I. P. Pavlov maxsus ibora bilan

N.V.Kuzminaning fikricha, o’qituvchilarning dars davomida berilayotgan bilimini qanchalik o’zlashtirishi unda asosiy va yetakchi rolni diqqat o’ynaydi. Shuning uchun ham ta'lim - tarbiya jarayonida hammadan avval tarbiyachi o’quvchining diqqatini torta bilish uning asosiy maqsadi bo’lishi kerak. Bu esa o’tilgan materialni o’quvchi puxta bilishni talab qiladi.
Bundan kelib chiqadiki, diqqatning tarbiyalanishi va shakllanishi ham vujudga keladi. F.N.Gonobolin, M.R.Rahmonova D.B.Elkonin, V.V.Repkin va boshqa qator tadqiqotchilar tomonidan ta'lim va tarbiya jarayonida o’quvchilarda diqqatning namoyon bo’lishi, kechishi, rivojlanishining o’ziga xos xossalari, individualligi kabi jihatlari o’rganilgan.

1. 
   Idrok deb, sezgi a’zolariga bevosita ta’sir etib turgan narsa-hodisalar, obrazlarini kishi ongida bir butun holda aks ettirilishiga aytiladi.
   
2. 
   Idrok qilish orqali insonning bilimi, ko’nikmasi va malakasi doimo o’sib boradi
   
3. 
   Idrok, uni yuzaga keltirgan qo‘zg‘atuvchi bilan birgalikda idrok qilinayotgan sub‘ektning o‘ziga tegishli bir qator omillarga ham bog‘liq. Yakka holda olingan ko‘z, yoki quloq idrok qila olmaydi, balki tirik odam idrok qila oladi.
   
4. 
   Agarda ko’rish sezgimizda nuqsonlar bo’ladigan bo’lsa, darsdagi holat, jarayonlarni idrok qilishda hulosa chiqarishda orqada qolamiz.
   
5. 
   Ongimiz Orqali jarayon yoki voqea hodisani biror bir predmetni yaxshiroq to’liqroq anglaymiz va idrok etamiz. 
   
6. 
   Idrok jarayoni kishining motivlariga munosabati (ustanovka) ga ham juda bog‘liq.
   
7. 
   Idrok jarayonida qancha analizatorning yetakchilik qilishiga ko‘ra ko‘rish, eshitish, tuyush, kinestizik, hid bilish va ta’m bilish idroklari farqlanadi.
   
8. 
   Insondagi beshta sezgi a’zolaridan birida kasallik mavjud bo’lsa ya’ni o’z funksiyasini to’liq bajara olmasa bu ham idrokning susayishiga sababchi boladi.
   
9. 
   “Idrok ham sezgi kabi reflektor jarayon hisoblanadi
   
10. 
    Idrok kishining o‘tmish tajribasiga bog‘liq. Odam qancha tajribaga boy bo‘lsa, idroki ham shunchalik boy bo‘ladi.