I bob. Yapon tilida fonetik tovushlarning shakllanishi


Sirg‘aluvchi va portlovchi sirg‘aluvchi undoshlar


Download 438.5 Kb.
Pdf ko'rish
bet25/40
Sana13.12.2021
Hajmi438.5 Kb.
#180970
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   40
Bog'liq
yapon tilida fonetik tovushlarning shakllanishi

Sirg‘aluvchi va portlovchi sirg‘aluvchi undoshlar 

Yapon  tilida  sirg‘aluvchi  undoshlar  hamda  jarangli  portlovchi  sirg‘aluvchi 

undoshlar mavjud: 

 

[s], [»] 



[dz], [z], [d] 

O‘zbek tili trankripsiyasi 

DZ 


 

[s]  –  til  oldi  qattiq  jarangsiz  sirg‘aluvchi  undosh.  Ushbu  tovushni  talaffuz 

qilganda til cho‘zilgan bo‘lib, uning ikki taraflari bir oz yon tishlarga qisilib, uchi 

pastki tishlar tegishi orqali hosil buladi. Buning natijasida yuqoridagi tishlar va til 

orasida  yoriq  paydo  bulib,  havo  ushbu  tirqish  orqali  chiqadi.  Tovush  paychalari 

zo‘riqqan bo‘ladi.   YUmshoq  tanglay  kutarilgan va burun  yo‘lini  yopgan bo‘ladi. 

Akustikada o‘zbek tilidagi  s ga to‘g‘ri keladi. 

 [ssh]  –  til  oldi  sirg‘aluvchi  jarangli  undosh.  Artikulyasiyada  sirg‘aluvchi 

qattiq  [s]  tovushini  eslatib,  til  cho‘zilgan,  yoo‘rtasi  qattiq  tanglayga  tegizilgan 

holda  talaffuz  qilinadi.  Ushbu  tovush  yuqori  tish  va  til  orqali  emas  balki  tilning 

oldi qismi bilan alveolalar orqali hosil qilinadi va natijada vishillagan tovush hosil 

bo‘ladi.  Akustik  holatda  o‘zbek  tilidagi  s  tovushidan  tubdan  farq  qiladi.  Va 

yumshoq  vishillagan  o‘zbek  tilidagi  [s’] (s)  i  [sh’sh’] (

щ), tovushlariga o‘xshashi 

mumkin dekin birontasini o‘rniga ishlatish mumkin emas.  



38 

[dz]  –  til  oldi  jarangli  qattiq  affrikat.  Tovush  paychalari  xuddi  sirg‘aluvchi 

[s]  tovushiga  o‘xshash.  Lekin  yoriq  sekinlik  bilan  emas  balkim  qattiq  bir  zarba 

orqali  va  tilning  oldi  orqa  tomoni  yuqoridagi  tishlar  bilan  ifdalanadi.  Tovush 

paychalari  zo‘riqqan  va  tovush  ovoz  orqali  chiqariladi.  SHuni  inobatga  olish 

kerakki,  bu  yagona  tovush  hisoblanadi.  SHuning  uchun  bu  tovushni 

artikulyasiyasini  oldin  portlovchi  [d],  keyin  esa  sirg‘aluvchi    [z]  tovushlari  bilan 

ifodalash  mumkin  emas.  [dz]  tovushi  faqat  so‘z  boshida  va  so‘z  o‘rtasida  [n] 

tovushidan  keyin  kelishi  mumkin.  So‘z  o‘rtasida  ikkita  unli  orasida  bu  tovush 

sirg‘aluvchi [z] tovushini beradi, Bu esa o‘zbek tilidagi qattiq tovushiga mosdir, 

biroq, o‘zbek tili transkripsiyasida bu kabi tovush ifodalanmaydi.  

[d’]  –  til  oldi  yumshoq  jarangli  affrikat.  Bu  tovushning  artikulyasiyasi 

yumshoq (ssh) tovushiga mos keladi lekin til oldi va alveolalar bilan qattiq portlash 

orqali  ifodalanadi.  Tovush  paychalari  zo‘riqqan  va  tovush  jarangli  ifodalanadi. 

O‘zbek tilida mos keladigan tovush yo‘q.  


Download 438.5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   40




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling