Iit-1-mavzu testlari

ITT 4-mavzu bo‘yicha testlar
1. “Al-Hudoya” asarini kim yozgan va uning 3-jildi iqtisodning qaysi sohalariga bag‘ishlangan?

A) Burxoniddin al-Marg‘iloniy; oldi-sotdi, pul muammolari, kafolat, bir ishda pul bilan sherik bo‘lish, pulni saqlashga berish, qarz berish, ijara.

B) Amir Abdulloh, pulga sherik bo‘lish, sudxo’lik, bank ishi, pul nazariyasi, qarz berish, qarz olish;

S) Abu Nosir Farobiy; pulni ko‘paytirish, qarz qoplash, kafolat, sherikchilik, boylik orttirish, dehqonchilikni rivojlantirish, chetdan naslli mollar keltirish.

D) Abu Rayhon Beruniy; savdo-sotiq, tijorat, boyib ketish, qarz berish, kafolat, foiz to‘lash, sudxo‘rlik, sayyohlik, mastamlakachilik.

2. Tijorat ishlarida adolat, to‘g‘rilik, xalollik, insonparvarlik qoydalariga rioya qilish nihoyatda zarur ekanligi qayd qilingan, birovning haqiga xiyonat qilish, kishilarni aldash gunohi kabi sifatida tariflagan asar qaysi?

A) “Savdo sirlari”

B) “Al-Hidoya”

S) “Tijorat to‘g‘risida”

D) “Savdoda xalollik”
3. Abu Nasr Farobiy taqsimot haqida qanday fikir bildirgan?

A) Mavjud resurslar teng taqsimlanishi lozim, aks holda bir sohaga ko’piroq, ikkinchi sohaga kamroq ulush tegadi;

B) Moddiy va manaviy boyliklar mavqiyga qarab taqsimlanishi lozim, aks holda kelishmovchilik kelib chiqishi mumkin;

S) Mol-mulk, noz-nematlar bab-barobar taqsimlanmas ekan, davqlatda boylar va kambag‘allar o‘rtasida kelishmovchiliklar ko‘payadi;

D) Jamiyat va kishilar qo‘lidagi mol-mulkni, nozi-nematlarni to‘g‘ri taqsimlash davlat darajasidagi asosiy muammolardan biri bo‘lib, u maqsadga muvofiq amalga oshirilmas ekan, ... odamlar faqir ahvolga tushib qoladi.
4. “Odamlarga, avlotlarga zarar keltirmaydigan mol-mulk orttirsh foydali ish ekanligi, boshqalar uchun zarar keltiridigan boylik to‘plash, mol-mulk orttirish yomon odot” deb qaysi mutaffakir aytib utgan?

A) Yunon mutaffakiri Platon;

B) O‘zbekistonlik islomshunos mutaffakir Burxoniddin al-Marg‘iloniy;

S) O‘rta asr mutaffakirlaridan biri Abu Nasir Farobiy;

D) Buxoroda to‘g‘ilgan qomusiy olim mutaffakir Abu Ali Ibin Sino;

5. 280 dan ortiq asar yozgan, ideal davvlat to‘g‘risidagi qarashlari Platonning “Qonun”larida, Arestotelning “Afina siyosatlari”da, Farobiyning “Saxovatli shaxar aholisining qarashlari to‘g‘risida faktlar”idagi fikrlarga o‘xshab ketadigan mutafakkir kim?

A) Abu Nosir Farobiy

B) Abu Ali Ibn Sino

S) Burxoniddin al-Farg‘oniy

D) Yusuf xos Xojib
6. Iqtisodiyot masalalari bo‘yicha davlat va raiya munosabatlari sinchiklab o‘rganilgan, tarjimasi, “Baxt-saodatga erishtiruvchi bilm” ma’nosini beruvchi asarning asl nomi nima, mualliflari kim va qachon yozilgan?

A) “Qutadg‘u ilig”, Yusuf Xos Xojib, 1069-1070 yillar

B) “Saxovatli shaxar”, Abu Nosir Farobiy, 1059-1060 yillar

S) “Qustadg‘u bilig”, Abu Ali Ibn Sino, 999-1002 yillar

D) “Znaniye, Prixodyashiye k schastyu” Dostoyevskiy, 1869-1870 yillar oralig‘ida

7. Abu Rayxon Beruniy nechta asar muallifi va “Mineralogiya” asarida nimalar haqida fikr yuritgan?

A) 205 ta, yer osti va yer ustida ishlovchilar mehnati, mukofoti va to‘laydigan soliqlari to‘g‘risida.

B) 200 ga yaqin, aqliy va og‘ir mehnat qiluvchilar, ularga berniladigan imtiyozlar, maoshlari va zakotlari haqida.

S) 100 dan oriq, konda ishlovchilar, yer ostida gavxar qidiruvchilar, dehqonlar ularga berilishi kerak bo‘lgan imtiyozlar va ish haqqi haqida.

D) 80 dan ko‘proq, ruda va ko‘mir qazuvchilar, dehqon va chorvadorlar kabi og‘ir mehnat qiluvchilarining rag‘batlantirilishi haqida.

8. Hozirgi Amerika qit’asining mavjudligini Xristafor Kolumbdan bir necha asr avval ilmiy asoslab bergan Abu Rayxon Beruniy asarining haqiyqiy nomi qaysi javobda to‘g‘ri keltirilgan?

A) “Hindiston haqidagi haqiyqatlar”

B) “Hindlaring aqlga sig‘mas tabiyatini aniqlash haqida”

S) “Hindiston sari sayohat”

D) “Hindlaring aqlga sig‘adigan va sig‘maydigan ta’limotlarini aniqlash”
9. Abu Ali Ibn Sino daromad va xarajatlar balansi to‘g‘risida qanday fikrlar yuritgan?

A) Mamlakad hududlari,qishloqlar miqyosida daromad va xarajatlar balansi haqida fikr yuritib, daromad xarajatlardan ko‘p bo‘lishi lozimligini aytadi.

B) Nafaqat oila doirasida, balki shaxar, hatto davlat miqyosida fikr yuritib, davlat tabiiy ofat yoki urush bo‘lishi ehtimolini hisobga olib, unga mablag‘ ajratgan holda daromad va xarajatlar balansiga erishishi zarur.

S) Hamma joyda daromadlar va xarajatlar teng bo‘lishi lozim

D) Islohotlar rivojlantirilganda yoki inqiroz davrida balansda xarajatlar daromaddan ko‘proq bo‘lishi mumkin.
10. Pul qadrini ko‘tarish yoki ushlab turish, xalqqa xususiy mulk huquqini ta’minlovchi qonunlarni joriy etish va yo‘llarni o‘g‘ri-qaroqchilardan muhofaza fqilish deganda Yusuf Xos Xojib nimani nazarda tutvgandi?

A) Soliq to‘lovchilar mamlakat hukumdoridan kutayotgan uch narsani

B) Hunarmandlar, savdogarlar o‘z ishlarini erkin amalga oshirish imkoniyatlarini.

S) Xususiy mulk egalari erkinlikni, tijoratchilar o‘z manfaatlari himoyasini

D) Dehqon va chorvadorlar o‘z tavarlarini bozorda erkin sotish sharoitlarini.

11. “Odamzod naslinig ulug‘ligi bilimdan. U aql-idrok tufayli ne-ne tugunlarni yechishga qodir” degan mutafakkir kim?

A) Abu Ali Ibn Sino

B) Amir Temur

S) Yusuf Xos Xojib

D) Abu Rayxon Beruniy

12. Iqtisodiyotni boshqarishda o‘ziga xos maktab yaratgan Amir Temur saltanatining har bir viloyatidagi devon deyiluvchi boshqarma qanday vazifalarni bajargan?

A) zakot to‘plash, karvonsaroylarni ta’minlash, yo‘llarni qo‘riqlash, suv resurslari va darveshlarni boshqarib turgan.

B) bozorlarni boshqargan, o‘lpon to‘plagan, jarchilarni boshqargan, qo‘riqchilarni nazorat qilgan, ish haqqi tarqatgan va xokazo.

S) yo‘l, suv tarmoqlarini tartibga solgan, qorovul va qo‘riqchilarni tanlagan, g‘oliblarni mufotlagan, gunohkorlarni jazolagan va xokazo.

