Ii reja: Kremniy haqida umumiy ma’lumot

Andijon davlat universiteti
Fizika-matematika fakulteti
MEM yo’nalishi 1-kurs 101-guruh
talabasi Ashuraliyeva Azizaxonning
“Yarimo’tkazgichlar fizikasi” fanidan
Mustaqil ta’lim ishi.
Mavzu: Kompensirlangan kremniy olish usuli.
I Kirish.
II Reja:
1.Kremniy haqida umumiy ma’lumot.
2.Kompernsinlangan kremniy.
3.Olish usullari.
III Xulosa.
IV Foydalanilgan adabiyotlar ro’yhati.
Kremniy (Silicium), Si — Mendeleyev davriy sistemasining IV guruhiga mansub kimyoviy element, tartib raqami 14, atom massasi 28,0855. Uchta barqaror izotopi bor: 28Si (92,27%), MSi (4,68%) va 30Si (3,05%). Kremniy kisloroddan soʻng tabiatda eng koʻp tarqalgan element. Yer poʻstining massasi jihatidan 27,6% ini tashqil etadi. Tabiatda birikmalar [koʻpincha kremniy (U)-oksid SiO2” qumtuproq va silikatlar] qolida boʻladi. Kremniy SiO2 holida oʻsimlik va xayvon toʻqimalarida ham uchraydi. Sof Kremniyni ilk bor 1911-yil fransuz kimyogari Kremniy Kremniy Gey-Lyussak va Kremniy Kremniy Tevarlar ajratib olishgan. Kremniy — kulrang, kumushdek yal-tiroq modda. Amorf va kristall holda boʻladi. Kristall holdagi Kremniyning suyuqlanish temperaturasi 1423° (suyuqlanganda hajmi 9% ga kamayadi), qayvash temperaturasi 3249°, zichligi 3,33 g/sm³- Poling
boʻyicha elektromanfiyligi 1,8, at. radiusi 0,133, ion radiusi (qavslarda koordinatsion sonlar keltirilgan) 0,040 nm (4), 0,054 nm (6), diamagnetik. Oddiy sharoitda Kremniy moʻrt modda, 8000" dan yuqorida plastik holatga oʻtadi. Kimyoviy birikmalarda, asosan, toʻrt valentli, inert, qizdirilsa faolroq holatga oʻtadi. Odatdagi temperaturada faqat ftor bilan birikadi. Yuzasida himoya pardasi (oksid parda) hosil boʻlishi sababli Kremniy yuqori haroratda ham barqaror boʻladi.Kremniy 400° dan yuqorida kislorod taʼsirida SiO2 gacha oksidlanadi. 
Yarimo’tkazgichli elektronika va miroelektron asboblari ishlab chiqarish sanoatining eng asosiy xomashyosi bo’lib,asosan,monokristall va polikristall kremniy moddasi xizmat qilayotgani sir emas.Ma’lum bir texnologik jarayonlar na’munalariga termik va mexanik ishlovlar berib,ularni kerakli o’lchamlardagi plastinkalarga kesilib,sirtiga kimyoviy ishlov va sayqal berilgandan keyin ular kimyoviy toza, har xil kirishma atomlari zichligi % dan ortmaydigan sirti planar texnologiyalar o’tkazish imkonini beradigan darajadagi holatga keladi.
Mana shunday yarimo’tkazgichli kremniy kompyuter mikroprotsessorlaridan boshlab Quyosh energiyasini qayta ishlovchi batareyalargacha bo’lgan zamonaviy electron asboblar ishlab chiqarishning asosiy moddasi sifatida ko’plab yuqori texnologiyalarda qo’llanilmoqda. Shu tufayli mana bir necha o’n yillar davomida
kremniy ishlab chiqarish yiliga o’rtacha 20% li sur’atlar bilan o’smoqda.Hozrgi davrda uni ishlab chiqarishning umumiy hajmi 20 mingdan tonnadan oshdi.Toza kremniy va uning turli birikmalarini-kremniy organik moddalar –silikonlar ishlab chiqarish yiliga 8% sur’atlar bilan ortib bormoqda.
Kompensirlangan kremniy oddiysidan farqlari,asosan,uning xususiyatlarini tashqi ta’sirlar yordamida boshqarish imkoni tug’ilgan bo’ladi.Yarimo’tkazgichni kompensirlash orqali uning xususiyatlarini avvaldan berilgan yo’nalishda o’zgartirish imkoniyatlariga erishish mumkin. Aytish kerak-ki, oddiy, ya’ni kompensirlangan kremniyda shunday temperaturalarda ishlov berilganda ning issiqlik nuqsonlari hosil bo’lishini bilan bog’liq bo’lgan kichik o’zgarishlarnigina kuzatamiz.
Kompensirlangan kremniyda tok tashuvchilar harakatchanligi ham o’ziga xos tabiatga ega : ularning qiymati avvalgisidan kamayadi va kompensirlanganlik darajasi K ga bog’liq. Misol uchun K<1 bo’lgan marganets bilan legirlangan kremniyda harakatchanlik ning temperaturaga bog’liq.Tok tashuvchilarning kompensirlangan kremniydagi yashash vaqtlarini eng sodda hisoblash orqali qaraganimiz biz uchun ancha qulay.
Foydalanilgan adabiyotlar va saytlar ro’yhati.
A.Teshaboyev S.Zaynobiddinov “Yarimo’tkazgichlar fizikasi” kitobi;
A.Xolmo’minov “Polimerlar fizikasi” kitobi;
www.arxiv.uz;
www.fizika.uz;
E’tiboringiz
uchun
tashakkur!