Ibn Hajar Asqaloniy riyoni quyidagicha taʼriflaydi: "Riyo odamlar ko‘rib, egasini maqtashlari uchun ibodatni izhor qilishdir"

Riyoning darajalari

Bu daraja eng yomoni hisoblanadi. Unda riyokor savobni mutlaqo iroda qilmaydi. Misol uchun odamlar ko‘rsin uchun namoz o‘qiydi. Ammo o‘zi yolg‘iz bo‘lsa o‘qimaydi. Baʼzida riyo uni tahoratsiz namoz o‘qishga ham olib boradi.

2. Savob umidi “odamlarga amalimni ko‘rsin”, degan umiddan ko‘ra ozroq. Bu darajadagi riyoning gunohi oldigisinikidan ozroq bo‘ladi.
3. Savob va riyo maqsadi teng bo‘ladi. Agar ulardan birigina bo‘lsa amalni qilmay qo‘yaveradi. Ammo ikki maqsad jam bo‘lganda amalni qilishga rag‘bat qo‘zg‘aladi. Bu ham gunoh hisoblanadi.
4. Odamlarning bilishi amalni yaxshilab qilishiga sabab bo‘ladi. Agar odamlar bilmasa ham amalni qilaveradi. Bu darajadagi riyoda savobning asli botil bo‘lmaydi. Ammo savob nuqsonga uchraydi. Bunday ishning sohibi riyosi miqdoricha iqobga va savob umidi miqdoricha savobga sazovor bo‘ladi.
Riyoning hukmi

Riyo harommi, makruhmi yoki mubohmi, degan savolga bir og‘iz so‘z bilan javob berib bo‘lmaydi. Buning tafsiloti bor.

1. Riyo ibodatlarda bo‘lsa, haromdir. Namozi, sadaqasi, haji ila riyokorlik qiladigan banda osiydir. Chunki u o‘z riyosi ila Allohdan o‘zgani qasd qiladi. Holbuki, ibodatga sazovor yagona zot Alloh taoloning yolg‘iz O‘zidir.
2. Riyo mol talabi kabi ibodatdan boshqa narsada bo‘lsa, harom bo‘lmaydi. Chunki bu odamlar qalbidan joy olmoqni istashdan iboratdir. Mol kasb qilishda baʼzi bir man qilingan sabablar aralashishi bo‘lishi kabi obro‘ talabida ham shu narsa bo‘ladi. Inson o‘zi muhtoj bo‘lgan molni talab qilishi maqtovga sazovor bo‘lganidek, orbo‘ talabida ham shunday bo‘ladi.
Yusuf alayhissalom ham podshoh huzuridagi amalni o‘zlari talab qilganlar. Obro‘ ko‘p bo‘lsa ham uni harom deya olmaymiz. Faqatgina obro‘ o‘z egasini nojoiz narsaga boshlamasligi sharti ila bo‘lsa.
Ammo talabiga hirs qo‘yilmagan va zavol bo‘lganda g‘am- g‘ussaga botilmaydigan obro‘ qancha baland bo‘lsa ham zarar qilmaydi.
Zotan, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning va u zotdan keyingi ulamolarning obro‘laridan kengroq obro‘ning o‘zi yo‘q. Ammo bor himmatni obro‘ ketidan quvishga sarflash dinda nuqsondir.
3. Yaxshi kiyinish ham odamlar huzurida go‘zal ko‘rinish uchun bo‘ladi. Shuningdek, boshqa chiroyli ko‘rinish uchun qilinadigan harakatlarning barchasi ham man qilingan, deya olmaymiz. Bunda maqsadlar turlicha bo‘ladi.
Kimdir o‘ziga past nazar bilan qaralishini istamaydi. Kimdir o‘ziga berilgan neʼmatni izhor qilish niyatida bo‘ladi.

Abdulloh roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Qalbida zarra og‘irligida kibryosi bor kishi jannatga kirmaydi”, dedilar».

“Ey Allohning rasuli, kishi kiyimi go‘zal bo‘lishini, poyafzali go‘zal bo‘lishini yoqtiradi-ku?” dedi bir odam.
“Albatta, Alloh go‘zaldir va go‘zallikni sevadir. Kibr haqni inkor qilish va odamlarni haqir sanashdir”, dedilar». Muslim va Termiziy rivoyat qilgan.