I. Isoqov, S. I. Qulmamatov
O`qituvchining mavzuni o’rgatishda tayanch tushunchalar oddiydan
Download 1.48 Mb. Pdf ko'rish
|
informatikani oqitishda innovatsion texnologiyalar
2. O`qituvchining mavzuni o’rgatishda tayanch tushunchalar oddiydan murakkabga, hususiylikdan umumiylikka qarab rivojlanib boradi. Tayanch tushunchalar bo’yicha to’liq ma`lumotlar berilib bo’lganda mavzu to’laligicha yoritilgan bo’lishi lozim. 3. Ta`lim berishda manbaga mos umumiy ma`lumot emas, balki ilmiy asoslangan axborotlar berish. 24
Bunda o’rganilayotgan manba negizi ilmiy nuqtai-nazardan tahlil qilinib, manba bo’yicha ixcham-mukammal ma`lumotlar majmuasi(tizim) ifodalanishi lozim. 4. Bilim berishda ilmiy g’oyani o’rtaga tashlay olish. Bunda ta`lim berishda muammoli vaziyatlar va ularga mos fan-texnikaning zamonaviy yutuqlari uyg’unligida ish olib borish yuqori samaralarni beradi va ular ta`lim-tarbiya jarayonini olib borishning ilmiy - uslubiy asoslarini ta`minlashligini ta`lim oluvchilar ongiga etkazish lozim.
Bu dars mashg’ulotlariga tayyorlanish jarayonida amalga oshirilib, mavzuni konspektlashtirish, mavzu bo’yicha tezislar tayyorlash va xar hil spravochnik ma`lumotlar tayyorlanadi. Ular ichidan tahlil va xulosalash asosida mavzu uchun asosiylari tanlanadi.
Bunda asosan o’rganilayotgan fan(mavzu) bo’yicha ma`lumotlarni tahlil qilish va ular asosida shakllangan xulosalar hamda mazkur sohadagi bilimlarni takomillashtirish orqali erishiladi. Xulosa chiqarishga o’rganilganligi esa taqqoslash, muhokama qilish va umumiy xulosalash orqali amalga oshiriladi.
Umuman olganda xulosalash malakasi jarayon va hodisalar to’g’risida ma`lumotlar yig’ish, ularni axborotlarga aylantirish hamda ma`lum tartibga solish, mantiqiy fikrlash tahlili
natijalari orqali
amalga oshirilib, ta`limni texnologiyalashtirishdagi mustahkam poydevordir. 8. Ta`limni texnologiyalashtirishda qo’shimcha axborotlardan foydalanish. Bunda asosan darsda olgan bilimlarini maxsus kurs, fan to’garaklari, ilmiy- uslubiy seminarlar va fan-texnikaning eng so’nggi yutuqlari hamda zamonaviy ishlab chiqarishdagi ilg’or texnologiyalar haqidagi axborotlar bilan bog’lay olishi zarur. Bulardan tashqari qo’shimcha axborotlar manbaiga darslik, entsiklopediyalardagi ma`lumotlar, lug’atlar, o’quv qo’llanmalar, ilmiy-uslubiy adabiyotlar, ilmiy-ommabop matbuot va qiziqarli adabiyotlar ham kiradi. Xullas, bu qayd etilganlar talabalarning mustaqil va ijodiy fikrlashida bilimning shakllanganligi, ya`ni dars maqsadi, mazmun-mohiyatini ifodalashdan tortib, to ta`limni texnologiyalashtirish jarayonigacha bo’lgan ketma-ketlik haqida xulosa chiqaradigan bo’lsak, ular manba(jarayon yoki hodisa) haqidagi ma`lumotlar, axborotlar asosida, faraz qilish orqali xususiy echimlardan umumiy echimga qarab harakat qilish jarayonidir. Bunda ta`lim jarayonida fan texnikaning mos yutuqlaridan, tarixiy biografik ma`lumotlardan foydalanish ta`lim samaradorligini oshirishning asosiy omillaridan biridir. Ayniqsa, dars samaradorligini oshirishda milliy-ma`naviy, qadiryatlar, fan taraqiyoti bosqichlari, soha olimlari hayoti, faoliyatidan ibrat-namuna sifatida foydalanish, davrga tavsifnoma berish, birinchi kashfiyot yoki ixtirochilar haqidagi axborotlardan foydalanishning ahamiyati beqiyosdir.
