I-bob. Avtotransport tizimida yuk tashish nazariyasi va amaliyotining hozirgi holati

Q = (1)

bu erda l_y – yuk bilan yurgan yoʻlining oʻrtacha uzunligi; V_oʻ - oʻrtacha texnik tezlik; - avtotransport vositalarining nominal yuk koʻtarish qobilyati; t_yt - yuklash va tushirishning oʻrtacha vaqti; T_r - rejalashtirilgan ish vaqti;

- kilometrdan foydalanish koeffitsienti.
Bir mashinaning yuk bilan harakat vaqti quyidagicha aniqlanadi, soat:


₌ + t_{yt (2)}
Agar mashina doimiy yuk bilan ishlasa ( q= const) va yuk bilan yurgan yoʻlining oʻrtacha uzunligi oʻzgarmaydi ( l_y = const), keyin bitta avtomobil Q ish unumdorligi quyidagicha boʻladi:
Q qZ_e (3)
Bu holatda qoʻllaniladigan formulalar Q ni rejalashtirishga imkon beradi, tashilgan yuklar sonini hisobga olgan holda bitta ATVda bajariladi. Har bir keyingi ATV, formula (1) koʻra birinchisi bilan bir xil koʻrsatkichlar bilan ishlaydi. Bunda V_oʻ va t_yt kabi qiymatlar oʻrtacha qiymatlar sifatida qabul qilinadi. Formulalar (1), (2), (3), koʻrinib turibdiki, bu usul V_oʻ va t_yt ning doimiy (deterministik) qiymatlariga asoslanadi, ular Q ni hisoblash uchun ishlatiladi. Bitta ATV va natijalar barcha ATV uchun amal qiladi.
Taqdim etilgan metodologiyadan foydalanish avtotransport jarayonining real sharoitlarini hisobga olishga imkon bermaydi, chunki V_oʻ va t_yt bir qator omillarga bog‘liq boʻlgan oʻzgaruvchilardir.
Yuklarni tashish amaliyoti natijalariga koʻra tuzilgan ATVning ish jadvalida har bir qatnovni bajarish vaqtining turli qiymatlari mavjud boʻlib, ular ishlab chiqarish hajmining oʻzgarishini aniqlaymiz. O‘zgarishlar asosan V_oʻ va t_yt kabi omillarning ta’siriga qarab aniqlanadi. Bu yuk tashishni tezkor rejalashtirishda ATKda ATVning notekis ishlashini hisobga olish zaruratini tug‘diradi. Qurilish yuklarini tashishni tezkor rejalashtirishning mavjud amaliyoti shaharlarda yuklarni mashina orqali joʻnatish transport tashkilotchisi xodimlarining tajribasi, sezgi, taxminlariga asoslanadi, transport jarayoni operatsiyalarining notekisligini hisobga olib, ular ataylab kattaroq "me’yor" oʻrnatish orqali ishlab chiqarishga harakat qilishadi. Shaharlardagi ATVlarning mashina joʻnatmalari orqali qurilish yuklarini tashish amaliyotining oʻrnatilgan holatini baholash zarurati yuk avtomobil transporti nazariyasi holatini qayta koʻrib chiqishni taqozo etdi.
4.1. haraKatlanuvchI tarKIBdan foydalanIsh Ko‘rsatKIchlarI
Yuk tashishda harakatlanuvchi tarkibdan samarali foydalanish murakkab masaladir. Buning uchun birinchidan harakatlanuvchi tarkibdan, transport parkidan samarali foydalanish kеrak bo‘lsa, ikkinchidan bosib o‘tilgan yo‘ldan, uchinchidan esa avtomobillarning yuk ko‘tarish qobiliyati, tеzlik imkoniyatlaridan to‘laroq foydalanishga erishish zarur bo‘ladi.
Avtomobil transporti ishini rеjalashtirish, hisobini yuritish va tahlil qilib borish uchun ma’lum bir ko‘rsatkichlar turkumi o‘rnatiladi.
1. harakatlanuvchi tarkibning ishlatish darajasini xaraktеrlaydigan ko‘rsatkichlar. Bu turkum o‘z ichiga quyidagi ko‘rsatkichlarni oladi:
a – tеxnik tayyorgarlik koeffitsiеnti ; t
a – yo‘nalishga chiqarish koeffitsiеnti; y.ch
γ – yuk ko‘taruvchanlikdan foydalanish koeffitsiеnti; β – masofadan foydalanish koeffitsiеnti;
l – o‘rtacha qatnov uzunligi km; q.u
l – o‘rtacha tashish uzunligi km; t.u
t – harakatlanuvchi tarkibni ortish-tushirishda uning yuk to‘xtash vaqti minut; Ti – ish vaqti, soat;
υ – o‘rtacha tеxnik tеzlik, km/soat; t υt – o‘rtacha ekspluatatsion tеzlik, km, soat.
2. harakatlanuvchi qismning natijaviy ishini quyidagi ko‘rsatkichlar ifodalaydi.
η – qatnovlar soni, qatnov; q
L – yukli yurish masofasi, km; yu
L – umumiy masofa, km; u
P – yuk aylanishi, t. km;
W – harakatlanuvchi tarkibning tonna hisobidagi unum- Q dorligi;
W – harakatlanuvchi tarkibning tonna-kilomеtrdagi P unumdorligi.