I. Kirish II. Asosiy qism

3-rasm. Wi-MAX stansiyalararo aloqa tarmog’i

Wi-MAX ning ishlash rejimlari

Fixed Wi-MAX— fiksirlashgan kirish.

Nomadic Wi-MAX— seansli kirish.

Portable Wi-MAX— qaytadan joylashtirish rejimi bo’yicha kirish.

Mobile Wi-MAX— mobillashgan kirish.

Fixed Wi-MAX. Fiksatsiyalangan aloqa 10-66 GHz chastota diapazonini ishlatadi. Ushbu chastotali diapason kuchli so’nish tufayli uzatuvchi hamda qabul qilgichlarning to’g’ridan to’g’ri bir biriga ko’rish orqali signal uzatishni talab etadi. Boshqa tomondan esa ushbu chastotali diapazon radioaloqadagi eng asosiy muammo bo’lmish signalning ko’pnurli tarqalishini oldini oladi va signal uzatish tezligini 120 Mbit/s gacha ko’tarilishiga olib keladi.

Nomadic Wi-MAX.Seansli aloqa orqali foydalanuvchi bemalol joydan joyga ko’chib yurishi hamda aloqaning uzilgan joyidan ulanib, foydalanishda davom etishi mumkin.

Portable Wi-MAX. Portable rejimida foydalanuvchining baza stansiyalar aro aloqani uzmagan holda avtomatik ravishda ulanishi imkoni mavjud. Lekin ushbu rejimda foydalanuvchining joydan-joyga ko’chish tezligi 40 km/soat dan oshmasligi lozim. To’g’ri, ushbu rejimdan shaxarda foydalanish mumkin, lekin avtomobillarda foydalanish biroz muammoni tug’diradi.

Mobile Wi-MAX. 802.16e-2005 standartida ishlab chiqilgan bo’lib, foydalanuvchining joydan-joyga ko’chib yurish tezligini maksimal 120 km/soatgacha bo’lganda sifatli aloqani taminlay oladi.

Mobile rejimning yutuqlarini quyidagi keltirilganlar orqali sanab o’tishimiz mumkin.

1. Ko’p nurlanishli tarqalishdan ishonchli himoyalanganligi.

2.Yuqori o’tkazuvchanlik qobiliyati.

3. TDD (Time Division Duplex) texnologiyasi bilan ta’minlanganligi, bu texnologiya orqali assimetrik trafiklarni qayta ishlashga va antennalarning ishlashi qiyin bo’lgan kanallarni normallashtiradi.

4. H-ARQ (Hybrid-Automatic Repeat Request) texnologiyasi bilan ta’minlanganligi, bu texnologiya abonent serverdan boshqa serverga o’tish paytida aloqani uzmasdan ishonchliligini ta’minlaydi.

5. HHO(Network-Optimized Hard Handoff) texnologiyasi bilan ta’minlanganligi, bu texnologiya orqali 50 ms ichida abonent va server orasida ishonchli va uzviy aloqani ta’minlaydi va boshqa texnologiyalar bilan ta’minlangan. Bir so’z bilan aytganda, bu rejim ishonchli va mustahkam aniq aloqani ta’minlashga ega.

6. Kutish rejimida energiyaning minimal darajadagi sarf harajati

7. Network-Optimized Hard Handoff (HHO) texnologiyasi kanaldan kanalga ulanishdagi vaqtni 50 millisekund va undan kam vaqtni tashkil etishida.

8. Multicast and Broadcast Service (MBS) texnologiyasi DVB-H, MediaFLO hamda 3GPP E-UTRA fuksiyalarini o’zida jamlagani.

9. Smart Antenna texnologiyasi kanallar aro sessiyalarning ulanishida subkanallar hamda estafeta shaklidagi yuborishni ta’minlaydi.

10. Fractional Frequency Reuse texnologiyasi kanallarning qayta ishlashidagi minimal yo’qotishlarni boshqara olishni ta’minlaydi.

