa'nın idamı

Hürrem Sultan'ın

Lehistan

Kralı ve Litvanya Büyük Dükü

II.

Zygmunt August

'un tahta çıkışını tebrik etmek için gönderdiği

mektup,

1549


Kara Ahmed Paşa

,

Damat Rüstem Paşa



'nın sadaretten

azli üzerine

vezir-i azamlığ

a tayin edildi (

1553

). Sefer


dönüşünde

Rüstem Paşa

'nın tekrar sadrazamlığa getiri-

lebilmesi için kışkırtılan padişahın fermanıyla suçlu gö-

rülerek bir divan toplantısı sonrasında

arz odası

önünde

idam edildi (



1555

).Bu olayın arkasında da Hürrem Sul-

tan ve kızı

Mihrimah Sultan

vardır.”

[10]


3.12 Dış siyaset meseleleri ve devlet işleri

Hürrem Sultan, o zamana kadar başka

Osmanlı

padi-


şah eşlerinde görülmemiş şekilde dış siyasetle ilgilen-

miş, diplomatik yazışmalar yapmıştır ve devlet işlerine

karışmıştır.

[2]


Kanuni

’nin padişahlığının ikinci senesin-

de

Rodos şövalyelerine



karşı

Rodos seferi

nin açılması-

nı teşvik ettiği ve sonraki yıllarda

İran seferleri

ne destek

verdiği düşünülen Hürrem Sultan,

1548


’te

Kanuni, İkinci



4

4

KANUNİ'NİN HÜRREM SULTAN'A GAZELLERİ

İran seferi

ndeyken

Lehistan


tahtına çıkan yeni krala teb-

rik mektubu yazmış; hediyeler göndermiştir.

Hürrem Sultan'ın yazdığı mektupların ilki,

Kral I. Zyg-

mund

'un vefatı üzerine (



1548

)

Lehistan



tahtına çıkan

II.


Zygmund

'a gönderdiği taziye ve tebriknamedir. Haseki

Sultan'ın,

Hasan Ağa

isimli özel temsilcisiyle

Varşova


'ya

yolladığı mektubun bazı cümleleri şöyledir:



“Pederinizin vefatı üzerine Lehistan kralı olduğunuzu öğ-

rendik. Allah her şeyin doğrusunu bilir ki; çok sevindik ve

memnun olduk. Kalbimize nur, gönlümüze neşe ve sürur

(mutluluk) geldi. Saltanatınızın hayırlı, bereketli ve uzun

ömürlü olmasını diliyoruz. Emir, Yüce Allah'ındır; Cenab-

ı Hakkın hükümleri (emirleri) istikametinde hareket etme-

nizi tavsiye ederiz…"

Ayrıca, mektubun arkasında mühür de bulunmaktadır.

Osmanlı devletinde ilk ve tek kez bir

Haseki Sultan

, bir

kral ile mektuplaştı ve dönemin kaidelerinden birini yıktı.



Şüphesiz ki bu bir devrim olarak yorumlanabilir. Bunun

sonrasında gelini

Nurbanu Sultan

ve onun gelini

Safiye

Sultan


kraliçeler ile mektuplaşmış olsa da Hürrem Sul-

tan'dan başka, bir kral ile bizzat mektuplaşan başka bir

haseki sultan örneği bulunmamaktadır.

Hürrem Sultan,

Kral August

'tan gelen teşekkür mektubu-

na karşılık, özel temsilcisi

Hasan Ağa

ile bir mektup daha

göndermiştir ki, cevabî mektubu özetle şöyledir:



“Allah Kral Hazretleri'nin ömrünü uzun, bir gününü bin

eylesin… Kıymetli mektubunuz ulaştığında, öylesine mes-

rur olduk ki, ifade edemiyorum... Mektubunuzda bizlere

olan içten muhabbetiniz açıkça görülüyor. Padişahımız

Hazretlerine olan samimi yakınlığınızı o derece açık dile

getirmişsiniz ki, ferah bulduk. Mektubunuzdaki muhabbe-

ti ve Hasan Ağa kulumuzun anlattığı dostluklarınızı ken-

dilerine arz ettiğimizde, Padişah-ı âlempenah Hazretleri

(herkesin dünyadaki tek sığınağı) yakınlık ve iltifatlarınız-

dan öyle memnun kaldılar ki, sözle anlatılamaz. Dediler

ki: Koca Kral'la (vefat eden Baba Zygmund'u kastediyor)

iki kardeş gibiydik; İnşallahü'r Rahman, bu kral ile de 'Ata

ile oğul gibi' olalım...”

Ayrıca Hürrem Sultan,

Omanlı İmparatorluğu

'na sığı-

nan

Elkas Mirza



için mendil ve gömlek dikip hedi-

ye olarak vermiştir.

İran Şahı

'nın kız kardeşi ise Hür-

rem Sultan'ı

Firavun


'un eşi Züleyha'ya, Hz. Meryem'e

ve daha nice kahramanlara benzetip, tüm kadınların

övünç kaynağı, güzellikte eşsiz, melek yaratılışlı olarak

nitelendiriyordu.

[10]

Hürrem Sultan sık sık devlet işleri ile alakadar oluyor,



bilhassa eşi Sultan Süleyman seferdeyken devletin duru-

mu hakkında onu bilgilendiriyor, önerilerde bulunuyor-

du. Kendisine İran seferi sırasında gönderdiği bir mektup

bunun en güzel örneklerindendir;

[3]

'“Benim Sultanım, şehir hakkında soracak olursanız; şim-



dilik henüz hastalık devam etmektedir. Ancak evvelki gibi

değildir... Benim Sultanım, sık sık mübarek mektubunuzu

gönderirsiniz diye yalvarırım. Zira ki, billah yalan değil,

bir iki hafta geçip de ulak gelmezse alem gulguleye gelir.

Türlü türlü sözler söylenir. Yoksa sadece kendi nefsim için

istediğimi sanmayınız.”

[3]


“Benim Sultanım, şimdi şehirde müjdeci geliyor diye bir

gürültü kopmuştur. Cümle alem şehir donanmasına hazır

dururlar. Benim sultanım, siz devlet ile Halep'te kışlıyorsu-

nuz, ondan sonra kızılbaşın (Şah Tahmasb'ın) oğlanı, av-

radı tutulmadı, ortada henüz bir şey yoktur. Şimdi o yok,

bu yok; müjdecinin gelmesi kimseye hoş gelmez.”

[3]


Bunlara ek olarak, Hürrem Sultan'ın,

Nahcivan Seferi

'ne

vezirini gönderen padişahın "Şaha Şah gerek” sözüyle se-



fere katılmasını sağladığı rivayet edilir. Bir mektubun-

da kocası seferdeyken, "Şah'ın ailesini esir alamadığını-



za üzüldüm.” sözü eşi Sultan Süleyman'ın seferlerinin gi-

dişatını takip ettiğini kanıtlar nitelikte. Hürrem Sultan,

eşine mektuplarında devlet adamlarının ve İstanbul Şey-

hülislamının selamını iletiyor, İstanbul'da yaşanan sorun-

lardan bahsediyordu. Bir mektubunda "

İbrahim Paşa

'ya

olan küskünlüğümü sormuşsunuz, gelince anlatırım.” di-

yor. Rüstem Paşa azledildiğinde ise eşine Paşa'nın göre-

vine geri getirilmesini isteyen bir mektup yazmış.

Rüstem


Paşa

'yı kendisinin sadrazamlığa ilerlettiği ve kızıyla ev-

lendirdiği biliniyor. Hürrem Sultan devlet adamlarıyla ve

sorunlarıyla ilgileniyor, bunları mektuplarında da Kanu-

ni'yle tartışıyor ve fikir veriyordu.

[3]


3.13 Şah Unvanı

Hürrem Sultan, Osmanlı tarihinde ilk kez meşru eş du-

rumuna gelmesiyle birlikte kraliçe anlamına gelen Şah

unvanını kullanmaya başlar. Çoğu raporlarda imzasının



Hürrem Şah olarak geçtiği görülür.

[3]


Haseki Hastanesi-

nin kayıtlarında ve Kudüs’teki imaretin ve darüşşifanın

kitabesinde bu ifade görülür. “Devletlu İsmetlu Hurrem

Şah Sultan Aliyyetü'ş-şân Hazretleri”. Bu ifadeler ise bu

olayın kanıtı olarak gösterilmektedir.

[3]

3.14 Kadınlar Saltanatının başlaması

Hürrem Sultan,

Osmanlı tarihin

de devlet işleriyle ilgile-

nen ilk kadın olarak bilinir. Hürrem Sultan kendi mührü-

nü bastırmış, divan toplantılarını tel örgülü bir pencere-

den izlemiş ve fikirlerini

padişah


a sunmuştur. Buna ben-

zer birçok devrimci hareketi ile

Kadınlar saltanatı

'nı baş-


latmış oldu.

[10]


4 Kanuni'nin Hürrem Sultan'a

Gazelleri

I. Süleyman

, nikahlı eşi Hürrem Sultan'a büyük bir aşkla

bağlı idi. Bu

aşk

o kadar derindi ki ilk önce onu kaide-



leri hiçe sayarak nikahına aldı, sonra da ondan başka bir

hatuna bakmaz oldu. Bu Osmanlı da alışılagelmiş bir şey



5

değildi. Kanuni'yi kendine bu kadar aşık ettiği için Hür-

rem Sultan'ın adı ahali içerisinde büyücü ve cadıya çıktı.

