I. Kimyoviy formula bo’yicha hisoblash a Moddalardagi elementlarning massa nisbatini aniqlash
I. 5. Moddalar tarkibidagi elementlar valentligini aniqlash
Download 341.43 Kb.
|
1 2
Bog'liqKimyoviy formula bo
- Bu sahifa navigatsiya:
- I.6. Valentlik yordamida formula tuzish. Oksid, asos, kislota, tuz Moddalarning grafik (struktura) formulalarini tuzish.
- I.7. Kimyoviy tenglamalar va ularga koeffissiyentlar tanlash.
- I. 8. Kimyoviy reaksiyalarlarning turlari Birikish reaksiyalari
- O’rin olish reaksiyalari
- Parchalanish reaksiyalari
- Almashinish reaksiyalari
- I.9. Reaksiya tenglamasi bo’yicha hisoblash 1. 60 g uglerod yonganda necha gramm CO 2 hosil bo’ladi Yechish
- I.10. Murkkab moddalarning formulalarini topish I.
|
I. 5. Moddalar tarkibidagi elementlar valentligini aniqlash
N2O – azot(I)-oksid, NO- azot(II)-oksid, NO2- azot(IV)-oksid, N2O3 – azot(III)-oksid, N2O5 – azot(V)-oksid, FeO- temir (II)-oksid, Fe2O3 - temir (III)-oksid, Fe3O4 - temir qo’shoksid, H2Cr2O7 – bixromat k, H2CrO4- xromat kislota, H3PO4 – ortofosfat k-ta, H3PO3- fosfit kislota, HPO3- metafosfat k, H4P2O7-pirofosfat k, Cr(OH)2- xrom (II)-gidroksid, Cr(OH)3- xrom(III)- gidroksid, Fe(OH)2- temir (II) gidroksid, Fe(OH)3- temir(III)- gidroksid, NaHCO3- natriy gidrokarbonat (ichimlik soda), CuSO4- mis(II)-sulfat, KMnO4- kaliy permanganate, K2Cr2O7- kaliy bixromat, (NH4)2Cr2O7- ammoniy bixromat I.6. Valentlik yordamida formula tuzish. Oksid, asos, kislota, tuz Moddalarning grafik (struktura) formulalarini tuzish. ZnO, CrO, Cr2O3, CrO3, Li2O, Na2O, FeO, Fe2O3, Fe3O4, Cu2O, CuO, Ag2O, BaO, Be(OH)2, NaOH, Mg(OH)2, Al(OH)3, KOH, Ca(OH)2, RbOH, Sr(OH)2, CsOH, CuOH, Cu(OH)2, Zn(OH)2, Sn(OH)2, Sn(OH)4, Pb(OH)2, Pb(OH)4, Cr(OH)3, Na2S, K2S, MgS, CaS, Al2S3, Na2SO3, K2SO3, MgSO3, CaSO3, Al2(SO3)2, CuSO3, BaSO3, NaNO2, KNO2, Mg(NO2)2, Al(NO2)3, Na3PO4, K3PO4, Mg3(PO4)2, Ca3(PO4)2, NaClO4, KClO4, Mg(ClO4)2, NaClO2, KClO2, Ca(ClO2)2, Na2SiO3, K2SiO3 I.7. Kimyoviy tenglamalar va ularga koeffissiyentlar tanlash. Na+O2→ Na2O K+O2→K2O C+O2→CO Cu+O2→ CuO Al+O2→Al2O3 P+O2→P2O3 P+O2→P2O5 NH3 + O2→ NO +H2O CH4 +O2 → CO2 + H2O PH3 +O2→ P2O5 + H2O SiH4 + O2 → SiO2 + H2O CrO+O2→ Cr2O3 SO2+O2→ SO3 Fe(OH)3→ Fe2O3 + H2O Cr(OH)3→ Cr2O3 + H2O H3AlO3 Al2O3 + H2O H3CrO3→ Cr2O3 + H2O P2O5 + H2O → H3PO4 Cl2O + H2O → HClO Cl2O3 + H2O → HClO2 Cl2O5 + H2O → HClO3 Cl2O7 + H2O → HClO4 Cl2O7 + NaOH → NaClO4+ H2O SO3 + NaOH → Na2SO4 + H2O N2O5 + NaOH → NaNO3+ H2O P2O5 + Ca(OH)2 → Ca3(PO4)2 + H2O Na2O+H2O→ NaOH K2O+ H2O→ KOH Na2O+HCl→ NaCl + H2O CaO+ HCl → CaCl2 + H2O Na2O+H2SO4→ Na2SO4 + H2O Na2O+HNO3→ NaNO3 + H2O CaO+ HNO3 → Ca(NO3)2 + H2O Na2O+P2O5→ Na3PO4 CaO+ P2O5→ Ca3(PO4)2 Al2O3 +HCl → AlCl3 + H2O Al2O3 + H2SO4 → Al2(SO4)3 + H2O Na + H2O → NaOH +H2 HCl + Na2S → NaCl + H2S K + H2O → KOH +H2 Mg + H2O → Mg(OH)2 +H2 Ca + H2O → Ca(OH)2 +H2 Na2O + H2O → NaOH MgH2 + H2O → Mg(OH)2 +H2 CaH2 + H2O → Ca(OH)2 +H2 CuSO4 + KOH → Cu(OH)2+ K2SO4 MnCl2 + KOH → Mn(OH)2 +KCl Fe(NO3)2 + KOH → Fe(OH)2 + KNO3 CrBr2 + KOH → Cr(OH)2 + KBr Al(NO3) + KOH → Al(OH)3 + KNO3 Ba(OH)2 +HCl → BaCl2 + H2O N2O5 + H2O → HNO3 SO2 + KOH → K2SO3 + H2O CO2 + KOH → K2CO3 + H2O P2O5 + KOH → K3PO4 + H2O Cl2O + KOH → KClO + H2O Cl2O3 + KOH → KClO2 + H2O Cl2O5 + NaOH → NaClO3+ H2O H2 + Cl2 → HCl NaCl + H2SO4 → Na2SO4 +HCl FeCl2 + H2SO4 → FeSO4 + HCl Al2S3 + H2SO4 → Al2(SO4)3 +H2S FeS + HCl → FeCl2+ H2S Na2S + HCl → NaCl + H2S Al2S3 + HCl → AlCl3 + H2S Na2SiO3 + HCl → NaCl + H2SiO3 Al + HCl → ACl3 + H2 Cu(OH)2 + HCl → CuCl2 + H2O Cr(OH)2 + HCl → CrCl2 +H2O Fe(OH)3 + HCl → FeCl3 +H2O Cr(OH)3 + HCl → CrCl3 +H2O Cu(OH)2 + H2SO4 → CuSO4 +H2O Fe(OH)3 + H2SO4 → Fe2(SO4)3 +H2O Cu(OH)2 + HNO3 → Cu(NO3)2 +H2O Fe(OH)3 + HNO3 → Fe(NO3)3 +H2O H2SO4 + Ba(NO3)2 → BaSO4 + HNO3 H3PO4 + CaCl2 → Ca3(PO4)2 + HCl HCl + Na2CO3 → NaCl +H2O + CO2 I. 8. Kimyoviy reaksiyalarlarning turlari Birikish reaksiyalari Oddiy moddalarning o’zaro birikishi Na2O, CaS, CO, Na2S, CO2, CuCl2, P2O3, ZnCl2, SO2, CaCl2, CaO, NH3, HCl, HJ, HBr, H2S, HF, SiO2, MgO, SnCl2, P2O5, AlCl3, Al2O3, CuO, FeCl3, K2O, NaCl, CuS, Cr2S3; Na + O2 → Na2O K + O2 → CII + O2 → CuII + O2 → CIV + O2 → Al + O2 → PIII + O2 → PV + O2 → SIV + O2 → Mg + O2 → Ca + O2 → SiIV + O2 → H2+Cl2→ H2+S→ H2+Br2→ H2+I2→ H2+F2→ H2+N2→ SnII+Cl2→ Ca+Cl2→ Al+Cl2→ Zn+Cl2→ FeIII+Cl2→ CuII+Cl2→ Na+Cl2→ Na+S→ CrIII+S→ Ca+S→ Cu+S→ Asosli oksidlarga suvning ta’siri Na2O + H2O → NaOH K2O + H2O → Rb2O + H2O → MgO + H2O → CaO + H2O → BaO + H2O → Kislotali oksidlarga suvning ta’siri H3BO3, HBrO4, HNO2, HBrO3, N2O5, H3AsO4, H3PO4, HClO3, H2SO4, HClO, HClO2, H2SO3, HClO4, H3PO3, HBrO, HNO2+HNO3, HBrO3, H2CO3; B2O3 + H2O → H3BO3 CO2+ H2O → N2O3+ H2O → NO2 + H2O → N2O5 + H2O → P2O3 + H2O → P2O5 + H2O → SO2 + H2O → SO3 + H2O → Cl2O + H2O → Cl2O3 + H2O → Cl2O5 + H2O → Cl2O7 + H2O → As2O3 + H2O → Br2O + H2O → Br2O3 + H2O → Br2O5 + H2O → Br2O7 + H2O → Asosli oksidlarga kislotali oksidlarning ta’siri Na3BO3, K3PO4, NaNO2, NaNO3, Ba3(PO3)2, CaCO3, CaSO3, Mg(BrO4)2, NaClO, NaBrO3, KClO3, KBrO, Ca3(AsO4)2, Mg(ClO4)2, Ba(BrO2)2, RbClO2, Na2SO4; B2O3 + Na2O → Na3BO3 CO2+ CaO → N2O3+ K2O → P2O3 + BaO → P2O5 + K2O → SO2 + CaO → SO3 + Na2O → Cl2O + Na2O → Cl2O3 + Rb2O → Cl2O5 + K2O → Cl2O7 + MgO → As2O3 + CaO → Br2O + K2O → Br2O3 + BaO → Br2O5 + Na2O → Br2O7 + MgO → N2O5 + Na2O → O’rin olish reaksiyalari Metal oksidlariga vodorodning ta’siri FeO+H2→ Fe +H2O; CuO+H2→ Fe2O3+H2→ CrO+H2→ Cr2O3+H2→ ZnO+H2→ SnO+H2→ WO3+H2→ Metal oksidlariga is gazining ta’siri FeO+CO→ Fe +CO2; CuO+CO→ Fe2O3+CO→ CrO+CO→ Cr2O3+CO→ ZnO+CO→ SnO+CO→ WO3+CO→ Metallarga kislotalarning ta’sri Na+HCl→ NaCl +H2; Ca+HCl→ K+HCl→ Zn+HCl→ Fe+HCl→ Na+H2SO4→ Ca+H2SO4→ K+H2SO4→ Zn+H2SO4→ Fe+H2SO4→ Na+H2SO3→ Ca+H2SO3→ K+H2SO3→ Zn+H2SO3→ Fe+H2SO3→ NaHCO3→ Na2CO3 + CO2 + H2O KHCO3→ CaCO3→ CaO + CO2 MgCO3→ AgNO3→ Ag + NO2 + O2 Hg(NO3)2→ Cu(NO3)2→ CuO + NO2 + O2 Mg(NO3)2→ NaNO3→ NaNO2 + O2 KNO3→ CaSO3→CaO + SO2 BaSO3→ BeSO3→ Na2SO3→ Asoslarning parchalanishi Fe2O3, Al2O3, FeO, ZnO, CuO, MnO, Cr2O3, CrO; Fe(OH)3→ Fe2O3 + H2O Fe(OH)2→ … + H2O; Cu(OH)2→ … + H2O Cr(OH)3→ … + H2O; Cr(OH)2→ … + H2O Mn(OH)2→ …+ H2O; Zn(OH)2→ … + H2O Al(OH)3→ Kislotalarning parchalanishi SO2, Cr2O3, SiO2, ZnO, CO2, Al2O3; H2SO3→ SO2 + H2O; H2SiO3→…+ H2O H2CO3→…+ H2O; H3AlO3 …+ H2O H2ZnO2→…+ H2O; H3CrO3→…+ H2O Almashinish reaksiyalari Asoslar va kislotalarning o’zaro ta’siri NaOH + HCl → NaCl + H2O KOH+HCl→ Ba(OH)2+HCl→ Mg(OH)2+HCl→ Ca(OH)2+HCl→ Al(OH)3+HCl→ Cu(OH)2+HCl→ Fe(OH)3+HCl→ Fe(OH)2+HCl→ NaOH+H2SO4→ Na2SO4 + H2O KOH+H2SO4→ Ba(OH)2+H2SO4→ Mg(OH)2+H2SO4→ Ca(OH)2+H2SO4→ Al(OH)3+H2SO4→ Cu(OH)2+H2SO4→ Fe(OH)3+H2SO4→ Fe(OH)2+H2SO4→ Zn(OH)2+H2SO4→ NaOH+HNO3→ NaNO3 + H2O KOH +HNO3→ Ba(OH)2+HNO3→ Mg(OH)2+HNO3→ Ca(OH)2+HNO3→ Al(OH)3+HNO3→ Cu(OH)2+HNO3→ Fe(OH)3+HNO3→ Fe(OH)2+HNO3→ Zn(OH)2+HNO3→ Tuzlarga kislotalarning ta’siri Na2CO3+HCl→ NaCl + CO2 + H2O NaHCO3+HCl→ K2CO3+HCl→ KHCO3+HCl→ CaCO3+HCl→ Ca(HCO3)2+HCl→ MgCO3+HCl→ Mg(HCO3)2+HCl→ Na2CO3+H2SO4→Na2SO4 + H2O NaHCO3+H2SO4→ K2CO3+H2SO4→ KHCO3+H2SO4→ CaCO3+H2SO4→ MgCO3+H2SO4→ Mg(HCO3)2+H2SO4→ Tuzlarga asoslarning ta’siri CuSO4+KOH→ K2SO4 + Cu(OH)2 FeCl3+KOH→ Zn(NO3)2+KOH→ Fe2(SO4)3+KOH→ CrCl2+KOH→ CrCl3+KOH→ Al(NO3)3+KOH→ MnSO4+KOH→ CuSO4+NaOH→ FeCl3+NaOH→ Zn(NO3)2+NaOH→ Fe2(SO4)3+NaOH→ CrCl2+NaOH→ CrCl3+NaOH→ Al(NO3)3+NaOH→ MnSO4+NaOH→ Tuzlarning o’zaro ta’siri NaCl + AgNO3 → NaNO3 + AgCl KCl+AgNO3→ BaCl2+AgNO3→ Na2SO4+BaCl2→ K2SO4+Ba(NO3)2→ Na2S+CuSO4→ K2S+Zn(NO3)2→ Tuzlarning gidrolizi(suv bilan ta’siri) Al2S3+H2O→Al(OH)3 + H2S AlN+H2O→ CH3COONH4+H2O→ CaC2+H2O→ Al4C3+H2O→ Cr2S3+H2O→ I.9. Reaksiya tenglamasi bo’yicha hisoblash 1. 60 g uglerod yonganda necha gramm CO2 hosil bo’ladi? Yechish: 1) uglerodni yonish tenglamasini yozamiz. C + O2 CO2 2) proporsiya tuzib hosil bo’lgan CO2 massasini topamiz. 12 gr C yonganda 44 gr CO2 hosil bo’lsa 60 gr C yonganda x = gr CO2 hosil bo’ladi x = = 220 gr hosil bo’ladi. J; 220 2. 224 g kaliy gidroksidini to’la neytrallash uchun sulfat kislotadan qancha gr sarflanadi? J; 784 3. 160 g magniy oksid yetarli miqdordagi sulfat kislota bilan reaksiyaga kirishganda necha gramm magniy sulfat hosil bo’ladi? J;480 4. 840 g magniy karbonat tuzi parchalanganda necha gramm MgO hosil bo’ladi? J; 400 5. 980g mis(II)-gidroksid qizdirilganda necha gramm CuO hosil bo’ladi? J; 800 6. 20 g vodorod to’la yonishi uchun necha gramm O2 sarflanadi? J; 160 7. 420 g magniy karbonat to’la parchalanganda qancha hajm (nsh.l) CO2 hosil bo’ladi? J; 112 8. 110 g propan (C3H8) to’la yonganda qancha hajm (nsh.l) CO2 hosil bo’ladi? J; 154 9. 80g metan (CH4) to’la yonganda qancha hajm (m3) CO2 hosil bo’ladi? J; 0,112 10. 160 g oltingugurt to’la yonganda qancha hajm (m3) SO2 hosil bo’ladi? J; 0,112 11. 290 g butan (C4H10) to’la yonishi uchun qancha hajm (n.sh.l) kislorod zarur? J; 728 12. 