Ib chiqilgunga q

3. Da'voni ta'minlash bilan dalilni ta'minlash o'rtasidagi farqlarni tushuntiring?

Da’voni ta’minlash– bu iqtisodiy sud tomonidan hal qiluv qarorining ijrosini kafolatlaydigan qonundanazardatutilgan choralarning qabul qilinishidir.Da’vo deganda, nizoni suddako‘rib chiqish vaish qo‘zg‘atishning vositasini tushunamiz, da’voni ta’minlash esakafolat deganidir,ya'ni huquqiy talabning kafolatini ta’minlaydi. N.Y.Kruglovada'voni ta'minlashgaqonundako'rsatilgan,sud tomonidan yoki prokurorning iltimosigako'raqo'llaniladigan,sudning hal qiluv qarorini ta'minlashgaqaratilgan harakat deb ta'rif beradi. Umuman,da'voni ta'minlash sud ijrosini bajarilishini kafolatlaydi.

__________________________________

4.Iqtisodiy protsessual huquqi.Darslik.TDYU 2020.124-bet.

Iqtisodiy sud ishdaishtirok etuvchi shaxsning arizasigako‘rada’voni ta’minlash choralarini ko‘rishgahaqli. Da’voni ta’minlashga, agarshunday choralarni ko‘rmaslik sud hujjatining ijrosini qiyinlashtirishi yoki bajarib bo‘lmaydigan qilib qo‘yishi mumkin bo‘lsa, iqtisodiy sud ishini yuritishning harqanday bosqichida yo‘l qo‘yiladi. Agar da’vo birnechatalabdan iborat bo‘lib, uning ayrim talablarini ta’minlashgazaruriyat bo‘lsa, da’vo qisman ta’minlanishi mumkin. Da’voni ta’minlash dastlabki da’vo bo‘yichaham, qarshi da’vo bo‘yichaham amalgaoshirilishi mumkin.

Taqdim etilgan da’volarginata’minlanishi mumkin. Da’vo taqdim etilmagunchau ta’minlanishi mumkin emas. Sudning ish yuzasidan qonuniy kuchgakirgan hal qiluv qarori chiqarilgan bo'lsa, da’volarta’minlanishi mumkin emas, chunki mazkurhal qiluv qarori ijro xususiyatigaegabo‘ladi. (5)

Da’voning ta’minlanishi masalasi tezkorhal etilishi lozimligini inobatgaolgan holdada’voni ta’minlash to‘g‘risidagi arizatushganidan keyingi kundan kechiktirmasdan nizoni hal etayotgan iqtisodiy sud tomonidan ko‘riladi. Shuning uchun ham da’voni ta’minlash masalasi taraflarni sud majlisigakelmaganligi holatidaham ko'rib chiqilaveradi.

O‘zbekiston Respublikasining Iqtisodiy protsessual kodeksining 94-moddasida da’voni ta’minlash choralari berilgan:

1) javobgargategishli mol-mulkni yoki pul mablag‘larini xatlab qo‘yish;

2) javobgargamuayyan harakatlarni bajarishni taqiqlash;

3) boshqashaxslarganizo predmetigaaloqadorbo‘lgan muayyan harakatlarni bajarishni taqiqlash;

4) da’vogarnizolashayotgan, undirish so‘zsiz (akseptsiz) tartibdaamalga oshiriladigan ijro hujjati yoki boshqahujjat bo‘yichaundirishni to‘xtatib turish;

5) mol-mulkni xatlashdan ozod qilish to‘g‘risidagi arizako‘rib chiqilgan taqdirda, mol-mulkni realizatsiyaqilishni to‘xtatib turish;

________________________________

5.Iqtisodiy protsessual huquqi.Darslik.TDYU 2020.125-bet.

6) nizoli mol-mulk buzilishining, holati yomonlashishining oldini olish maqsadida javobgarning zimmasigamuayyan harakatlarni bajarish majburiyatini yuklatish;

7) nizoli mol-mulkni uchinchi shaxsga(saqlovchiga) o‘tkazish.

Sud da’voni ta’minlash bo‘yichaboshqachoralarni ko‘rishi mumkin, shuningdek da’voni ta’minlash bo‘yichabirvaqtning o‘zidabirnechtachorako‘rilishi mumkin.

Da’voni ta’minlash choralari ko‘rilayotgandasud javobgargayetkazilishi mumkin bo‘lgan zararning o‘rnini javobgarning iltimosnomasigako‘raqoplashni ta’minlash choralarini ko‘rishgahaqli.(6)

Dalil bu – qonundanazardatutilgan isbotlash vositalari orqali sud tomonidan olingan faktik ma’lumotlardir. Faktik ma’lumotlarvaisbotlash vositalari tushunchalarini shartli ravishdabir-biridan farqlash mumkin.Faktlarhaqidagi ma’lumotlarisbotlash vositalari ham hisoblanadi.

Dalillarni ta’minlash masalasi manfaatdorshaxslarning huquq vaqonuniy manfaatlarini himoyaqilishdamuhim ahamiyatgaega. Dalillarni ta’minlash ma’lum huquqiy munosabatlaruchun muhim ahamiyatgaegabo‘lgan faktlar to‘g‘risidagi ma’lumotlarni buzilishi yoki yo‘qolib ketish xavfi bo‘lgan taqdirda zarur. IPKning 90-moddasidako‘rsatilganidek, zarurdalillarni taqdim etish mumkin bo‘lmay qoladi yoki qiyinlashadi deb hisoblash uchun asosi bo‘lgan shaxslarishni o‘z yuritishigaqabul qilgan suddan ushbu dalillarni ta’minlash to‘g‘risidailtimosnomabilan murojaat qilishi mumkin.

Dalillarni ta’minlash to‘g‘risidagi arizadata’minlanishi zarurbo‘lgan dalillar, tasdiqlanishi uchun ushbu dalillarzarurbo‘lgan holatlar, dalillarni ta’minlash to‘g‘risidaarizachini iltimosnomabilan murojaat qilishgaundagan sabablar ko‘rsatilishi kerak. Dalillarni ta’minlash to‘g‘risidagi masalaIPKning 96-moddasidanazardatutilgan tartibdahal etiladi. Dalillarni ta’minlash yoki iltimosnomani qanoatlantirishni rad etish to‘g‘risidaajrim chiqariladi.

________________________________

6.O‘zbekiston Respublikasining Iqtisodiy protsessual kodeksi 94-modda

Dalillarni birqanchaturlari mavjud,shaxsiy vaashyoviy,dastlabki vahosila,og'zaki vayozma,to'g'ri vaegri dalillarkabi.Dalillargaquyidagilarkiradi:

yozmadalillar(hujjatlar, shartnomalar, faks vadalolatnomalar);

ashyoviy dalillar(nizo bo‘yichabuyum, narsa, predmet vamahsulotlar);

ekspertlarning xulosalari;

mutaxassislarning maslahatlari (tushuntirishlari) ;

guvohlarning ko‘rsatuvlari (ish bo‘yichama’lumotlargaegabo‘lish);

ishdaishtirok etuvchi shaxslarning tushuntirishlari.

Qonunlarni buzgan holdaolingan dalillarmaqbul hisoblanmaydi vaulardan foydalanishgayo‘l qo‘yilmaydi.