Daha sonradan ise yaptığı hayırlar ile halkı sevindirip,

duasını alan

Haseki Sultan

bu namlarını geride bıraka-

rak iyi anılmaya başlandı. Hürrem ve Süleyman'ın aşkı o

kadar büyüktü ki, Osmanlı tarihinde onlardan başka bu

kadar büyük bir aşk yaşayan bir padişah ve haseki örne-

ği yoktur. Kanuni Sultan Süleyman her defasında karısı

Hürrem Sultan'a olan aşkını ve sevgisini verdiği hediye-

lerle ve ona yazdığı gazellerle gösteriyordu. O sadece aşk

gazelleri değil, devlet ve maneviyat konulu gazellerde ya-

zıyordu. Bu gazellerde kullandığı mahlas ise Muhibbi idi.

Kanuni'nin Hürrem Sultan'a yazdığı aşk şiirlerinin bazı-

ları günümüze ulaşmıştır:

[3]


"Celis-i halvetim, varım, habibim mah-ı tabanım Enisim,

mahremim, varım, güzeller şahı sultanım

Hayatım hasılım,ömrüm, şarab-ı kevserim, adnim Baha-

rım, behçetim, rüzum, nigarım verd-i handanım

Neşatım, işretim, bezmim, çerağım, neyyirim, şem’im Tu-

runcu u nar u narencim, benim şem’-i şebistanım

Nebatım, sükkerim, genc,m, cihan içinde bi-rencim Azizim,

Yusuf’um varım, gönül Mısr’ındaki hanım

İstanbulum, Karaman’ım, diyar-ı milket-i Rum’um Bedah-

şan’ım ve Kıpçağım ve Bağdad’ım, Horasanım

Saçı varım, kaşı yayım, gözü pür fitne, bimarım Ölürsem

boynuna kanım, meded he na-müsülmanım

Kapında çünki meddahım, seni medh ederim daim Yürek

pür gam, gözüm pür nem, Muhibbi’yim hoş halim!"

Muhibbi (Kanuni Sultan Süleyman’ın mahlası)

Bugünkü dille;

"Benim birlikte olduğum, sevgilim, parıldayan ayım, Can

dostum, en yakınım, güzellerin şahı sultanım.

Hayatımın, yaşamımın sebebi Cennetim, Kevser şarabım

Baharım, sevincim, günlerimin anlamı, gönlüme nakşol-

muş resim gibi sevgilim, benim gülen gülüm,

Sevinç kaynağım, içkimdeki lezzet, eğlenceli meclisim, nur-

lu parlak ışığım, meş’alem. Turuncum, narım, narencim,

benim gecelerimin, visal odamın aydınlığı,

Nebatım, şekerim, hazinem, cihanda hiç örselenmemiş, el

değmemiş sevgilim. Gönlümdeki Mısır’ın Sultanı, Hazret-i

Yusuf’um, varlığımın anlamı,

İstanbul’um, Karaman’ım, Bütün Anadolu ve Rum ülke-

sindeki diyara bedel sevgilim. Değerli lal madeninin çıktı-

ğı yer olan Bedahşan’ım ve Kıpçağım, Bağdad’ım, Hora-

san’ım.

Güzel saçlım, yay kaşlım, gözleri ışıl ışıl fitneler kopa-

ran sevgilim, hastayım! Eğer ölürsem benim vebalim se-

nin boynunadır, çünkü bana eza ederek kanıma sen girdin,

bana imdad et, ey Müslüman olmayan güzel sevgilim.

Kapında, devamlı olarak seni medhederim, seni överim,

sanki hep seni öğmek için görevlendirilmiş gibiyim. Yüre-

ğim gam ile, gözlerim yaşlarla dolu, ben Muhibbi’yim, sev-

gi adamıyım, bana bir şeyler oldu, sarhoş gibiyim. Bir hoş

hale geldim."

[3]


Bu gazel I. Süleyman'ın, Hürrem Sultan için yazdığı en

ünlü ve bilinen gazeldir. Diğer bir bilinen gazeli ise şöy-

ledir;

“Ey benim gülen yüzüm, sevgilim,

Senin güzelliğin dünyaya dedikodudur,

Bu ne güzellik? Bu ne yüz? Bu ne güldür?

Acaba saçın amberi görüp mis kokulu olmuş?

Bu ne saç, bu ne kahkül, bu ne zülüftür?

Aklım saçının kokusuyla doludur,

Bu ne güzel koku, bu ne ıtır, bu ne hoştur?

Gözyaşı dalgalarım taşıp başımdan aştı,

Bu ne deniz, bu ne ırmak, bu ne nehirdir?

Muhibbi ansızın divane oldu,

Bu ne aşktır, bu ne derttir, bu ne huydur?"

[3]


Daha sonrasında ise bir başka gazel daha yazmıştır. Bu

gazel ise Hürrem Sultan'ın ölümünden sonra yazılmıştır.

