Iii. Xulosa IV. Foydalanilgan adabiyotlar

Kurs ishning maqsadi va vazifalari. Ishning maqsadi sun’iy yuvish vositalari ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish va loyihalash.
Yuqoridagi maqsadlarga asoslangan holda kurs ish oldiga quyidagi vazifalar qo’yildi.

• 
  Texnologik jarayonning tavsifi.
  
• 
  Avtomalashtishni struktura sxemasining tavsifi, nazorat qilinuvchi va sozlovchi parametrlarni ilmiy tahlili.
  
• 
  Avtomalashtishni funsional sxemasining tavsifi.
  
• 
  Printsipial elektr sxemani tavsifi
  
• 
  O’lchash va nazorat qilish asboblari (KИПи А) tasnifi
  

Kurs ishining ob’ekti va predmeti. Mamlakatimizda sun’iy yuvish vositalarini ishlab chiqaridagan korxonalar va firmalar tadqiqiot ob’ekti sifatida olingan. Ishlab chiqarishni avtomatlashtirish jarayonlarida uchrayotgan mavjud muammolar va ulapni bartaraf etish bilan bog‘liq munosabatlarni o‘rganish kurs ishining predmeti bo‘lib hisoblanadi.
Kurs ishning asosiy amaliy ahamiyati. Tadqiqot natijalari respublikamizda amalda bo’lgan soliq siyosati strategiyasi va taktikasini yanada takomillashtirishda muhim ahamiyat kasb etadi. Bundan tashqari bu ilmiy ishimiz hozirgi kunda eng dolzarb muammolar echimlarini hal etishga bag’ishlangandir.
Kurs ishining tuzilishi va tarkibi. Ushbu kurs ishi kirish, xulosa, va takliflar, foydalanilgan adabiyotlar, uch bobdan iborat bo’lib, bu boblarda 7 ta savol mujassamlashgan.