25
Mustaqil ish topshiriqlari. 1. O`qitishda YaPT ni qo’llashning samaradorligini aniqlash mezonlari haqida xulosalaringizni yozing. 2. Talabalarning mustaqil va ijodiy fikrlashida bilimning shakllanganligini aniqlash mezonlariga doir ma`lumotlar to’plang .
1. Yuldashev U.Yu., Boqiev R.R., Zokirova F.M. Informatika o’qitish metodikasi. Toshkent, “Talqin”, 2005 y. 2. Saidaxmedov N.S. Pedagogik mahorat va pedagogik texnologiyalar. T., 2003y. 3. Saidaxmedov N.S. Yangi pedagogik texnologiyalar T., “Moliya”, 2003y., 172 b. 4. To’raqulov X.A. Pedagogik tadqiqotlarda axborot tizimlari va texnologiyalari. T., “Fan”, 2006 y., 240 b. 5. Isoqov I., Qulmamatov S.I. Informatikani o’qitishda innovatsion texnologiyalar fanidan amaliy mashg’ulotlar ishlanmalari. Guliston, GulDU, 2013 y. 6. Abdukarimov H., Suvonov O. Umumiy pedagogika: Texnologiya va amaliyot. O`quv-metodik qo’llanma. T., 2012 y., 120 b.
1. YaPT larni qo’llashda o’qituvchilarning tayyorgarlik darajasiga qo’yilgan talablar 2. Ta`lim oluvchilarning axborot madaniyatini shakllanganlik darajasini aniqlash mezonlari Mavzuga oid tayanch tushuncha va iboralar: O`qituvchining ta`lim oluvchilariga murabbiyligi, ular oldidagi ma`suliyati, talabalarning axborot madaniyati bo’yicha boshlang’ich tushunchalarga egaligi, talabalarning axborot madaniyatini ta`minlovchi omillar va vositalar, talabalarda axborotli – o’quv muhiti haqidagi bilimlar shakllanganligi.
Mashg’ulot mazmuni Metod Kirish
5 daqiqa
10daqiqa Mashg’ulot mavzusi, maqsadi, kutilayotgan natijasini bayon qilish. o’tgan
ma`ruza mashg’ulotni o’zlashtirish darajasini aniqlash. Ma`ruza
Savol-javob 26
Asosiy qism
25 daqiqa
30 daqiqa
O`qituvchi ta`limni texnologiyalashtirish va samaradorlikni aniqlashga qo’yilgan talablar haqida
ma`lumotlar beradi. Kichik guruhlarga mavzu bo’yicha muhokama qilinadigan 4 xil murakkablik darajasidagi nazorat topshiriqlarini echish vazifasi yuklatiladi. Ma`ruza
Taqdimot Aqliy hujum Kichik guruhlarda ishlash Yakuniy
qism 10
daqiqa Kichik guruhlar tahlili, xulosa qilish va yakun yasash. Bahs-
munozara
№ Bajariladigan ish mazmuni Amalga oshiruvchilar 1
*Maqsad: Ta`limni texnologiyalashtirish va samaradorlikni aniqlashga qo’yilgan talablar to’g’risidagi ma`lumotlarni tushunish.
- bo’lajak o’qituvchilarda ta`limni texnologiyalashtirish va samaradorlikni aniqlashga qo’yilgan talablar haqidagi ko’nikmalarini shakllantirish; - muammolarni maqsad, vazifa va fanning mazmuni bo’yicha umumlashtirish; - bilimlarni tekshirish va mustaxkamlash.
O`qituvchi 2
Uslub: Og’zaki bayon qilish. Shakl: ma`ruza mashg’uloti, kichik guruhlar va jamoada ishlash. Vosita: tarqatma va taqdimot materiallari. Usul: tayyor yozma materiallar. Nazorat: og’zaki nazorat, savol-javoblar, kuzatish. Baholash: rag’batlantirish, reyting tizimi asosida baholash.