Bu gazel de Kanuni, eşinin ölümünün ardından duyduğu

üzüntüyü dile getirmektedir:

"Bezm-i gamda âh edip cânânı andım ağladım,

Yâr ile evvel geçen devrânı andım ağladım."

Bugünkü dille;

"Günde bir kez görmesem halim nolur derken benim,

Bir yıl oldu görmez oldum ânı andım ağladım."

[3]


5 Ölümü

Süleymaniye Camii

avlusunda yer alan Hürrem Sultan Türbesi,

Fatih

,

İstanbul

Oğullarını tahta varis yapmayı başaran Hürrem Sultan,

15

Nisan 1558



’de

İstanbul’

da hayatını kaybetti. Hürrem Sul-

tan'ın zehirlenerek ya da

kadın hastalığı

sonucu öldüğü ri-

vayet edilir.

[11]


Kayıtlarda eceliyle öldüğü yazılır. Büyük

6

8 POPÜLER KÜLTÜRDEKİ YERİ

bir


cenaze töreni

nin ardından

Süleymaniye Camii

avlu-


suna gömüldü. Mezarı üzerine türbesi eşi Süleyman tara-

fından yaptırıldı.



5.1

Ölümünden sonra

Hürrem Sultan'ın ölümü sonrası çok üzülen eşi Süleyman

karısının vefatından sonra günümüzde

İran


'da bulunan bir

şehrin ismini değiştirerek şehre

Hürremabad

ismini ver-

miştir. Şehrin ismi günümüzde de hala aynıdır.

Hürrem Sultan;

Avrupa

'da ve


Türkiye

'de resim, müzik

ve bale sanatlarındaki birçok çalışmaya konu olmuştur.

Avusturya

lı besteci

Joseph Haydn

'ın 63. Senfonisi bu

eserlere bir örnektir. Eser daha çok, ikinci bölümünün

adı olan “Roksalan” ismiyle anılır.

Yusuf Niyazi'nin Mazlum Şehzadeler,

Orhan Asena

'nın


Hürrem Sultan ve

Ya Devlet Başa Ya Kuzgun Leşe

ad-


lı piyesleri, Hürrem Sultan’ı konu alan Türk tiyatro

yapıtlarındandır.

[12]

2003 yapımı



Hürrem Sultan

adlı dizide Hürrem Sul-

tan'ı

Gülben Ergen



canlandırırken, 2011-2014 arasın-

da yayınlanan



Muhteşem Yüzyıl

dizisinde Hürrem Sul-

tan'ı

Meryem Uzerli



ve

Vahide Perçin

canlandırmıştır.

Türkiye’de yazılan ilk büyük bale eserlerinden

Hürrem

Sultan Balesi



, Orhan Asena’nın “Hürrem Sultan” ad-

lı piyesinden ilham alarak

Nevit Kodallı

tarafından

bestelenmiştir.

[13]


]

Hürrem Sultan'ın doğduğu yer olduğuna inanılan Ukray-

na'nın Rohatyn kentinde bir Hürrem Sultan Anıtı bulu-

nur. 2007 yılında, Ukrayna'daki bir liman kenti olan Ma-

riupol'daki Tatarlar Hürrem Sultan'ın onuruna bir cami

açmıştır.



6

Çocukları

Hürrem Sultan'ın adı bilinen 6 evladının yanı sıra ismi

bilinmeyen veya küçük yaşta vefat eden diğer evlatlarının

olduğu da rivayet edilir.

[14]



Şehzade Mehmed



:

1521


yılında Hürrem Sultan'dan

dünyaya gelen

Şehzade Mehmed

,

1543



yılında

ölmüştür.

[15]



Mihrimah Sultan



:

1522


yılında, Hürrem Sultan'dan

dünyaya geldi,

1578

yılında vefat etti.



Şehzade Abdullah

:

1522


veya

1523


yılında, Hürrem

Sultan'dan dünyaya gelen

Şehzade Abdullah

, doğu-


mundan 2-3 yıl sonra vefat etti.

[3]


Şehzade Selim

:

1524


'te Hürrem Sultan'dan dünyaya

geldi.


[15]

Annesi Hürrem Sultan'ın ölümünden son-

ra, kardeşi

Şehzade Bayezid

ile girdiği taht mücade-

lesinde babası

Sultan Süleyman

'ın da desteğini aldı.

Sultan Süleyman

'ın vefatının ardından,

II. Selim

ola-


rak Osmanlı Padişahı oldu.

1574


yılında ölene kadar

padişah olarak kaldı.

Şehzade Bayezid



(

1525


-

1561


):

1525


'te Hürrem Sul-

tan'dan dünyaya geldi.

