I arxey davri II. Klassik era III

---

01.05.2023, 22:46
Antik yunon
https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/arxaiotita/page_046.html?prev=true
1/8
O'rta ta'limda arxeokognitsiya va
arxelingvistika
Yunon antik davri: urush - siyosat -
madaniyat
D. I. Kirtatas va Sp. I. Ragou


I. ARXEY DAVRI
II. KLASSIK ERA
III. Ellinistik davr




www.greek-language.gr
www.greek-language.gr
Qadimgi yunon tili va kotibiyati
Qadimgi yunon tili va kotibiyati
Uy
Uy
STAVROS NIARCHOS jamg'armasi va Zamonaviy yunon tadqiqotlari ins tu tomonidan

qidirmoq
Uy

Muqaddima
1. Shaharlar va koloniyalar
2. Qonun chiqaruvchi va zolimlar
3. Fors urushlaridan Peloponnesgacha
4. Kounaxadan Hayroniyagacha
Mozaikalar
Mozaikalar
yunon tili uchun
yunon tili uchun
yangilash
yangilash
Qadimgi yunon
Qadimgi yunon
Yangi yunoncha 
Yangi yunoncha 
Adabiyot
Adabiyot
Zamonaviy yunoncha
Zamonaviy yunoncha

---

01.05.2023, 22:46
Antik yunon
https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/arxaiotita/page_046.html?prev=true
2/8
Mundarija 
Mundarija 
/
/
Rimliklarning kelishi 
Rimliklarning kelishi 
/
/
O'qituvchilardan ustun kelgan talabalar
O'qituvchilardan ustun kelgan talabalar






IV. RIM DAVRI
5. Iskandardan Pirrgacha
6. Rimliklarning kelishi
6.1. 
6.1. 
O'qituvchilardan ustun kelgan talabalar
O'qituvchilardan ustun kelgan talabalar
6.2. 
6.2. 
Bu shaharda uchta milliy guruh is qomat qiladi
Bu shaharda uchta milliy guruh is qomat qiladi
6.3. 
6.3. 
Ellik uch yil ichida
Ellik uch yil ichida
6.4. 
6.4. 
Yunonlarning ozod qilinishi
Yunonlarning ozod qilinishi
6.5. 
6.5. 
Okeanlar bilan chegaralangan imperiya
Okeanlar bilan chegaralangan imperiya
6.6. 
6.6. 
Menga turish uchun joy bering
Menga turish uchun joy bering
6.7. 
6.7. 
Gomerga asoslangan Gomerni tushun rish
Gomerga asoslangan Gomerni tushun rish
6.8. 
6.8. 
Men dunyo malikasiman
Men dunyo malikasiman
7. Rim gegemonligi
8. So‘nggi antik davr
Tanlangan
Xronologiya - Xaritalar

---

01.05.2023, 22:46
Antik yunon
https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/arxaiotita/page_046.html?prev=true
3/8
6. Rimliklarning kelishi
6.1. O'qituvchilardan ustun kelgan talabalar
Piros Sitsiliyadan ketayotgan paytda Hieron Sirakuza generali e b tayinlangan edi. Ka a
harbiy muvaffaqiyatlardan so'ng, vatandoshlari uni shoh deb e'lon qildilar va u Iero II (270-
215) nomi bilan mashhur bo'ldi. Avvaliga u Sitsiliyada rimliklar bilan to'qnash keldi, lekin tez
orada taslim bo'ldi va Karfagenliklar bilan muomala qilishda ular bilan hamkorlik qildi.
Ularning sodiq i foqchisi bo'lib, u o'z shahrida uzoq muddatli farovonlikni ta'minladi. Uning
hukmronligi davrida rimliklar dunyoni zabt e sh uchun poydevor qo'yishgan.
264 yilda rimliklar birinchi marta dengizni kesib o' shdi. Endi ular Italiyaning ko'p
qismini va uning janubidagi barcha yunon shaharlarini nazorat qilishdi va harbiy
amaliyotlarini Sitsiliyagacha kengay rishga qaror qilishdi. U erda ular birinchi Karfagen
urushi deb ataladigan birinchi bosqichida 24 yil davom etadigan kartaginiylar bilan
to'qnashuvni boshladilar. Ularning Hiero bilan i foqi qimmatli bo'ldi.
Italiyada hukmronlik uchun olib borgan uzoq urushlaridan rimliklar o'zlarining
legionlari bilan falanks tuzilmalarida jang qilishni o'rga shgan. Yunonlardan ularga qamal
san'a va devorlarni buzadigan va buzadigan mashinalardan foydalanish o'rga lgan.
Savdogar va dengiz shohlari bo'lgan Karfagenliklardan dengiz sirlarini o'rganish va jangovar
flotga ega bo'lish vaq keldi. O'zlarining ka a boyliklari bilan yollanma askarlarni yollashlari
mumkin bo'lgan va jangovar fillarga ega bo'lgan Karfagenliklarga qarshi ular Italiyani nazorat
qilishlari kafolatlangan deyarli cheksiz zaxiralarni to'plashdi.
Rimliklarning Sitsiliyaga birinchi o' shi yunonlardan olingan kemalar bilan amalga
oshirildi. Keyin ular qo'lga olingan Karfagen pentameridan keyin o'zlarining flotlarini
qurishdi. Tez orada ular Sardiniya va Korsikaga ko'z kishdi. Karfagenliklar Sitsiliyani
o'zlarining metropollaridan doimiy ravishda ta'minlash imkoniya ga ega ekanligini bilib,
ular Karfagenning o'ziga bos rib kirishdi. Biroq, o'jarliklari va ka a xarajatlarga qaramay,
ular dengizda munosib jangchilar bo'lishda sekin edilar. Ular Diodor ta'kidlaganidek, o'z
ustozlarini ortda qoldirishga muvaffaq bo'lgunlaricha, qurbonliklar kel rishlari va ko'p
falokatlarni boshdan kechirishlari kerak edi.
Rimliklarning bos rib kirishi bilan Karfagenliklar dahshatli xavf os da qolishdi. Ular
dengizda hukmronlik qilishdi, ammo quruqlikdagi strategiyasi dushmanlarinikiga mos
kelmadi. Ularni halokat yoqasidan o'zlari general e b tayinlagan spartalik yollanma Ksan pp
qutqardi. Uning rahbarligida ular qamalchilarni mag'lub e b, Rim generalini riklayin qo'lga
olishdi. Armiya qoldiqlarini saqlab qolish uchun rimliklar yangi flot qurdilar, ammo u
bo'ronga tushib, vayron bo'ldi. Bu voqeani tasvirlab, tarixchi Polibiy o'z davrigacha bo'lgan
tarixdagi eng ka a dengiz haloka haqida gapiradi. 364 ta kemadan faqat 80 tasi
qutqarilgan.
Rimliklar taslim bo'lishmadi. Ular yangi flotni qurdilar, ular yana to'lqinli dengizlarda
yo'qotdilar. Bir muncha vaqt ular o'z operatsiyalarini faqat Sitsiliya bilan cheklashga majbur
bo'lishdi. Shiddatli qamallarda ko'pincha ikki tomon teng bo'lib chiqdi va g'alabalar
mag'lubiyatlar bilan almashindi. Ammo 241 yilda uchinchi dengiz harakatlarida rimliklar
g'alaba qozonishdi. Shartnoma shartlariga ko'ra, Karfagenliklar Sitsiliyadan butunlay chiqib
ke shdi va bundan buyon Xyeronga qarshi jang qilmaslikka va'da berishdi. Bundan tashqari,
ular barcha Rim asirlarini to'lovsiz ozod qilishdi va juda ka a miqdorda pul to'lashdi. Qa q

---

01.05.2023, 22:46
Antik yunon
https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/arxaiotita/page_046.html?prev=true
4/8
janglarda ular 500 kvintessensiyani, g'alaba qozongan rimliklar esa 700 ga yaqinni
yo'qotdilar. Har ikki tomonning ham ishchi kuchidagi yo'qo shlari juda og'ir edi.
Rimliklar Karfageniyaliklarga qarshi kurash olib borgan davrda ellinis k qirolliklar yana bir-
biri bilan urushga kirishdilar. 260 yilda Misr qiroli Ptolemey II Filadelfni bir vaqtning o'zida
Makedoniya qiroli An gon Gonatas va uning otasi An ox I ning o'rnini egallagan Suriya
qiroli An ox II (261-246) bilan uchrashishga chaqirdi. Makedoniya bilan qarama-qarshilik
Egey dengizini, Suriya bilan esa Bo'sh Suriyani nazorat qilish xavfi os da edi. Qarama-
qarshiliklar Ptolemey uchun yo'qo shlar bilan yakunlandi, u 255 yilda An gonus va 253
yilda An ox bilan alohida kelishuvlarga kirishdi. Ikkinchi Suriya urushini tuga sh to'g'risidagi
kelishuv An oxning Ptolemey II ning qizi Berenitsa bilan turmush qurishini nazarda tutgan.
Biroq, 246 yilda An ox II vafot etdi va uning o'rniga o'g'li Selevk II (246-225) o' rdi, u
birinchi xo ni Laodikiya bilan birga edi. Berenis otasining o'rnini egallagan ukasi Ptolemey III
Evergetesga (246-221) qochib ketdi va shu tariqa Uchinchi Suriya yoki Laodikiya urushi deb
ataladigan urush boshlandi. 241 yilda erishilgan kelishuvda Ptolemey Selevkni Suriya shohi
deb tan oldi, lekin o'z podsholigining chegaralarini kengay rdi. U Egeyning sharqiy qismida
hukmronlik qildi, Kireneni yana nazorat qildi va axeylar, Sparta va Rodos bilan do'stona
munosabatlarni saqlab qoldi.
An gon Gonatas Gallilarni quvib chiqarish orqali Makedoniya qirolligini qo'lga kiritdi, lekin
otasidan farqli o'laroq, u strategik fazilatlardan ko'ra ko'proq diploma yadan foydalangan.
O'zining barqarorligi va qat'iyatliligi bilan u o'z mavqeini xavf os ga qo'ymasdan, Ptolemey
II dan keyin Pyrrga muvaffaqiyatli duch keldi. Shuningdek, u ko'plab yunon shaharlarida
hukmronlik qilgan. Ularni boshqarish uchun u bir nechta tanlangan joylarda garnizonlarni
ushlab turdi, ko'p shaharlarda esa uning manfaatlariga xizmat qiladigan zolimlarni o'rnatdi.
Biroq mustaqil siyosat yuri shni talab qilgan etoliylar va axeylar uning vakola dan
tashqarida qolishdi.
Aetoliyaliklar va axeylar o'zlarini alohida xalqlar deb bilishgan , ularning har biri
umumiy kelib chiqishi va umumiy manfaatlari bor. Aetoliyaliklar 4-asrdan, axeylar esa 3-
asrdan boshlab oʻzlarini samarali tashkil qila boshladilar va umumiy yoki hamdoʻstlik deb