I lte (Long Term Evolution) texnologiyasining o’ziga xos xususiyatlar

LTE tizimlarining afzalliklari va kamchiliklari
1.1-jadval LTE tizimining afzalliklari va LTE tizimining kamchiliklarini umumlashtiradi. Bu LTE tizimining afzalliklari LTE tizimining kamchiliklaridan ustun ekanligini ko'rsatadi.
1.1. jadval
LTE tizimining afzalliklari va kamchiliklari

Afzalliklar	Kamchiliklar
1. Yuqori tarmoqli kengligi (tezroq ma'lumot uzatish tezligi)	LTE hozirda butun dunyo mamlakatlaridagi barcha shaharlarda mavjud emas.
2. Past kechikish (tezroq javob vaqti)	LTE murakkab tizim bo'lib, tizimni saqlash va boshqarish uchun faqat malakali odamlarni talab qiladi.
3. Spektr samaradorligini oshirish (tarmoqning umumiy sig'imini oshirish)	Tranzit paytida signallarni yaxshiroq uzatish uchun ko'proq minoralar va yangi texnologiyalar ishlab chiqilishi kerak, masalan; avtobus va poezdlarda.
4. Yuqori xavfsizlik simsiz uyali tarmoq	LTE texnologiyasidan smartfonlarning eski versiyalarida foydalanish mumkin emas. Bu LTE funksiyasini qo'llab-quvvatlaydigan aqlli mobil telefonlarni talab qiladi.
5. Yaxshi LTE signali mavjud bo'lganda yuqori ishonchlilik	Smartfonlarning yangi joriy versiyasini faqat LTE tizimidan foydalanish uchun sotib olish qimmat ishdir.
6.Yuboruvchi va qabul qiluvchi o'rtasida katta hajmdagi ma'lumotlarni uzatish	Yaxshiroq signallar uchun yangi texnologiyalar ishlab chiqilishi kerak

LTE paydo bo'lgunga qadar simsiz keng polosali ulanish uchun global standart yo'q edi. LTE-ning maqsadi parchalangan bozorni birlashtirish va tarmoq operatorlari uchun yanada samarali tarmoqni taklif qilish edi.LTE rivojlanishining asosiy bosqichlari quyidagilardan iborat:

2004. NTT DoCoMo, yapon uyali aloqa operatori LTE ni simsiz keng polosali ulanishning navbatdagi xalqaro standartiga aylantirishni taklif qildi va LTE standarti ustida ish boshlandi.
2006. Jonli namoyish paytida Nokia Networks bir vaqtning o'zida HD videoni yuklab oldi va LTE orqali o'yinni yukladi.
2007. Ericsson, Shvetsiya telekommunikatsiya kompaniyasi 144 Mbit/s bit tezligi bilan LTE-ni namoyish etdi.
2008. Ericsson birinchi LTE uchdan-end telefon qo'ng'irog'ini namoyish etdi va LTE yakunlandi.
2009. TeliaSonera, Shvetsiya uyali aloqa operatori LTE-ni Oslo va Stokgolmda foydalanishga topshirdi.
2011. LTE-Advanced 3GPP 10-versiyasida yakunlandi.
2016. 3GPP muhandislari 5G standartini ishlab chiqishni boshladilar, bu esa oxir-oqibat LTE-dan muvaffaqiyat qozonadi.
2017. Birinchi NSA 5G spetsifikatsiyasi chiqarildi,
2018-2019 yillarda keng foydalanish mumkin bo'ldi.
2021. 5G spetsifikatsiyasi bo‘yicha ishlar davom etmoqda.
LTE tarmog'i arxitekturasi ikkita muhim tarmoqni o'z ichiga oladi: E-UTRAN radio kirish tarmog'i va SAE tayanch tarmog'i.Ushbu tarmoqlar ikki turdagi interfeys-lardan foydalanadi:
- boshqaruv tekisligi uchun S1;
- foydalanuvchi tekisligi uchun X1.
Bundan tashqari, LTE tarmog'ida qo'shimcha X2 interfeysi qo'llaniladi, u E UTRAN radio kirish tarmog'ining eNB-larining tayanch stantsiyalarini boshqarishni ta'minlaydi va LTE tarmog'ining o'zgartirilgan boshqaruv tekisligi va foydalanuvchi protokollarining ishlashini qo'llab-quvvatlaydi.
Baza stansiyalari eNBlar 1.1-rasmda ko'rsatilganidek, X2 interfeyslari bilan to'liq bog'langan tarmoqning elementlari (tugunlari) hisoblanadi. E-UTRAN radio-kirish tarmog`i faqat eNB (evolved Node V) bazaviy stantsiyalaridan tashkil topgan texnik tasniflash qatorida qaraladi. eNB bazaviy stantsiyasi E-UTRAN to`liq bog`langan tarmog`i elementi hisoblanadi va bunda X2 interfeysi orqali “har biri har biri bilan” usulida bog`lanadi. X2 interfeysi LTE_ACTIVE holatida mobil terminalda xendoverni qo`llaydi.