[15]

Hürrem Sultan'ın ölü-



münden sonra, kardeşi

Şehzade Selim

ile taht mü-

cadelesine girdi. Sultan Süleyman'ın, Şehzade Se-

lim'in tarafını tutmasıyla

İran


'a kaçtı.

1561


'de Os-

manlı elçileri tarafından

Kazvin

'de boğdurularak



öldürüldü.

[16]


Şehzade Cihangir

(

1531


-

1553


):

1531


'de Hürrem

Sultan'dan dünyaya gelen

Şehzade Cihangir

,

1553



'te

vefat etti.



7 Hayır işleri

Hürrem Sultan tarafından yaptırılan

Sultanahmet Meydanı

'nda

ki

Haseki Hürrem Sultan Hamamı

,

İstanbul

Hürrem Sultan

İstanbul

'da günümüzde onun adıyla anılan

Haseki semtinde

,

Mimar Sinan



'a

Haseki Külliyesini

yap-

tırmıştır. 1538-1551 yılları arasında inşaatı tamamlanan



külliyenin içinde bir hamam, medrese ve hastane bulun-

maktadır; onun ilk ve en önemli hayratlarındandır. Günü-

müzde T.C. Sağlık Bakanlığı Haseki Eğitim ve Araştırma

Hastanesi olarak tanınan bu hastane Türkiye'de kesintisiz

hizmet vermekte olan en eski hastane olma özelliğini ta-

şır.


Hürrem Sultan ayrıca

Ayasofya Camii

civarında yardıma

muhtaç ve fakirlerin karnını doyurmak için bir mutfak

yaptırtmıştır.

Kabe


’de,

Şam


’da,

Bağdat


’ta,

Konya


’da,

Kudüs


’te,

Edirne


’de Hürrem Sultan adına çeşitli eserler yapılmıştır.

8 Popüler kültürdeki yeri

Hürrem Sultan Balesi

, Hürrem Sultan'ın hayatından esin-

lenerek yaratılmış bir

Türk bale

eseridir. Bunun yanında

Hürrem Sultan için birçok opera eseri, tiyatro oyunu, ta-

rihi roman, televizyon dizileri ve bilgi içerikli kaynaklar

mevcuttur.


7

1997-2000 yılları arasında Ukrayna'da çekilen Roksalana

adlı dizide Olga Sumskaya tarafından canlandırılmıştır.

2003 yapımı

Hürrem Sultan

adlı Türk televizyon dizisin-

de Hürrem Sultan'ı

Gülben Ergen

canlandırmıştır.

2005 yapımı Die Geliebte des Sultans adlı Alman

belgesel-filminde Hürrem Sultan rolünü Sólveig Arnars-

dóttir üstlenmiştir.

2011 yapımı 8 Ülke 8 Yönetmen ve Sinan adlı belgeselde

Hülya Avşar

tarafından canlandırılmıştır.

2011-2014 yapımlı

Muhteşem Yüzyıl

dizisinde gençliği-

ni

Meryem Uzerli



, yaşlılığını ise

Vahide Perçin

canlan-

dırmıştır.



9

İlgili eserler

Hürrem Sultan, Ukrayna Posta pulu

Joseph Haydn



63. Senfoni

• Yusuf Niyazi, “Mazlum Şehzadeler yahut Hürrem



Sultan”, Dersaadet, 1325 (1909)

Abdülhak Hamid Tarhan



, "Kanuni'nin Vicdan Aza-

", 1937 (basılmadı)

• F. Tülbentçi, “Hürrem Sultan”, İnkılap Kit. ,İst.

1960.

• Viorica Boteni Stircea, “Hurrem Sultan”, Milliyet



Yay. İst. 1972.

Nevit Kodallı



,

Hürrem Sultan Balesi

, 1975


• Radovan Samarciç, “Süleyman: Rokselena, Sırpska

Knyijevna Zadruga”, Belgrad-1976;

• Catherine Clement, “La Sultana”, Grasset, 1981;

Orhan Asena



, “

Ya Devlet Başa Ya Kuzgun Leşe

(oyun)

”, 1983


• Louis Gardel, “Sevenlerin Şafağı”, Can Yay., İst.

1998


• “

Hürrem Sultan

”, 2003 yılında

Star TV

'de yayınlan-



mış TV dizisi.

• “


Aşk-ı Hürrem

”,

Can Atilla



'nın dans tiyatrosu eseri,

2007




Muhteşem Yüzyıl

, senaryosunu

Meral Okay

’ın yaz-


dığı TV dizisi.

Erhan Afyoncu



, “Muhteşem Süleyman; Kanuni Sul-

tan Süleyman ve Hürrem Sultan”, Yeditepe Yayıne-

vi, İstanbul 2011.