II.Asosiy qism
2.1. Sun’iy yuvish vositalari ishlab chiqarish jarayonlarini
O’simlik yog’larini qayta ishlash O’zbekiston Respublikasida Yog’ sanoatining yetakchisohalaridan biridir.Uning asosiy xom ashyolari rafikatsiya qilinmagan yog’.
Tarmoq korxonalarida texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish, firmalar uskunalari bilan jixozlash davom ettirilmoqda korxonaning texnikaviy jixatdan qayta jixozlashda Krup Sket (Germaniya), Alfa Laval (Shvetsiya), Jon Braun (Kerver), Kraun (AQSH), Matssioni, Bollietra (Italiya), Germaniya, Polsha, Ukraina, Rossiya firmalari bilan xamkorlik yaxshi samara bermoqda. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar maxkamasining 18-sentabr 2006 yilda qabul qilingan 199- sonli qaror qabul qilindi. Qaror paxtachilikni yetkazib berish va undan foydalanish mexanizmini takomillashtirish bo’yicha qo’shimcha chora tadbirlar to’g’risida bo’lib, qarorning qisqacha mazmuni 2006-yil paxta xom ashyosi xosilidan boshlab mulkchilik shakllaridan qat’iy nazarpressli Yog’ moy zavodlariga paxtaning texnik chigitini berish to’xtatiladi. Faqat yog’ ekstraksiya korxonalariga ajratiladi: Paxta tozalash zavodlaridan yog’-moyzavodlariga texnik chigit qatiyan shatnoma asosida 100% haqini oldindan to’lash sharti bilan yetkazib beriladi. Ishlab chiqarilayotgan paxta chigitini miqdor jihatdan xisobga olish majburiy tartibda electron tarozilar o’rnatilgan bo’lishi shart. Texnologik jaroyonlarning nazariy asoslari Sovun va yuqori molekulali Yog’ va naften kislotalarining tuzlaridir. Yuvish va tozalash uchun ishlatiladigan sovun 10 dan 20 gacha uglerod atomidan tashkil topgan yog’ kislotalarining natriyli va kaliyli tuzlardir. Tarkibida uglerod atomi soni 10 dan kam bo’lgan yog’ kislotalarining tuzlari sovish qobiliyatiga ega emas. Sovun yog’ kislotalarining o’yuvchi ishqorlar va korbonatli ishqorlari bilan neytrallash tufayli hosil bo’ladi.
RCOOH+NaOH ← → RCOONA+H₂O₂
2 RCOOH+NaCO₃ ←→ CH₂ RCOONa+3RCOONa
Shuningdek, sovun neytral Yog’larni sovutilganini natijasida xam xosil bo’ladi.
CH₂OCOR CH₂OH
CH₂OCOR+3NaOH CHOH+3RCOCNa
CH₂OCOR CH₂OH
Etonollanishli sovunni olish reaksiyasi quyidagicha bo’ladi.
RCOOH+N(CH₂CH₂,) → RCODDNH (ROCOONH (C)) RCDDNH (RCODNH (CH₂CH₂OH))₃
Yog’larni va ishqorlarni tartibga ko’ra sovun qattiq, yumshoq yoki malxam bo’lishi mumkin. Qattiq yog’ kislotalaridan qattiq sovun, yumshoq yog’ kislotalaridan yumshoq sovun va malxamsimon sovun chiqadi. Bundan tashqari iotriyli sovunga nisbatan kaliyli sovun yumshoq bo’ladi. Sovunlarni fizik kimyoviy xususiyatlari. Eruvchanlik – sovun spirtda yaxshi eriydi va natriyli sovunlarga qaraganda kaliyli sovunlar yaxshi eriydi. Sovun molekulasidagi uglerod atomi sonini ko’payishi uning eruvchanligini kamayishiga olib keladi. Dietil efirida, benzindan, atsetonda sovun erimaydi. To’yingan sovun kislotalari sovunlariga nisbatan to’yinmagan yog’ kislotalari yaxshi eriydi va temperature oshgamda eruvchanlik oshadi. Nordon sovunlar suvda qiyin eriydi, lekin polyarmas erituvchilarda yaxshi erish qobiliyatiga ega. Elektrn o’tkazuvchanlik – sovunlarning suvdagi eritmasi. Tokni o’tkazish xususiyatiga egadir. Bu xususiyat sovun molekulalarini disotsiyasi bilan tushuntiriladi. RCOO Na →← R COO+Na Temperature ko’tarilganda elektr o’tkazish ortadi. Sovun eritmasiga elektrolit qo’shilganda elektr o’tkazuvchanlik ortadi. Zichlik – sovunlarni zichligi tabiatiga, sovunli sharpitga kora 960-1020 kg/m3 oraliqda bo’ladi. Erish temperaturasi – suvsiz sovunlarni erish temperaturasi 225-2700Cga teng. 6 % li sovunni Ter < 100⁰C.
Gigroskopik – sovunlar nam tortish, bo’kish xususiyatiga ega, bunda issiqlik ajralib chiqadi. Natriyli sovunlarga qaraganda kaliyli sovunlarni gigroskopikligi yuqori.
Sovun eritmasini tabiati to’g’risida 2 xil fikr bor. Ba’zi kishilar o’ylashicha sovun eritmalari kolloid ya’ni 2 fazali sistema xisoblanadi. Bu konsentrlangan sovun eritmalarini yuqori qovushqoqligi, eritmaning konsentratsiyasi oshganda qaynash temperaturasi o’zgarmasligi, colloid eritmaga xos ekanligidir. Boshqa kishilar xisoblaydiki sovun eritmalari bir fazasi, xaqiqiyyoki molekulyar eritmadir. Buning isboti shundaki elektr o’tkazuvchanlik gidroliz xossalari borligidir.
Sovun ishlab chiqarish texnologiyasi
Ushbu ishlab chiqarish jarayoni ikki bosqichdan iborat: kimyoviy va mexanik.
Ishlab chiqarishning kimyoviy bosqichi Dastlab, natriy tuzlari (kaliy), yog ‘kislotalari va ishqorlarning suvli eritmasi yordamida elim sovuni deb ataladi, keyinchalik uni tozalash va elektrolitlar (natriy xlorid va ishqorning suvli eritmasi) bilan davolash kerak. Ushbu jarayonlar ta’siri ostida sovun delaminatsiyalashni boshlaydi va “sovun kremi” (yog ‘kislotalari ko’p bo’lgan konsentrlangan sovun) yuzasiga suzadi.
Pastki qatlamda suv, glitserin va em tarkibidagi ifloslantiruvchi moddalar mavjud. Ma’lum miqdordagi glitserin tozalanadi va yana massaga qo’shiladi. Oxirida olingan sovun tovush yoki kir deyiladi.
Pastki qatlamda suv, glitserin va em tarkibidagi ifloslantiruvchi moddalar mavjud. Ma’lum miqdordagi glitserin tozalanadi va yana massaga qo’shiladi. Oxirida olingan sovun tovush yoki kir deyiladi.
Ushbu sovunni ishlab chiqarish texnologiyasi yuqori mehnat zichligi bilan emas, balki tayyor mahsulotning yuqori sifatli ko’rsatkichi bilan ajralib turadi.
Mexanik Ishlab chiqarish bosqichi Ishlab chiqarishning mexanik bosqichida turli xil qo’shimchalar bilan sovutish, quritish va aralashtirish amalga oshiriladi. Olingan ovoz sovuni arralash mashinasining roliklariga surtilishi kerak (yog’li kislotalarning sezilarli darajada ko’payishi va tashqi salbiy omillarga chidamliligi uchun). Bosish orqali mahsulot kerakli shaklni oladi.
Ishlab chiqarish uchun atir sovuni, natijada tozalangan massada suv tarkibini 30% dan 12% gacha kamaytirish kerak. Shundan so’ng turli xil qo’shimchalar, atirlar, yog’lar, bo’yoqlar va vitaminlar qo’shiladi.
Ishlab chiqarish suyuq sovun an’anaviy an’anaviy sovun ishlab chiqarishdan deyarli farq qilmaydi, ammo bu texnologiya sizga ko’proq lazzat, o’tlar va efir moylari ekstrakti qo’shishga imkon beradi. Katta hajmli idishda yog’lar kaustik soda bilan isitiladi. Ularning o’zaro ta’siri natijasida yopishqoq suyuqlik hosil bo’ladi. Sovutganda suyuq sovun olinadi. Ko’pincha, ishlab chiqarish jarayonida sifatni yaxshilash uchun qo’shimcha bo’yoqlar ishlatilmaydi. Ishlab chiqarish suyuq sovun an’anaviy an’anaviy sovun ishlab chiqarishdan deyarli farq qilmaydi, ammo bu texnologiya sizga ko’proq lazzat, o’tlar va efir moylari ekstrakti qo’shishga imkon beradi. Katta hajmli idishda yog’lar kaustik soda bilan isitiladi. Ularning o’zaro ta’siri natijasida yopishqoq suyuqlik hosil bo’ladi. Sovutganda suyuq sovun olinadi. Ko’pincha, ishlab chiqarish jarayonida sifatni yaxshilash uchun qo’shimcha bo’yoqlar ishlatilmaydi. Qo’lda ishlangan qo’lda tayyorlangan sovunlarni tayyorlashda yuqori sifatli tozalangan hayvonlar va o’simlik yog’lari ishlatiladi.
Sovun ishlab chiqarilgan xom ashyo haqida umumiy ma’lumot.