Reja: Harakatlanuvchi yuklar va taʼsir chiziqlari xakida tushuncha. Oddiy balkalarning taʼsir chizig‘ini statik usul bilan qurish. Konsolli balka uchun taʼsir chizig‘ini qurish. Taʼsir chizig‘i yordamida zo‘riqishlarni aniqlash

Harakatlanuvchi yuklar va taʼsir chiziqlari xakida tushuncha.


Reja:
1. Harakatlanuvchi yuklar va taʼsir chiziqlari xakida tushuncha.
2. Oddiy balkalarning taʼsir chizig‘ini statik usul bilan qurish.
3. Konsolli balka uchun taʼsir chizig‘ini qurish.
4. Taʼsir chizig‘i yordamida zo‘riqishlarni aniqlash.
5. Yuk tugunlar orqali uzatilganda taʼsir chiziqlarini chizish.

Harakatlanuvchi yuklar va taʼsir chiziqlari hakida tushuncha
Harakatlanuvchi yuklarga temir-yo‘l ko‘prigi bo‘ylab harakatlanuvchi poyezdning og‘irligi, kran osti balkasi bo‘ylab harakatlanuvchi kran va boshqalar misol bo‘ladi.
Harakatlanuvchi va bir-biri bilan bog‘langan vertikal yuklar sistemasi taʼsirida inshoot (ko‘priq) elementlarida hosil bo‘ladigan maksimal zo‘riqishlarni aniqlash uchun taʼsir chiziqlar nazariyasidan foydalaniladi.

3.1 – rasm
Bu nazariyaga ko‘ra, dastlab inshoot ustida harakatlanuvchi vertikal birlik kuch (R=1) taʼsirida unda hosil bo‘ladigan zo‘riqishlarning o‘zgarish qonuni tekshiriladi (3.1 – rasm). So‘ngra bu o‘zgarish qonunlariga asosan va kuchlar taʼsirining mustaqilligi prinsipidan foydalanib harakatlanuvchi yuklar sistemasi taʼsirida inshoot elementlarida hosil bo‘ladigan zo‘riqishlar aniqlanadi. Birlik kuch inshoot bo‘ylab harakat qilganida uniing elementlarida (ixtiyoriy kesimida) hosil bo‘ladigan zo‘riqish mikdorining o‘zgarishini ifodalovchi grafik shu zo‘riqishlarning taʼsir chizig‘i deyiladi. Taʼsir chizig‘ini epyuradan farqlash zarur. Epyura o‘rganilayotgan mikdorning (eguvchi momentni) balkaning kesimlari bo‘ylab taqsimlanishini ko‘rsatadi, taʼsir chizig‘i esa shu mikdorning balka biror kesimidagi qiymatini harakatlanuvchi R=1 kuchi taʼsiridan o‘zgarishini ko‘rsatadi.
Oddiy balkalarning taʼsir chizig‘ini statik usul bilan qurish. Tayanch reaksiyalarning taʼsir chizig‘i.
R_A t.ch. kuramiz:
Statikaning muvozanat tenglamasini yozamiz (3.2b – rasm).

3.2 – rasm

Bundan
yoki R=1 da,
0x ; x=0 da R_A=( ) da R_A=1
Bu taʼsir chiziq 3.2 b-rasmda ko‘rsatilgan.
R_V t.ch. quramiz (3.2 v-rasm):

0x ; x=0 da R_B=0, x= R_V=1.