ISBN 9786054052554

10 Galeri

• İtalyan ressam

Tiziano Vecellio

'nun La Sultana Ros-



sa (Sultan Roxelana) adlı tablosu,

1550

• Haseki Hürrem Sultan'ın Latince Rossa Solymanni



uxor başlıklı 16. yüzyılda yapılmış bir yağlı boya

tablosu


• Hürrem Sultan'ın tahta üzerine işlenmiş bir yağlı bo-

ya resmi,



16. yüzyıl

• Johann Theodor de Bry tarafından yapılmış bir Hür-

rem Sultan garavürü,

1596

.

• Hürrem Sultan'ın



Kudüs

'te yaptırmış olduğu cami,

medrese ve imarethanenin

vakfiyesi

,

1556

Alman



barok ressam

Anton Hickel

'in “Roxelana ve

Sultan” adlı tablosu

1780

.

• Doğduğu yer olduğu sanılan



Ukrayna

'nın


Rohatyn

kentindeki Hürrem Sultan anıtı.



11 Ayrıca bakınız

Haseki Sultan



Osmanlı padişah eşleri

Osmanlı padişah anneleri



Kadınlar saltanatı

Haseki Hamamı



Haseki Camii

Haseki Külliyesi



8

12 KAYNAKÇA

12

Kaynakça

[1]


“Padişah portreleri ve resim koleksiyonu”

.

Topkapı



Sarayı

. 8 Aralık 2015 tarihinde

kaynağından

arşivlendi.

http://web.archive.org/web/20151208125433/http:

//www.topkapisarayi.gov.tr/tr/content/padi%C5%

9Fah-portreleri-ve-resim-koleksiyonu

. Erişim tarihi: 18

Eylül 2015.

[2] Özakbaş, Ayşe.

“Hürrem Sultan”

.

http://www.journals.



istanbul.edu.tr/iutarih/article/download/1023003733/

1023003385

.

[3]


Peirce, Leslie P.

(1993).


The Imperial Harem: Wo-

men and Sovereignty in the Ottoman Empire

.

Oxford



University Press

. s. sf. 60.

ISBN 0195086775

.

http:



//books.google.com.tr/books?id=L6-VRgVzRcUC&

pg=PA60&vq=abdullah&hl=tr&source=gbs_selected_

pages&cad=3#v=onepage&q&f=false

.

[4] Bölge 1184-1722 yılları arasında Lehistan Krallığı'nın



sınırları içerisinde bulunuyordu. Rohatyn,

Kızlı Ruten-

ya

'nın merkezi



Lvov

'un 68 km güneyinde.

[5] Brooks, Andrée Aelion (2002). The woman who defied

kings. Paragon House: Michigan Universty.

[6] Ancak Leslie P. Peirce’ye göre Mahidevran Sultan saray-

dan sürülmemiş, geleneklere uygun olarak oğlunun sanca-

ğına gitmek üzere saraydan ayrılmıştır.

[7]

E-tarih.org sitesi, Sorularla Osmanlı, Erişim tarihi:02.01.



2012

[8] Kimi tarihçilere göre Hürrem Sultan, önce azad edilmiş,

daha sonra nikah kıyılmıştır

[9] Afyoncu, Erhan (Nisan 2012). "Şehzade Mustafa”. Atlas



Tarih.

[10] Öztuna, Yılmaz (1978). Şehzade Mustafa. İstanbul: Ötü-

ken Yayınevi.

ISBN 9754371415

.

[11] Öztuna, Yılmaz (1979). İstanbul: Ötüken Neşriyat.



[12] Doğan, Abide.

“Türk Tiyatrosunda Hürrem Sultan”

.

http://www.edebiyatdergisi.hacettepe.edu.tr/index.php/



EFD/article/download/236/150

.

[13] Karaca, Aslı.



“Nevit Kodallı'nın tüm müzikleri-

nin


ayrıntılı

incelenmesi

ve

değerlendirilmesi”



.

8 Aralık 2015 tarihinde

kaynağından

arşivlendi.

http://web.archive.org/web/20151208203938/https:

//tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=

7d53ed97e31a8bd343165919e7dff23bb1dbf09290019ec954378ecc03f09378a32aaef0ad7d6ad0

.

Erişim tarihi: 7 Aralık 2015.



[14] Afyoncu, Erhan (2012). Anonim Rapor.

ISBN ISBN :

9786054052967

.