WiMAX tizimining afzalliklari

IP-protokoliga optimallashirilgan yuqori samarador 802.16e radiointerfeysi;

Mobil tizimlarga yaxshi to'g'ri keladigan OFDMA kanallarni ajratish va taqsimlash takomillashtirilgan texnologiyalar turi (OFDM texnologiyasiga nisbatan);

Noutbuklarga, telefonlarga va maishiy texnikaga WiMAX adapterlarini qulay o'rnatish imkoniyati;

Sotali aloqa tarmoqlariga o'xshash yirik tarmoqlarni yaratish uchun etarli bo'lgan keng chastotalar polosasi;

MIMO va STC antenna-fider uskunalari sohasida progressiv ishlanmalarni qo'llab-quvvatlash;

IP-tarmoqlar uchun standart tarmoq uskunalaridan foydalanish;

Foydalanuvchilarning ulkan o'ziga xos xususiyatlarini hisobga olinganida QoS xizmati ko'rsatish sifatini boshqarishning universal vositalari;

Abonentlarga telefoniya xizmatlari, keng polosali ulanish, mobil aloqa va boshqalarni taklif etish imkoniyatini beradigan multiservisli tarmoq platformalari.

WiMAX tizimlarining kamchiliklariga va rivojlanishini saqlab turuvchi omillarga quyidagilar kiradi:

Standart hali ham sinov bosqichida va xizmatlar provayderlari ishlatayotgan qimmat uskunalarni yangilariga almashtirishga shoshilmayapti, yoki bu uskunalarni ko'tarish va sarflangan vositalar tezda o'zini oqlash imkoniyatisiz sezilarli sarflarni talab qiladi;

Oldin Internetga ulanish imkoni bo'lmagan joylarda WiMAX tarmoqlarini qurishga zarur uskunalarni yoki uni sotib olishga mablag' vositalariga ega samarali bo'lmagan potentsial foydalanuvchilar soni muammosiga duch kelishga to'g'ri keladi;

Ko'p sonli mutaxassislar to'g'ri ko'rinishdagi O'YuCh kanallardan foydalanish inson salomatligi uchun zararli deb hisoblashadi;

Qayd etilgan WiMAX uskunalari mobil rejimni qo'llab-quvvatlaydi va tarmoqlarning keyingi WiMAX standartiga o'tkazishda uskunalarning qismlarini yangilash talab qilinadi;

WiBro radiochastotalarga yaqin diapazonlariga yaqin foydalanadigan keng polosali aloqaning raqobatli standarti shuningdek, mobil aloqaning raqobatli, xususan LTE texnologiyalarining mavjudligi.

Xulosa

Hozirgi paytda simsiz aloqaning qurilish texnologiyasi soddaligi va tizimlararo ma’lumot almashish qulayligi, har qanday ob-havo sharoitida aloqani uzatish bir xilligi va simli aloqa liniyalari texnologiyalari orqali (bog’langan holda) qulay aloqa qilishi orqali samaraliligi oshishi kabilar qulaylik yaratmoqda. Wi-MAX texnologiyasi orqali qo’shimcha xizmatlar yaratish (Internet tizimga ulanish qulayligi va yuqori tezlikda ma’lumot almashishi) va ularni ishonchli ishlatilishi texnologiyaning ustuvorligini ko’rsatmoqda.

WiMax tеxnologiyasi orqali qo‘shimcha xizmatlar yaratish (Intеrnеt tizimga ulanish qulayligi va yuqori tеzlikda ma’lumot almashishi) va ularni ishonchli ishlatilishi tеxnologiyaning ustuvorligini ko‘rsatmoqda. Simsiz aloqa tizimlarida masofadagi obyektlar o‘rtasida ma'lumotlar uzatish kanalini tashkil qilishda ma' lumotlarni yig‘ish va uzatishning avtomatlashgan tizimini ishlab chiqish ko‘pgina afzalliklarga ega.

Jumladan, energiya resurslarini va suv xarajatlarini hisoblash, gaz, suv va elektr energiyasi hisoblagichlarini nazorat qilish, ko‘cha yoritgichlarini masofadan boshqarish orqali transport oqimlarini tartibga solish kabi imkoniyatlarni yaratadi. Bundan tashqari, ma'lumotlar simsiz aloqa uzatish kanallari savdo, tibbiyot va boshqa sohalarda ham keng qo‘llaniladi.

Foydalanilgan adabiyotlar

1. Qosimov S.S “Axborot texnologiyalari” texnik oliy o’quv yurtlari uchun uslubiy qo’lanma. Toshkent.: “Aloqachi” 2006

2. www.ziyonet.uz

3. https://uz.wikipedia.org