520 g atsetilen to’la yonishi uchun qancha hajm (n.sh.l) kislorod zarur? J; 1120 13.50 mol SO2 yonib SO3 ga aylanishi uchun qancha hajm (n.sh.l) havo zarur bo’ladi? (w O2=0.2) J; 2800 14 .490 g sulfat kislota bariy gidroksid bilan to’la reaksiyaga kirishganda qanday massa bariy sulfat cho’kmaga tushadi? J; 1165 15. 20 g mis(II)-oksid yetarli miqdordagi nitrat kislota bilan reaksiyaga kirishganda qanday massa mis(II)-nitrat tuzi hosil bo’ladi? J; 47 16. 376 gmis(II)-nitrat qizdirilganda hosil bo’ladigan mis(II)-oksid massasini aniqlang. J;160 17. 120 g litiy gidroksidni neytrallash uchun 10 % li nitrat kislota eritmasidan necha gram kerak bo’ladi? J; 3150 18. 300 g litiy oksid yetarli miqdordagi sulfat kislota bilan reaksiyaga kirishganda necha gramm lutiy sulfat tuzi hosil bo’adi? J; 1100 19. 230 g natriy yetarli miqdordagi suv bilan reaksiyaga kirishganda qanday hajm (n.sh.l) vodorod hosil bo’ladi? J; 112 20. 32,5 g rux yetarli miqdordagi sulfat kislota bilan reaksiyaga kirishganda necha gramm rux sulafat hosil bo’ladi? J; 80,5 21. 210 g kalsiy gidrid yetarli miqdordagi suv bilan reaksiyaga kirishganda necha gramm kalsiy gidroksid hosil bo’ladi? J; 370 22. 130 g rux yetarli miqdordagi sulfat kislota bilan reaksiyaga kirishganda hosil bo’ladigan vodoroddagi molekulalar sonini aniqlang. J; 12,04∙1023 23. 56 g kaliy gidroksid yetarli miqdordagi fosfat kislota bilan reaksiyaga kirishganda necha gramm kaliy fosfat hosil bo’ladi? J; 70,67 24. 11,2 g qizdirilgan temirning suv bug’i bilan ta’sirlashganda hosil bo’ladigan temir(III)-oksidining massasini hisoblang. J; 16 25. 7,3 g magniy gidrokarbonatning termik parchalanishidan qanday hajm (n.sh.l) karbonat angidrid hosil bo’ladi? J; 2,24 26. 4,48 g kaliy gidroksidni to’la neytrallash uchun qanday miqdor (mol) vodorod xlorid kerak bo’ladi? J; 0,08 27. Tarkibida 35,1 g natriy xlorid bo’lgan eritma yetarli mirdordagi kumush nitrat bilan ta’sirlashganda qanday massa cho’kma hosil bo’ladi? J; 86,1 I.10. Murkkab moddalarning formulalarini topish I. 1.Tarkibida 11,11%-H, 88,89%-O bo’lgan murakkab moddaning fo’rmulasini toping. A)H2O2B)H2O C)H3O D)D2O Yechish; 1) elementlar foizlarini molekulyar massasiga bo’lib nisbatlar topiladi. H= = 11.11 mol, O= = 5,55 mol 2) moli kichik bo’lganiga bo’lib nisbat topiladi. H = 11,11:5,55 = 2 3)murakkab