D) davlatning muhum ishlari; soliq yig‘ish, tartib saqlashni, ijtimoiy binolar-bozorlar, hammomlar, yo‘llar, suv inshootlari tarmoqlarini nazoart qilib turnayu.
13. “Raiyatni xonavayron qilish davlat xazinasining kambag‘allashishiga olib keladi. Xazinaning kambag‘allashishi sipohlarning tarqalib ketishiga sabab bo‘ladi. Sipohlarning tarqoqligi esa, o‘z navbatida saltanatning kuchsizlanishiga olib boradi”, - deb kim yozib qoldirgan?

A) Amir Temur

B) Buyuk lashkarboshi Aleksandr Makedonskiy

S) Yuliy Sezar’

D) Yusuf Xos Xojib

14. Amir Temur saltanatida qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishini rivojlantirishda nima muhum mavqega ega bo‘lgan?

A) dehqonchilikka emas, faqat chorvachilikka e’tibor berilgan; yaylov hosildorligini oshirganlarning birinchi yili soliqlardan ozod qilingani, 2-yili 1/2 qismi soliq to‘lashi va xokazolar.

B) dehqonchilikka e’tibor; kimdir sahroni obod qilsa yoki koriz qursa, bog‘ ko‘kartirsa, yo xarob joyni obod qilsa, birinchi yil soliq olinmagan, 2-yili o‘zi bergani olingan, uchunchi yili soliq yig‘ilgan.

S) qishloq xo‘jaligi bilan bog‘liq hunurmadchilikka e’tibor qaratilib, ular 3 yilgacha soliqlardan butunlay ozod qilingan.

D) yer osti suvlarini qochirish, chngi yerlar o‘zlashtirish, hosildorlikni oshirish va isrofgarchilikni kamaytirishga e’tibor qaratilgani.
15. Soliq yig‘ish Ulug‘bek hukumronligi davrida qaysi muddatlarga bo‘lingan?

A) Hosil pishib yetilganida – bitta muddatda

B) 2 ta muddatda; erta bahor va kech kuzda

S) 3 muddatga; bahorgi, yozgi va kuzgi

D) 3 muddatga; saraton (iyun-iyul); sunbula-mezon (avgust-sentyabr) va qavs (noyabr)
16. Alisher Navoiy boylik topishning nechta yo‘li borligi aytgan.

A) dehqonchilik va hunarmandchilik, savdodan

B) tijorat va dehqonchilikdan

S) birinchisi o‘z mehnati bilan boylik topish, ikkinchi yo‘li o‘g‘rilik, ta’magirlik va zo‘rlik yo‘li bilan.

D) birinchi – dehqonchilik, ikkinchi-xunarmadchilik, uchunchisi – tijorat, to‘rtinchisi – o‘hirlik, beshinchisi – xarom yo‘l bilan.
17. Nomi “Qonunlar izoxi” ma’nosini bildirgan asar kimga tegishli va qanaday masalalarga bag‘ishlangan?

A) Abu Ali Ibn Sinoning “Muhayin” asari, soliq qonunlari masalalariga;

B) Alisher Navoiyning “Mutayyin” asari, pul va savdo qonunlari masalalariga;

S) Mirzo Ulug‘bekning “Musayyin” asari, tijoart va sudxo‘rlik qonunlari masalasiga;

D) Boburning “Mubayyin” asari, qonunlar va iqtisoliy masalalarga.
18. Amir Temur aholining qaysi sohada savotxon bo‘lishini talab qilgan?

A) O‘zi yurgizayotgan iqtisodiy siyosatdan, xususan moliyaviy munsabatlardan, pul muomilasi va soliq tizimidan xabardor bo‘lishini, ya’niy iqtiodiy savotxon bo‘lishini.

B) Ta’lim olishni, o‘qimishli bo‘lishni, tijorat va dehqonchilik sohasida savotxon bo‘lishini.

S) Aholini ta’lim bilan qamrab olishini, hunarmadlik sohasida savotxon bo‘lishini.

D) Pul kredit masalalarida, soliq bo‘yicha savotxon bo‘lishini.