O`qituvchi 3 Mustaqil ishlash bosqichi: - munozara, aqliy hujum, mikroguruhda ishlash va boshqa metodlar orqali nazorat topshiriqlarini echishga yo’naltiriladi. - talabalar nazorat topshiriqlarini hal qilish to’g’risidagi fikrlarini o’zaro muhokama qilishadi. - o’zi va mikroguruh uchun yagona javobni tanlaydi.
Talaba 4 Natijalarni eshitish va tahlil qilish bosqichi: - talabalar va mikroguruh fikri tinglanadi, ularga aniqlashtiruvchi savollar beriladi. - mikroguruhlarning javoblari to’g’risida talabalar fikri aniqlanadi.
O`qituvchi - Talaba 27
- javoblar tahlil etiladi. 5
javoblaridan ko’pchilik fikriga mos kelgani alohida ajratib olinadi; - talabalarning nazorat topshiriqlarini echishdagi faolligi, intilishlari hisobga olingan holda amaldagi reyting tizimi orqali baholanadi; - yakuniy fikr aytiladi; - mustaqil ish topshiriqlari beriladi.
O`qituvchi 1-asosiy savol bo’yicha darsning maqsadi: YaPT larni qo’llashda o’qituvchilarning tayyorgarlik darajasiga qo’yilgan talablarni talabalarda shakllantirish. Identiv o’quv maqsadlari: 1. Talabalar YaPT larni qo’llashda o’qituvchilarning tayyorgarlik darajasiga qo’yilgan talablar to’g’risidagi tushunchalarga ega bo’ladilar. 2. Talabalar YaPT larni qo’llashda o’qituvchilarning tayyorgarlik darajasiga qo’yilgan talablar to’g’risidagi tushunchalarni farqlay oladilar.
aniqlashning uchinchi bosqichi, ya`ni o’qituvchilarning tayyorgarlik darajasiga qo’yilgan talablar haqida to’xtalamiz:
Buning uchun tayyorlangan material va ko’rgazmalar, ta`lim vositalari ta`lim oluvchilarning mustaqil ijodiy ishlariga yordam berishi va fanni(mavzuni) o’zlashtirishini rivojlantirishga mo’ljallanmog’i lozim. 2. O`qituvchining ta`lim oluvchilariga murabbiyligi, ular oldidagi ma`suliyati. Bunda o’qituvchi “Ustozu-shogird” tizimidagi tamoyillarga qat`iy amal qilishi lozim. Ayniqsa, bugungi kunda talabalarga ta`limning samarali usul va vositalaridan foydalanib dars mashg’ulotlari olib borish talab etiladi, chunki axborotlashgan jamiyatning faol ishtirokchilarini tayyorlashni faqatgina zamonaviy ilm sirlari orqali amalga oshirish mumkin. Bu esa o’qituvchidan zamonaviy ilmiy xodim darajasidagi bilimga ega bo’lishni talab etadi, aks holda dars mashg’ulotlariga mos YaAT yoki YaPT larni ishlab chiqa olmaydi va tabiiyki, joriy eta olmaydi ham.
Bunda o’qituvchining ma`lum ma`noda ijodkorligi va samaradorligini baholash mezonlari bilan tanishligi hamda ulardan dars mashg’ulotiga moslarini tanlash imkoniyatiga egaligi muxim axamiyat kasb etadi. Ta`limda samaradorlikka erishish ham innovatsion ta`limga kirib, unda o’qituvchining ta`lim usullari va vositalariga qo’shgan ijodiy ulushi aniq sezilmog’i lozim 28
4. O`qituvchining ta`lim oluvchilardagi yutuqlarga munosabati ijobiy va istiqbolli bo’lishi kerak. Bunda talabalar o’zlashtirilishi monitoringi muhim ahamiyat kasb etadi. Bundagi dinamik jarayonning o’zgarishini bashorat qilish(prognozlash)orqali ta`limda ijobiy sifat o’zgarishlari qilib, yuqori samaradorlikka erishish mumkin. 5. O`qituvchining kichik guruhlar bilan ishlashida talabalar bilan muloqoti maqsadli va samarali bo’lishi lozim. Bunda muloqot-nazorat darslari, konferentsiya darslari, interaktiv metodlar orqali o’tkaziladigan darslar ta`lim jarayonida pedagogik samaralarni berishi shubhasiz
Bunga mavzuning hammasini so’rash, tayanch tushunchalar bo’yicha so’rash, rejalashtirilgan test savollari orqali so’rash, ijodiy topshiriqlarni bajarish va shu kabilar orqali erishiladi. Bunday jarayonda joriy nazorat va oraliq nazoratlaridan kengroq foydalaniladi.