moddada H=2 va O=1 demak O = 5,55:5,55 = 1 H2O formulaga mos keladi. J:H2O 2. Kimyoviy birikma tarkibida massa ulushlari quyidagicha H-1,59 %, N-22,22 %, O-76,19 %. Shu birikmaning formulasini toping. A)HNO3 B)HNO2 C)H2NO3 D)HNO Yechish; 1) H= = 1,59 mol, N= = 1,59 mol, O= = 4,76 mol 2) H = 1,59:1,59 = 1 3) formulasi HNO3 N = 1,59:1,59 = 1 O = 4,76:1,59 = 3 3. Tarkibida 40% oltingugurt va 60% kislorod bo’lgan birikmaning formulasini toping. A)SO2 B)SO C)SO3 D)SO6 4. Tarkibida 30,4% azot va 68,6% kislorod bo’lgan birikmaning formulasini toping. A)NO2 B)NO C)N2O D)N2O3 5. 92,62% simob va 7,38% kisloroddan iborat moddaning oddiy formulasini toping. A)HgO2 B)Hg2O C)HgO D)HgO4 6. Tarkibida 70% tеmir va 30% kislorod bo’lgan birikmaning oddiy formulasini chiqaring. A)Fe2O3 B)FeO C)Fe3O4 D)FeO2 7. 44,82% kaliy, 18,4% oltingugurt va 36,78% kisloroddan iborat birikmaning oddiy formulasini chiqaring. A)K2SO3 B)K2S2O3C)K2SO4 D)KSO3 8. Birikma 13,04% vodorod, 34,78% kislorod va 52,17% uglеroddan tashkil topgan. Shu birikmaning oddiy formulasini chiqaring. A)C2H5OH B)H2CO3 C)CH3OH D)C3H7OH 9. Birikmada 22,13% alyuminiy, 25,41% fosfor va 52,46% kislorod bor. Birikmaning formulasini toping. A)AlPO3 B)Al2(PO3)3C)AlPO4 D)Al4(P2O7)3 10. Birikmada 1,59% vodorod, 22,22% azot, 76,20% kislorod bo’lgan birikmaning haqiqiy formulasini toping. A)HNO3 B)HNO2 C)NH4NO2 D)NH4OH 11. Tarkibida 32,4% natriy, 22,53% oltingugurt va 45,07% kislorod bo’lgan birikmaning haqiqiy formulasini aniqlang. A)Na2SO3 B)Na2S2O3C)Na2SO4 D)NaHSO4 12. Molеkulyar massasi 85 bo’lgan moddaning elеmеntlar miqdori quyidagicha: 27,06% Na, 16,47% azot, 56,47% kislorod. Birikmaning formulasini toping. A)NaNO2B)NaNO3 C)NaNO D)KNO3 13. Elеmеntlar mikdori: Mg-28,6%, C-14,3%, O-57,14%. Molеkulyar massasi 84 bo’lgan birikmaning formulasini toping. A)MgCO3 B)(HCOO)2Mg C)Mg(HCO3)2 D)CaCO3 14. Elеmеntlar miqdori: Ca-29,4%, H-0,735%, P-22,8%, O-47,06% bo’lgan birikmaning haqiqiy formulasini toping. A)Ca3(PO4)2 B)Ca(H2PO4)2C)CaHPO4 D)Ca(OH)H2PO4 15. Birikma 52,94%-A1 va 47,06%-O2 dan iborat. Birikmaning molеkulyar formulasini chiqaring. A)Al2O3 B)AlO2 C)AlO D)Al3O4 Download 341.43 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|
1 2