[15] Sakaoğlu, Necdet; sf. 18



[16] Uzunçarşılı, İsmail Hakkı; sf. 408

9

13

Metin ve görüntü kaynakları, yazarlar ve lisans

13.1 Metin

• Hürrem Sultan Kaynak:

https://tr.wikipedia.org/wiki/H%C3%BCrrem_Sultan?oldid=17497348

Katkıda bulunanlar: Ato, Zfr, Alperen,

Pinar, Timurberk, Karadeniz, Goran33, Eşref, Dbl2010bot, YurikBot, Denisutku, Basak, Noumenon, İncelemeelemani, Erk, Yzkoc, Kaf-

kasmurat, Metal Militia, Mukaddime, Muhammet.alp, Vikiyazar, Mirzali, Nosferatü, Tarih, Nihan, Khutuck, Dünya vatandaşı, Bahar,

Tarkovsky, Kibele, Escarbot, Thijs!bot, Krkzn, Vito Genovese, Anerka, Abuk SABUK, Tema, Mutlutopuz, Mach, Madjack~trwiki, Düşü-

nenadam, Honacan, Eldarion, VolkovBot, Maderibeyza, Macroseth, Neslik, TXiKiBoT, Hcagri, Calipso~trwiki, Gerakibot, Şamil Demir,

Sakhalinio, Vikiçizer,

robot, CRea80, Erdalaydin, Noyder, Sabri76, Takabeg, Melihsen, Sero1988, Cobija, Alexbot, Aykut1078,

SAİT71, Sayginer, Myrat, Ertly, EsenO, Tırnovan, Théoden, Luckas-bot, Superyetkin, Ptbotgourou, Ibrahim Dede, Sadrettin, Merube

89, Reality006, Oğuzhan, Khutuck Bot, Nedim Ardoğa, Erhfb, Recephalil, CnkALTDS, İazak, Şeb, Enver62, Dr. Coal, Nderel, Rapsar,

Cekli829, Türk Süvarisi, Rubinbot, Taysin, RedBot, Seksen iki yüz kırk beş, Heamsi, Supermæn, Milesbroke, NKOzi, Marx33, Betel-

geuSeginus, Poincaré, EmausBot, Tolqadernek, ZéroBot, Erasmus.new, YBot, Esc2003, ANADOLU, Emperyan, Soyluoltu, Dilek2, Ku-

mulBot, Wall-e Bot, WikitanvirBot, FoxBot, Шиманський Василь, Meden agan, Hedda Gabler~trwiki, Stultiwikia, AlpFatih, Movses-bot,

Smash1, HaruNGs, Vitruvian, Uğurkent, Freddykrouger, KevinMc, Kasirbot, Yusuftanrıverdi, MerlIwBot, Emree4, Ilgaz ER, KediÇobanı,

Rıdvanörün, Sonkankalar, SuleimanTheMagnificent, Kaslifter, Sanya3, Yaren34, Al-Zoro, Keivan.f, Cagan12, SeyitA, Ece.ece, Kkokturk,

Yavukluantonio, Suya Yem, TheVikiPedi, AvocatoBot, Minaılgın, Maurice Flesier, Ykurnaz, Vadaada, Elens, Fah~trwiki, Bilalokms, Mel-

temtskn, Cantekbas, Abana1997, --suat123--, Melek kiryuu, Smy 0123, Vip.cakar, Eğitmen, Myxomatosis57, Cursedg, Clever hjk, BSRF,

ElphiBot, Tarihçi1580, Mahidevrancıyız, Sıla Bal, Mirzoulug'bek, Muratero, Solloque, Yavuz6, Gülsel 00, Nebra, Zeynep1946, E4024,

Sonny Stewart, Selay41, Merve gürhan, Aliözlem95, TurkishStyles, Hürremci, Peykbot, Gray Budgie, Syı5893, Selenagomezgonzalez,

Aguzer, Küçük Örümcek, Ruzigar, Caglarctr, This is emre, Ozcan2002, Gungunseli, Syvolap, Kate ross, Zorluşah, İffet, Zeybüşes, Add-

bot, Kırmızı renk, Cavitdilmen, Ebrudilmen, Prens1, Katkı1, Doruk455, Boleynica, Surburak1, Mert Taşkın, Senaylmz, Denizdilmen,

Phtgrphr, İlhncnmma, Ceylantjuhh123, Mavrikant, Ayrıntılı Bilgi, Alperenbstg, İcinarioon, Tarihdanismani, Oguzoguz61, Yogabagaba2,

Zaitsév, Lolefelol, Hasmetlihasmet, Dilude, Ozdior, Tisesma, İstanbulJale, Etenduru16072003, Taylan hasbey, Nurgül Hasbey, Okanfan,

Yatzhek, Shej121999, Angarali06, Arslanemil, Canboray441, Erayy53, İsawthesun, Nakyazi1, Mecnun112, Crystalslide, HakanIST, Sput-

nik1907, Merhabaviki, Berkay123berkay, EBuNedirYa, Berkay98berkay, Berkay123456, Berkayy97, Berkay45, Berkay111, Tarihçihoca,

Mr rqasimzade, Ğ harfi, Nurla22, İlksem, Alexandranastasia, TmY e12, Alara1907, Hemid babayev, Yusuf14445, Yusuf 142, Zaza110,

TahirEr, Memmedov tarih, 2016ali6, Ulukurt, Tahier123 ve Anonim: 532



13.2 Resimler

• Dosya:Bath_of_Roxelane_Istanbul_2007.jpg Kaynak:

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/45/Bath_of_Roxelane_

Istanbul_2007.jpg



Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: Yükleyenin kendi çalışması Özgün yazarı:

Gryffindor

• Dosya:Commons-logo.svg Kaynak:

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4a/Commons-logo.svg



Lisans: Public domain

Katkıda bulunanlar: This version created by Pumbaa, using a proper partial circle and SVG geometry features. (Former versions used to be

slightly warped.) Özgün yazarı: SVG version was created by

User:Grunt

and cleaned up by

3247

, based on the earlier PNG version, created



by

Reidab


.

