I bob. Tarmoq xavfsizligi tushunchasi va uning mohiyati 6

3.4. Port tushunchasi va port skanerlari

Kompyuter tarmog'ida port - bu turli xil ilovalar yoki xizmatlarga tarmoq orqali ma'lumot almashish imkonini beradigan aloqa so'nggi nuqtasi yoki interfeysi. U tarmoq aloqasi uchun eshik yoki shlyuz vazifasini bajaradi. Portlar ma'lumotlarni qurilmada ishlaydigan tegishli ilova yoki xizmatga yo'naltirishga yordam beradigan port raqamlari deb nomlanuvchi raqamlar bilan aniqlanadi.
Portlar haqida ba'zi muhim fikrlar:
1.Port raqamlari : Port raqamlari 0 dan 65535 gacha bo'lgan 16 bitli belgisiz butun sonlardir. Ular uchta diapazonga bo'lingan:
- Taniqli portlar (0-1023): Bu portlar tez-tez ishlatiladigan xizmatlar yoki protokollarga tayinlangan. Masalan, 80-port odatda HTTP (veb) trafigida, 443-port esa HTTPS (xavfsiz veb) trafik uchun ishlatiladi.
- Ro'yxatdan o'tgan portlar (1024-49151): Bu portlar ma'lum xizmatlar yoki protokollar uchun Internet Assigned Numbers Authority (IANA) tomonidan tayinlangan.
- Dinamik yoki xususiy portlar (49152-65535): Bu portlar ilovalar tomonidan vaqtinchalik yoki shaxsiy foydalanish uchun mavjud.
2. Port turlari : Portlarni ikki turga bo'lish mumkin:
- TCP (Transmission Control Protocol) portlari: TCP ulanishga yo'naltirilgan protokol bo'lib, ishonchli va tartibli ma'lumotlarni uzatishni ta'minlaydi. Ishonchli va tartibli ma'lumotlar oqimini talab qiladigan ilovalar TCP portlaridan foydalanadi.
- UDP (User Datagram Protocol) portlari: UDP tez va yengil maʼlumotlarni uzatishni taʼminlovchi ulanishsiz protokoldir. Ma'lumotlar yo'qolishiga toqat qiladigan yoki real vaqt rejimida talablarga ega bo'lgan ilovalar UDP portlaridan foydalanadi.
3. Port skanerlari : Portni skanerlash maqsadli qurilma yoki tarmoqdagi ochiq portlarni aniqlash uchun foydalaniladigan usuldir. Port skanerlari ochiq portlarni skanerlash jarayonini avtomatlashtiradigan vositalar yoki dasturlardir. Ular tarmoq so'rovlarini turli port raqamlariga yuboradilar va port ochiq, yopiq yoki filtrlanganligini (xavfsizlik devori tomonidan bloklangan) aniqlash uchun javoblarni tahlil qiladilar. Port skanerlaridan tarmoq diagnostikasi va xavfsizlikni baholash kabi qonuniy maqsadlarda, shuningdek, zaif xizmatlar yoki foydalanish uchun qurilmalarni aniqlash kabi zararli maqsadlarda foydalanish mumkin.
Port skanerlarining keng tarqalgan turlariga quyidagilar kiradi:
- TCP Connect skanerlari: Ushbu skanerlar ochiq yoki yopiq holatini aniqlash uchun maqsadli portlar bilan to'liq TCP ulanishini o'rnatishga harakat qiladi.
- SYN/Stealth skanerlari: Ushbu skanerlar ulanishni to'liq o'rnatish jarayonini tugatmasdan ochiq portlarni aniqlash uchun TCP paketlarida SYN bayrog'idan foydalanadi.
- UDP skanerlari: Bu skanerlar maqsadli portlarga UDP paketlarini yuboradi va ochiq portlarni aniqlash uchun javoblarni tahlil qiladi.