I. Kirish Globallashuv sharoitida jahon valyuta tizimibarqarorligini, uning tarkibiy qismlari va funktsiyalarining yaxlitligi nuqtai nazaridan dinamik muvozanatni saqlab qolish masalasi dolzarb hisoblanadi. Maz

1.Jahon valyuta tizimi, uning rivojlanish asoslari va elementlari
Xalqaro valyuta munosabatlarining rivojlanishida
mamlakatlar o'rtasida xalqaro mehnat taqsimotining
chuqurlashuvi, xalqaro bozorlaming paydo bolishi, xo'jalik
yuritishning xalqaro tizimini shaldlanishi va xalqaro
iqtisodiy aloqalaming globallashuvi hamda intematsionallashuvi asosiy omillardan bolib hisoblanadi. Xalqaro valyuta munosabatlari xalqaro ijtimoiyiqtisodiy munosabatlami rivojlanishi bilan bevosita bogliq.
Xalqaro takror ishlab chiqarish va valyuta munosabatlari
o'rtasida bevosita va qarama- qarshi aloqa mavjud bolib,
ular xalqaro daromadli tovarlar, moliyaviy kapital va
xizmatlami ayirboshlash jarayonida namoyon boladi.
Mamlakatlar o'rtasida valyuta munosabatlarining holati
milliy va xalqaro iqtisodiyotning rivojlanishi, mamlakatlar
o'rtasidagi siyosiy muhit, shuningdek, boshqa qator omillar
bilan baholanadi.
Xalqaro iqtisodiyotning globallashuvi va
intematsionallashuvi sharoitida ichki ishlab chiqarish
jarayonlar tashqi omillarga bogliq bolib qoladi. Jumladan,
xalqaro ishlab chiqarish, savdo, fan va texnika taraqqiyoti,
xorijiy kapitalning migratsiyasi kabi boshqa jarayonlar
valyuta munosabatlari orqali tartibga solib boriladi.
Xalqaro valyuta munosabatlarining zaiflashuvi, jahon
moliyaviy inqirozlari mahalliy va xalqaro darajadagi takror
ishlab chiqarish jarayoniga salbiy tasir ko'rsatadi.
Mamlakatlar o'rtasida xalqaro ijtimoiy-iqtisodiy
munosabatlar - ning rivojlanishi xalqaro valyuta
munosabatlarining shakllanishi va mazmunan rivojlanib,
takomillashib borishiga zamin yaratdi. Bu o'z navbatida
valyuta tizimini shakllanishiga xizmat qildi.
Valyuta tizimi - valyuta munosabatlarini tashkil etish
va tartibga solish shakli bolib, mahalliy qonunchilik yoki
xalqaro kelishuv asosida mustahkamlanadi. Xalqaro
iqtisodiy adabiyotlarda - milliy, xalqaro va hududiy valyuta
tizimlari mavjudligi e’tirof etiladi.
Dastlab milliy valyuta tizimlari vujudga kelgan. Milliy
valyuta tizimlari xalqaro amaliyotdagi normalami inobatga
olgan holda mahalliy qonunchilik hujjatlari asosida
tartibga solinadi. Milliy valyuta tizimi mamlakat pul
tizimini tashkil etib, erkin ravishda mamlakat hududidan
o'zga hududlarda tolov vositasini bajarishi mumkin.
Buning uchun qator omillar mavjud bolishi lozim.
Xususan, milliy iqtisodiyotning barqarorligi va
raqobatbardoshligi taminlangan bolishi, milliy valyutani
sotib olish qobiliyati mustahkam bolishi, mamlakat jahon
xo'jaligida yuqori mavqei va reytingga ega bolishi kabilar
shular jumlasidandir.
Xalqaro valyuta tizimining vujudga kelishining asosini
mamlakatlaming milliy valyuta tizimi tashkil etadi va
mamlakatlar o'rtasida o'zaro kelishuvlar asosida
mustahkamlanadi. Dastlabki xalqaro valyuta tizmining
vujudga kelishi 1850 yillarga to‘g‘ri keladi. Xalqaro valyuta
tizimining barqaror samarali amal qilishi, uning tegishli
tamoyillariga rioya etilishi, mamlakatlar o'rtasida siyosiy
iqtisodiy barqarorlik ta’minlanishini talab etadi, aks holda
xalqaro valyuta tizimi vaqti-vaqti bilan inqirozga uchraydi,
buning natijasida amaldagi valyuta tizimi barham topib,
uning o'miga yangisi tashldl topadi.