• Dosya:Jeu_des_Reynes_Renommées_-_Roxelane.jpg



Kaynak:

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a8/Jeu_des_

Reynes_Renomm%C3%A9es_-_Roxelane.jpg

Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: www.britishmuseum.org :

Home


:

Info


Özgün

yazarı:

Stefano della Bella

• Dosya:Letter_of_Roxelane_to_Sigismond_Auguste_complementing_him_for_his_accession_to_the_throne_1549.jpg Kaynak:

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7b/Letter_of_Roxelane_to_Sigismond_Auguste_complementing_him_for_his_

accession_to_the_throne_1549.jpg

Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: “Soliman le Magnifique” p.48 Özgün yazarı: müslüman

haseki hürrem sultan

• Dosya:Mausoleum_of_Roxelana_02.jpg Kaynak:

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fe/Mausoleum_of_Roxelana_

02.jpg

Lisans: CC BY-SA 3.0 Katkıda bulunanlar: Yükleyenin kendi çalışması Özgün yazarı:

Bernard Gagnon

• Dosya:Mihrimah_Sultan.jpg Kaynak:

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b6/Mihrimah_Sultan.jpg



Lisans: Public do-

main Katkıda bulunanlar:

BBC Your Paintings

Özgün yazarı:

Tiziano Vecellio

• Dosya:Question_book-4.svg Kaynak:

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/64/Question_book-4.svg



Lisans: CC-BY-

SA-3.0 Katkıda bulunanlar: Created from scratch in Adobe Illustrator. Originally based on

Image:Question book.png

created by

User:

Equazcion



Özgün yazarı:

Tkgd2007


• Dosya:Rosa,_Consort_of_Suleiman,_Emperor_of_the_Turks.jpg Kaynak:

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2a/

Rosa%2C_Consort_of_Suleiman%2C_Emperor_of_the_Turks.jpg

Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar:

Royal Collection Trust



Öz-

gün yazarı: Anonymous

• Dosya:Selim_II.jpg Kaynak:

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/45/Selim_II.jpg

Lisans: Public domain Katkıda bulu-

nanlar: Özgün yazarı: ?

• Dosya:Stamp_of_Ukraine_s148.jpg Kaynak:

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/da/Stamp_of_Ukraine_s148.jpg

Li-

sans: Public domain Katkıda bulunanlar:

http://www.stamp.kiev.ua/ukr/stamp/?p=1&fi=1&rubrID=12



Özgün yazarı: Post of Ukraine

• Dosya:Wikiquote-logo.svg Kaynak:

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fa/Wikiquote-logo.svg

Lisans: Public domain

Katkıda bulunanlar: Yükleyenin kendi çalışması Özgün yazarı:

Rei-artur



13.3

İçerik lisans



Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0



Document Outline

  • Kökeni 
  • Fiziki Özellikleri 
  • Saraydaki yaşamı 
    • Saraya Gelişi
    • Yükselişi
    • Kanuni Sultan Süleyman ve Hürrem Sultan'ın Nikahlanması
    • Harem Yönetimini Eline Alması
    • Sadrazam İbrahim Paşa'nın idamı 
    • Harem’in Topkapı Sarayı’na taşınması 
    • Şehzadelerin Sancak Beyliklerine atanmaları 
    • Damat Rüstem Paşa’nın sadrazamlığa getirilmesi 
    • Piri Reis’in idamı 
    • Şehzade Mustafa’nın boğdurulması 
    • Kara Ahmed Paşa'nın idamı 
    • Dış siyaset meseleleri ve devlet işleri 
    • Şah Unvanı 
    • Kadınlar Saltanatının başlaması 
  • Kanuni'nin Hürrem Sultan'a Gazelleri 
  • Ölümü 
    • Ölümünden sonra 
  • Çocukları 
  • Hayır işleri 
  • Popüler kültürdeki yeri 
  • İlgili eserler 
  • Galeri 
  • Ayrıca bakınız 
  • Kaynakça 
  • Metin ve görüntü kaynakları, yazarlar ve lisans
    • Metin
    • Resimler
    • İçerik lisans

Download 204.75 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling