Ijtimoiy antropologiya

Geosiyosat 

---

Oʻzining „Jamoat

kelishuvi
haqida“ (1762
y.)
risolasida Jan-Jak
Russo davlatning yerlari „aholini boqish uchun yetarli“ boʻlishi kerakligini
taʼkidlaydi. Keyinchalik bu fikr davlat chegaralari millat uchun kerakli moddiy
zaxiralar bilan belgilanishi kerak degan iddaoni keltirib chiqardi. Masaln, F.
Ratsel davlatlar oʻsmasa, ular oʻladi, deb taʼkidlagan. Bu bilan u davom
etgan Ovrupo qudratli davlatlarining Afrikadagi kolonial ekspansiyasi ostiga
nazariy asos keltirgandi. Shunga oʻxshash qarashlarga Helford Makinder ega
boʻlgan.
1899 y. geograf R. Chellen geosiyosat tushunchasini amalga tadbiq etdi, va
uni
keyinchalik
K. Haushofer rivojlantirdi. Geosiyosat deganda
davlat
faoliyatini
qoʻllab-quvatlash
va
uning
siyosatini
yoʻnaltirish
uchun joʻgʻrofiy bilimlarni oʻrganadigan fan tushunilgandi
[21]
. Geosiyosat
kolonializm va natsional-sotsializmni (natsizm) oqlash uchun xizmat qilgani
bois, Ikinchi jahon urushidan keyin bu nazariya diskreditatsiya qilingandi.
Tarixi 
Millatchilik yangi tarix mahsuli sanaladi
[22]
. Tarix davomida odamlar ona
yeriga bogʻliqlikni his etishgan va mahalliy hokimiyatni qoʻllab-quvatlagan.
Lekin siyosiy va madaniy hodisalarning koʻpchiligi yangi tarixdan oldin milliy
emas, balki universal tusga ega edi. Millatchilikning eng birinchi oʻzini
namoyon qilishi Angliyadagi Shonli inqilob boʻldi. Millatchilikning qaʼd
rostlashi liberalizmning paydo boʻlishiga toʻgʻri keldi, va uzoq vaqt ikkala gʻoya
bir
biri
bilan
bogʻliqlikda
rivojlandi.
Millatchilikning
yorqin
namunasi Yangi Dunyo elitalarining ispan kolonializmiga qarshi kurashi
boʻldi
[23]
.
Lekin
eng
kuchli
tebranishlarga
Amerika
va
Fransiyadagi inqiloblar aylandi. 1815-y. kelib millatchilik dunyodagi yetakchi
gʻoyalardan biri edi. U kapitalistik iqtisodga oʻtish davrida jamiyatning
safarbarligini taʼminlay oldi, bu esa milliy davlatlarning samaraliligiga va
ularning iqtisodiy qudratiga olib keldi. Agar XVIII asr oxiri Fransiya va
AQSHda millatchilik asosan fuqaroviy boʻlgan boʻlsa, markaziy va sharqiy
Ovruponing koʻpchilik mamlakatlarida u fransuz okkupatsiyasiga javob sifatida
yuzaga keldi va boshida etnik tusga ega edi. Masalan, Germaniyaning birlashuvi
va Elzas-Lotaringiyaning
anneksiyasi pangermanchilik asnosida
amalga
oshirildi.
XIX
asrning
2-yarmida
millatchilik Avstro-
Vengriya, Rossiya va Usmonli imperiyalarining yaxlitligini yemira boshladi va
ular Birinchi jahon urushidan keyin qulashdi. XX asr boshida u Afrika va
Osiyada gulladi, bu esa fransuz va britan imperiyachiligi bilan kurashni
shiddatlashtirdi va natijada kolonial tizimning qulashiga olib keldi. Axborot
jamiyati shaytoni Virning yuqori darajasiga ko'tariladi ijtimoiy, siyosiy,
jamiyatning iqtisodiy tomoni, bu virtual tendentsiyani ko'rsatadi lizatsii umuman
jamiyat. Kelsak axborot jamiyati tushunchasi keyin uning klassik fikri E.
Toffler, J. K. Gel- nazariyalarida yashiringan Breita, D. Bell va boshqalar, ular
tuzatadi Prefiksga murojaat qilib, uning xususiyatlari "Post" (xususan, post-
sanoat jamiyat). E.A ta'kidlaganidek. Sergedeeva: "Yigirmanchi asr oxiridagi
zamonaviy nazariyani tanqid qilish yangi qator olib keldi bizning davrimizning
kontseptual modellari. Eng keng tarqalgan jamiyat va madaniyatning tayoqlari

---

bo'ladi "post-" old qo'shimchasi bilan ularning belgilanishi zamonaviylikni

engishni o'z ichiga oladi oldingi tendentsiyalarning ijtimoiy holati rivojlanish ».
Bunda zamonaviylik Tuyg'u insonga doimiy ravishda buyuradi o'z
kommunikativ normalariga ega ostida o'zgartirilgan shovqinlar infokomendagi
so'nggi tendentsiyalarning ta'siri kommunikatsion texnologiyalar. R. Turnvald 
(R. Thurnwald, 1869-1954) — osnovnaya kniga “Chelovecheskoe obhestvo v
svoem sotsiologicheskom osnovanii” (“Die menschliche Geselschaft in ihren
soziologische Grunlagen”) — vo’shla v 1931 godu.
B. Malinovskiy 1884 — 1942) — osnovnaya kniga “Nauchnaya teoriya
kulturo’” (“A Scientific Theory of Culture”) — vo’shla v 1944 godu.