I-Тема. Т1лим психологиясы

Oqiqtiwdin’ ekinshi ta’repi bar – al oqitip atirg’an waqittin o’zinde aq (u’yde oqiwg’a berilgenlerdi aytpaga’nda da) oqiwshinin’ diqqat penen tin’lap, tu’sinip, oylap, o’zlestirip otiriwi – balanin’ barliq aqil uqibi, sezim-qizig’iwlari, otiriwi menen qatnasip, islep otiriwi arqali a’melge asadi. Demek, oqitiw ha’m oqitiwshi, ha’m oqiwshinin’ bir ten’dey qatnasip, ekewi birgelikte islesiwi arqali a’melge asatug’in eki jaqli protsess.

Eger bul eki ta’reptin’ birewi islep, ekinshisi islemese. Misali: oqitiwshi tusindirip, oqitip atirsada, al oqiwshi olardi o’zlestirmey qarap otirsa, onda bul protsessti oqitiw dep aytiw qiyin. Basqasha aytqanda oqitiw – bul oqitiwdin’ (mug’allimnin’) ha’m oqiwdin’ (uchenie) oqiwshilardin’ birliginde a’melge asadi.

Oqiw waziypasi, oqiw maqseti oqitiwshi ta’repinen oqiwshilar aldina qoyiladi, waziypanin’ mazmuni aship, tusindirilip beriledi, onin’ o’zlestiriw jollari, sha’rtleri de ko’rsetiledi, u’yretiledi.

Motiv degenimiz bul adamdi bir na’rseni islewge, bir na’rsege umtiliwg’a sebepshi bolatug’in kush, ta’sir yamasa sol na’rse iytermeleytug’in, soni islewge bag’darlanatug’in adam qalbinde payda bolg’an pikir – oy, sezimler esaplanadi. Usig’an sa’ykes oqiw, oqiw motivleri degenimiz oqiwshini oqiwg’a, bilim aliwg’a, umtiliwg’a, qorg’awg’a itermelewshi kushler, qa’lbindegi oylar sebep boliwshi tolg’aniwlar esap boladi.

Oqiw motivleri ishinde birewleri qollap quwatlawshi, balani iytermelewshi (stimul) bolsa, birewleri ha’reketkendiriwshi motiv bolip bul motiv bala u’shin jeke a’hmiyetke iye, ma’nili motivke aylanadi.

• Oqiw motivleri ishinde birewleri qollap quwatlawshi, balani iytermelewshi (stimul) bolsa, birewleri ha’reketkendiriwshi motiv bolip bul motiv bala u’shin jeke a’hmiyetke iye, ma’nili motivke aylanadi.

• Motivler eki turli bolip keledi

• Tu’siniw motivi

• Haqiyqat ha’reket
• etiwshi motivi

• P.M.Yakobson motivlerdin’ bir neshe tiplerin ko’rsetedi:

• “U’namsiz motiv” – oqimasa
• qolaysizliq seziwden,
• basqalardin’ ashiwin keltiriw,
• jek ko’riwine dushar boliwinan,
• jazadan qorqiwinan kelip shig’adi.
• Bunday motivler u’namli jaqsi
• na’tiyjege alip kelmeydi.

• “U’namli motiv” – bular o’zinin’ azamatliq
• waziypasi, Watan, xaliq degen
• adamdag’i parizdi tusiniwden
• kelip shig’atig’in sotsialliq umtiliwdan
• payda boladi. Bul ju’da’ a’hmiyetli.
• Sonday-aq bunday motivler baladag’i
• oqiw iskerligi oqiw xizmetinin’ o’zine
• qizig’iw menen baylanisli: biliwge
• qizig’iwdan qanaatlaniw, ayrim bilim
• tusiniklerge iye bolip o’z qizig’iwshilig’in
• ken’eytiw, bul iste qiyinshiliqlardi
• jen’e aliw, aqildi isletiw, uqibin ju’zege
• shig’ariw ha’reketleri negizgi
• a’hmiyetke iye boladi t.b.