Yuqori haroratda kechadigan reaksiyalar uchun entalpiyaning, entropiyaning va erkin energiyaning o`zgarishi. Gaz aralashmalarida kimyoviy muvozanat. Reaksiya tezligi tushunchasi. - Reja:
1. Yuqori haroratda kechadigan reaksiyalar uchun entalpiyaning, entropiyaning va erkin energiyaning o`zgarishi. 2. Gaz aralashmalarida kimyoviy muvozanat. 3. Reaksiya tezligi tushunchasi. Yuqori haroratda kechadigan reaksiyalar uchun entalpiyaning, entropiyaning va erkin energiyaning o`zgarishi. - Entalpiya va entropiya reaktsiyalarining issiqlik effektlari kattaliklari to’g‘risidagi adabiyotda keltirilgan ma‘lumotlar asosan 25 °C temperaturada kechadigan reaktsiyalar xolatlariga taluqlidir.
- Reaktsiya boshqa temperaturalarda kechganda entalpiya va entropiyaning o’zgarishiga tuzatishlar kiritish zarur.
Tuzatishlar kiritish uchun formulalar quyidagilar: Yuqoridagi “o” indeksi moddalar standart holatda ya‘ni 1 atm. bosimda olinishini ko’rsatadi. T = 25°S = 298°,15 K Molekulyar vodorodning erkin energiyasini (Δ F) haroratga bog‘liq grafigi. 2N → N2 - Grafikdan ko’rinishicha, reaktsiyaning erkin energiyasi temperaturaga bog‘liq holda musbat kattalik qiymatidan manfiy qiymatga o’tib kuchli tarzda o’zgaradi.
- Taxminan 3650 °C temperaturada reaktsiyaning erkin energiyasi nolga teng bo’lib qoladi. Bu temperatura haroratkor soxasini ikki qismga ajratadi. Bu nuqtadan chapda (ancha past haroratlar) erkin energiya musbat, bu molekulyar vodorod dissotsiatsiyasi reaktsiyasining bo’lishi mumkin emasligini ko’rsatadi. Bu temperaturalar oralig‘i uchun teskari reaktsiya bo’lishi mumkin.
N2 ↔ 2N - Erkin energiyaning qiymati nolga teng bo’lganda reaktsiya to’xtaydi.
- Shunday qilib, tashqi sharoitlarga bog‘liq holda (temperatura, bosim) xar qanday reaktsiya u yoki boshqa yo’nalishda kechishi mumkin.
- Shuning uchun reaktsiya tenglamasini tenglik belgisi (ishorasi) bilan emas, balki ikkita qarama-qarshi strelkalar bilan yozish zarur, masalan,
Reaksiya tezligi tushunchasi - ΔF kattalik temperatura o’zgarishi bilan o’zgaradi, shu bilan birga o’z ishorasini musbat kattalikdan manfiy kattalikkacha o’zgarishi mumkin.
- Erkin energiya kattaligi kimyoviy vosita deb ataluvchining o’lchovi hisoblanadi.
- Ya‘ni moddalarning bir-biri bilan u yoki bu darajada jadval kimyoviy birikmaga kirishish qobiliyatidir. Reaktsiyada ΔF kattalikning nol qiymatida kimyoviy vosita xam nolga teng bo’lib qoladi va reaktsiya to’xtaydi.
- Kuzatilayotgan reaktsiyaning yo’nalishi reaktsiyada ishtirok etuvchi kontsentratsiyalar va tashqi sharoitlar (temperatura, bosim) belgilanadi. Reaktsiya tezligi tushunchasi mavjud bo’lib, ta‘sirlanuvchi moddalarning kontsentratsiyasini vaqt birligida o’lcham bilan o’lchanadi.
- Reaktsiya davomida moddalarning kontsentratsiyasi uzluksiz o’zgaradi, shuning uchun reaktsiya tezligi xam o’zgaradi. Xar bir berilgan paytdagi haqiqiy reaktsiya tezligi kontsentratsiyaning cheksiz kichik o’zgarishining cheksiz kichik vaqt oraligiga nisbati kabi aniqlanishi mumk
- Reaktsiya tezligining uning ishtirokchilari kontsentratsiyasiga bog‘liqligi kimyoviy kinetikaning asosiy qonuni bilan ifodalanadi, u mossalar ta'siri deb ataladi. Bu qonunga ko’ra moddalar mazkur vaqtda kimyoviy almashishlarni boshidan kechirayotgan tezligi ularning kontsentratsiyasiga proportsional. Mossalar ta‘siri qonuni gomogen sistemalar uchun matematik jixatdan ancha oddiy ifodalanadi.
- Bir necha gazdan iborat gaz fazasini olaylik: A, B, C, D. Bu gazlarning o’zaro ta‘sirining kimyoviy tenglamasi A+B = C+D (2) formula bilan ifodalanadi. A va V gazlar massalarning ta‘siri qonuni bo’yicha bir biri bilan birikishga kiradigan tezligi bu gazlar kontsentratsiyaga proportsional:
Do'stlaringiz bilan baham: |