MME/UPE

MME/UPE

S1 SAE

ccv

eNB

eNB

eNB

ccv

ccv

eNB X2 X2 X2 eNB E- UTRAN
1.1- rasm. E-UTRAN radio kirish tarmog`i va SAE
(System Architecture Evolution) birlamchi tarmog`ining o`zaro aloqasi

LTE tarmog`ida UMTS tarmog`idagidan quyidagi funktsional farqlari mavjud:

1. eNB bazaviy stantsiyalari radioresurslarni boshqarish (Radio Resource Management — RRM); Radiokanallarni boshqarish (Radio Bearer Control), ulanishga ruxsatni boshqarish (Radio Admission Control), mobillikni boshqarish (Connection Mobility Control), resurslarni dinamik taqsimlash (Dynamic Resource Allocation). Xuddi shunday, E-UTRAN radiokirish tarmog`ida eNB bazaviy stantsiyalari UMTS tarmog`idagi Node B bazaviy stantsiyasi va ko`p hollarda RNC kontrolleri funktsiyalarini qo`shgan holda radiointerfeys protokollarini boshqaradi.
2. MMe mobillikni boshqaruv tarmoq elementi eNB bazaviy stantsiyaga chaqiriq (paging) xabarini taqsimlanishiga javob beradi. Bundan tashqari, MMe boshqaruv tekisliklari protokollarini boshqaradi: abonent terminallarini identifikator bilan ta`minlaydi, tarmoq xavfsizligini ta`minlaydi, abonentlarning xabarlarini to`g`riligini tekshiradi va roumingni boshqaradi.
3. Foydalanuvchi tekisligi tarmoq elementi UPE (Foydalanuvchi tekisligi ob'ekti) IP-protokollaridagi paketning boshlanish qismini siqish funktsiyasini bajaradi, ma`lumotlar oqimini shifrlaydi, foydalanuvchi tekisligi ma`lumot paketlarini terminatsiyalaydi, foydalanuvchilar mobilligini ta`minlashda ma`lumot paketlarini kommutatsiya qiladi. LTE tarmog`i C-plane va U-plane tekisliklari S1 interfeysining asosiy protokollari 1.2 - rasmda keltirilgan.

eNB

E - UTRAN

Inter Cell RRM

RB Control



Connection Mobility Control



Radio Admission Control



MME

eNB Measurement configuration & provision

NAS security



Idle state Mobility Handing

Dynamic resource Allocation (scheduler)



RRC

PDCP



SAE bearer Control

RLC



SAE Gateway

SAE (EPC)

MAC - уровень



Mobility Anchoring

INTERNET

Физический уровень
S1

1.2 - rasm. LTE tarmog`i S1 interfeys protokollari

LTE tarmog`ida boshqaruvning eng muhim vazifalaridan biri radioresurslardan maksimal darajada effektiv foydalanishdir. Bu vazifa radioresurslarni boshqarish funktsiyalari majmuasi RRM (E-UTRAN tarmog`i radioresurslarini boshqarish, radiokanalda ma`lumot uzatish xizmatini boshqarish, mobillikni boshqarish, ulanishga ruxsatni boshqarish, resurslarni dinamik taqsimlash) yordamida va radioresurslarni boshqarish protokollari RRC yordamida hal etiladi.

2.