Bunda o’qituvchi tomonidan darsning maqsadi, mazmun-mohiyati aniq belgilanganligi va uni rejalashtirish, modellashtirish, xulosalash kabi tamoyillarni puxta bilishligi alohida ahamiyat kasb etadi. Uyushtirilgan darsni xulosalash guruh talabalariga individual (tabaqalashgan) holda yondashuvni talab etadi va unda ayrim talabalarni(dars maqsadiga erishishga ulgura olmagan talabalarni) aniqlab, yakka tartibdagi mashg’ulotlariga jalb etish ham o’qituvchining ta`lim jarayoniga ijodiy yondashuvining bir ko’rinishidir. Bu jarayonda a`lochi va ilg’or talabalar uchun ham yakka tartibda ularga mos dars mashg’ulotlarini uyushtirish foydadan holi bo’lmaydi.
Bunda ilg’or pedagogik texnologiya bo’yicha o’tiladigan darsni o’qituvchining o’zi va kasbdoshlari tomonidan tahlil qilishi bo’yicha fikr va mulohazalar muhim rol o’ynaydi. Bunday dars mashg’ulotlarini uyushtirishda faqat bilim bayon qilinib qolmay, balki uning mazmuni yoritiladi, talabalarning shaxsiy – kasbiy qobiliyatlari shakllantiriladi. Demak, har bir dars qiziqarli, ijodiy izlanuvchanlik va mustaqillik asosida qurilishi lozim. Bunda darsni to’g’ri tahlil qilish o’qituvchini yuksaklikka erishishga va o’z ustida ishlashga undaydi, istiqbolli natijalarni ilg’ay olishni o’rgatadi hamda dars samaradorligini oshiradi.
2-asosiy savol bo’yicha darsning maqsadi: Ta`lim oluvchilarning axborot madaniyatini shakllanganlik darajasini aniqlash mezonlarini tadabalarda shakllantirish. Identiv o’quv maqsadlari: 1. Talabalar ta`lim oluvchilarning axborot madaniyatini shakllanganlik darajasini aniqlash mezonlari to’g’risidagi tushunchalarga ega bo’ladilar. 2. Talabalar ta`lim oluvchilarning axborot madaniyatini shakllanganlik darajasini aniqlash mezonlari to’g’risidagi tushunchalarni farqlay oladilar.
29
2-asosiy savol bayoni: Va nihoyat to’rtinchidan, ta`lim oluvchilarning quyidagicha axborot madaniyatini shakllanganlik darajasini aniqlash mezonlari haqida to’xtalamiz:
Bunda 4 ta ko’rsatkich e`tiborga olinadi. Ular: ma`lumot; ma`lumotlar ombori; ma`lumotning axborotga aylanishi va axborotlar banki. Bular orqali talabalarda axborot madaniyatining dastlabki bosqichi shakllana boshlaydi. 2. Talabalarda ma`lumotlarni qayta ishlash ko’nikmalarining shakllanganligi darajasi. Bunda talabalar ma`lumotlarni to’plash va muammo maqsadiga mos ularni sinflarga ajratishni bilishi lozim hamda ta`limni boshqarishga dastlabki bosqich yaratiladi. 3. Talabalarning ta`limga “Tizimiy yondashuv” tadqiqot uslubi bilan tanishligi. Bu talabalardagi ta`lim jarayoni o’ziga xos murakkab dinamik jarayonligini va ularni elementlar hamda qism tizimlarning o’zaro bog’liq jarayon ekanligini bilishligi orqali aniqlanadi . 4. Talabalarning ma`lumotlarni qayta ishlash vositalari bilan tanishligi. Bu talabalarning zamonaviy hisoblash texnikalari va ularning imkoniyatlarini bilishligini tekshirish orqali amalga oshiriladi.
