I. asosiy qism. I misning tabiatda tarqalishi, uning tuzilishi va olinishi. I misning fizikaviy va kimyoviy xossalari

III.OLINGAN NATIJALAR TAHLILI.

Mis yer qobig‘ida 0,01% bo‘ladi. Erkin holida va birikmalar holida uchraydi. Inson misdan juda qadimdan foydalanib keladi. Misrliklar eramizdan 4ming 5ming yil avval ham mis qazib oliib ishlatganlar, xatto ular misga qalay qo‘shib, bronza hosil qilganlar. Misning tabiiy birikmalari qatoriga mis yaltirog’i Cu₂S, mis kolchedani CuFeS₂, (yani xalkopirit Cu₂S∙Fe₂S₃, qizil mis rudasi Cu₂O

( kuprit), malaxit CuCO₃∙Cu(OH)₂ lar kiradi. O’zbekistonda har yili 8000 tonna mis ishlab chiqariladi.

Ishlatilishi. Elektrotexnikada, qotishmalar tayyorlashda, mashinasozlikda, kimyo sanoatida, shisha sanoatida, qishloq xo‘jaligida, kosmonavtikada va boshqa sohalarda ishlatiladi. Mis bioelementlar qatoriga kiradi. Xujayra ichida u tezlatgich rolini o‘ynaydi. Mis kamaysa, insonda kamqonlik kasaligi boshlanadi. Undan lotun, bronza va boshqa qotishmalar ishlab chiqariladi. Latun 45% rux va 55% misdan iborat. Biroq, uning tarkibida oz miqdorda temir, alyumiiy, qalay, kremniy bo‘lishi mumkin.

Mis. Birikmalar holida uchraydi. Muhim minerali CuFeS₂, CuS, Cu₂O va (CuOH)₂CO₃ minerallari kam. Misning miqdori 0,1% ga teng. Oksidli rudalardan Cu suyuqlantirib olish shu rudalarni ko’mir vositasida qaytarishdan iborat.

Cu₂O + C = 2Cu + CO

Cu qizil tusli cho’ziluvchan, bolg’alanuvchan metall issiqlikni , elektr tokini yaxshi o’tkazadi, og’ir, zichligi 8,9 g/sm³, suyuqlanish temperaturasi 1083ºC. Quruq havoda Cu o’zgarmaydi. Nam havoda Cu sirtida Cu (II)-gidroksikarbonatdan iborat yashil dog’ hosil bo’ladi.

2Cu + O₂ + H₂O + CO₂ = (CuOH)₂CO₃

XULOSA.

1.Adabiyotlarda 3d-metall nitratlari turli ligandli kompleks birikmalari batafsil o’rganilmagan. Bundan xulosa qilib shuni aytish mumkinki bu birikmalar xosil bo’lishining o’ziga xosligi, tuzilishi va turli xil qo’llanilish sohalariga ko’ra juda muhim ilmiy va amaliy ahamiyatga egadir.

2. Mexanik kimyoviy usulda mis (II)xlorid hosil bo’lishining bir qancha usullari o’rganildi.

3. Element va termik tahlillar asosidasintez qilingan birikmalarning tarkibi o’rganildi.

4. Kvant kimyoviy xisoblashlar asosida sintez qilingan birikmalarning geometrik qurshovi, bog’ uzunliklari, valent bog’lar orasidagi burchaklari va koordinatsiyalanish uslublari aniqlandi.

5. Konsentrlangan nitrat kislota mis metalliga ta’sir ettirilish natijasida mis (II) xlorid tuzi olindi. Mis (II) xlorid tuzinng olinishi termik barqarorlik xolatlari o’rganildi.

Mis ikki gidroksidning qanday usulda olinishini, xossalarini, ahamiyatini, ishlatilishini, tabiatda tarqalishini ko’rib chiqdim. Mis ikki gidroksid o’ziga xos modda bo’lib, u ikki valentli mis tuzlari eritmalariga ishqorlar ta’sir ettirilganda havo rang iviq massa holida cho’kadi.