Ijtimoiy-iqtisodiy fanlar

Boing yoki Airbus kabi yo'lovchi samolyotlarini ishlab chiqaruvchilar, Mercedes, BMW singari avtomobil ishlab chiqaruvchilar oligopoliyalarga misol bo'la oladi.


Oligopoliyaning paydo bo'lishi shartlari
Oligopoliyalar ko'pincha tabiiy ravishda paydo bo'ladi, chunki kompaniyalar o'sib boraveradi va tobora ko'proq bozor ulushini egallashni boshlaydi, asta-sekin raqobatchilarni yo'q qiladi yoki yutadi. Vaqt o'tishi bilan ma'lum mahsulotlar va xizmatlarni taklif etadigan kompaniyalar soni bir nechta yirik korporatsiyalarga kamayishni boshlaydi. O'z navbatida, xaridorlar mahsulot tanlashda taniqli va nufuzli brendlarga ishonishga moyildirlar.


Shakllangan oligopoliyada dominant kompaniyalar o'zlarini erkin his qiladilar va narxlarni to'liq nazorat qilish imkoniyatiga ega bo'ladilar. Shunday qilib, masalan, ko'plab uyali aloqa kompaniyalari o'zlarining mahsulotlarini ommabopligi va uni to'lashlari mumkinligi sababli narxlarini sezilarli darajada oshiradilar.


Oligopoliyaning asosiy xususiyatlari
Kam miqdordagi firmalar bozorga chiqqanda, ular oligopoliya deb ataladi. Ba'zi hollarda sohaning eng yirik firmalarini oligopoliya deb atash mumkin. Oligopoliya bozorga etkazib beradigan mahsulotlar raqobatchilarning mahsulotlari bilan bir xil (masalan, uyali aloqa) yoki farqlanadi (masalan, kir yuvish kukuni).


Shu bilan birga, oligopoliya bozorlarida narx raqobati juda kam uchraydi. Qoida tariqasida, yangi firmalarning oligopoliya bozoriga chiqishi juda qiyin. To'siqlar qonuniy cheklovlar yoki katta boshlang'ich kapitalga bo'lgan ehtiyojdir. Shuning uchun katta biznes oligopoliyani misolidir.


Shunday qilib, oligopolistik bozorlar quyidagi xususiyatlarga ega:


oz miqdordagi firmalar va ko'p sonli xaridor. Bu shuni anglatadiki, bozorni etkazib berish hajmi mahsulotni ko'plab kichik xaridorlarga sotadigan bir nechta yirik firmalar qo'lida;