Bu talabaning YaAT, YaPT innovatsion ta`lim turlari va ulardagi qatnashayotgan kom`pyuterlar universal didaktik qurilma ekanliklari bilan aniqlanadi.
ta`limni axborotlashtirish, YaATlarini amaliyotga joriy etish hamda ularning kasbiy faoliyatni takomillashtirishga ta`sirlari haqida kerakli xulosalar chiqariladi.
Buni oliy o’quv yurti bitiruvchisini zamonaviy raqobatbardosh mutaxassisni tayyorlashga erishilganlik darajasi talablariga javob berishligini aniqlash orqali hal etiladi. 8. Talabaning axborotlashgan jamiyatning faol ishtirokchisiga qo’yilgan talablarni bilishligi. Buni
axborotlashgan jamiyat
sari harakatlarning asosiy
tamoyillarini o’zlashtirganligini va bu borada Davlat qonun – qoidalarini bilishligini va ayniqsa, ta`limni texnologiyalashtirishning samaralarini ongli ravishda sezishliklarini aniqlash orqali hal etiladi. Demak, ta`limni texnologiyalashtirish va uning samaradorligini maqsadga muvofiq ravishda aniqlash, ta`lim jarayonini tashkillashtirish va uyushtirishning optimal variantlarini tanlashni kafolatlaydi.
1.
YaPT larni qo’llashda o’qituvchilarning tayyorgarlik darajasiga qo’yilgan talablar haqida xulosalaringizni yozing. 30
2. Ta`lim oluvchilarning axborot madaniyatini shakllanganlik darajasini aniqlash mezonlariga doir ma`lumotlar to’plang .
1. Saidaxmedov N.S. Pedagogik mahorat va pedagogik texnologiyalar. T., 2003y. 2. Saidaxmedov N.S. Yangi pedagogik texnologiyalar T., “Moliya”, 2003y., 172 b. 3. To’raqulov X.A. Pedagogik tadqiqotlarda axborot tizimlari va texnologiyalari. T., “Fan”, 2006 y., 240 b. 4. Isoqov I., Qulmamatov S.I. Informatikani o’qitishda innovatsion texnologiyalar fanidan amaliy mashg’ulotlar ishlanmalari. Guliston, GulDU, 2013 y.
1. “Innovatsion texnologiyalar”lar tushunchalari. 2. Darsning texnologik xaritasi tushunchalari. Mavzuga oid tayanch tushuncha va iboralar: innovatsiya, interfaol uslublar (innovatsion pedagogik va
axborot texnologiyalari), o’quv jarayonini texnologiyalashtirish, yangi pedagogik texnologiya yo’nalishi, o’qitishning interfaol uslubiyatlari, darsning texnologik xaritasi Mashg’ulotning tafsiloti: Mashg’ulot bosqichlari Vaqt Mashg’ulot mazmuni Metod Kirish
5 daqiqa
10daqiqa Mashg’ulot mavzusi, maqsadi, kutilayotgan natijasini bayon qilish. Talabalarning o’tgan
ma`ruza mashg’ulotni o’zlashtirish darajasini aniqlash. Ma`ruza
Savol-javob
Asosiy qism
25 daqiqa
30 daqiqa
“Innovatsion texnologiyalar”lar va
darsning texnologik xaritasi tushunchalari haqida ma`lumotlar beradi. Kichik guruhlarga mavzu bo’yicha muhokama qilinadigan 4 xil murakkablik darajasidagi nazorat topshiriqlarini echish vazifasi yuklatiladi. Ma`ruza Taqdimot Aqliy hujum Kichik
guruhlarda ishlash
Yakuniy qism
10 daqiqa
Kichik guruhlar tahlili, xulosa qilish va yakun yasash. Bahs- munozara Download 1.48 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling