Ijtimoiy iqtisodiyot


 Aholi daromadlarining turlari, tarkibi va


Download 0.95 Mb.
Pdf ko'rish
bet13/47
Sana08.01.2022
Hajmi0.95 Mb.
#245666
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   47
Bog'liq
iqtisodiyotni modernizatsiyalsh sharoitida aholi daromadlarini oshirish yol

1.2. Aholi daromadlarining turlari, tarkibi va  
shakllanish manbalari 
           
Aholi  daromadlari,  ularning  tarkibi,  olinish  manbalari  va  tabaqalanish 
darajasi  jamiyat  ijtimoiy  va  iqtisodiy  farovonligining  eng  muhim  ko‘rsatkichidir. 
Madomiki,  daromadlar  insonning  shaxsiy  ehtiyojlarini  qondirishning  asosiy 
manbai  bo‘lib  xizmat  qilar  ekan,  aynan  daromad  kengroq  tushuncha  bo‘lib,  aholi 
turmush  darajasining  markaziy  bo‘g‘ini,  yadrosidir.  Daromad  deganda  nimani 
tushunish,  ularning  turlari  va  asosiy  olinish  manbalari  qandayligini  bilish 
muhimdir.   
 
―Daromad‖  tushunchasi  juda  murakkab  iqtisodiy kategoriyani ko‘rsatadi. Bu 
o‘rinda  gap  aholining  shaxsiy  daromadlari  haqida  ketadi.  Dastlabkisi  sifatida  aholi 
shaxsiy daromadlarining  quyidagi  ta‘riflarini  keltirish  mumkin. 
 
Shaxsiy  daromadlar  – bu inson tomonidan pul va natural shaklda olinadigan, 
ular 
tomonidan 
turmushning 
muayyan 
darajasini 
ta‘minlash 
uchun 
foydalaniladigan  mablag‘lar  majmuidir. 
 
Agar  ―shaxsiy  daromadlar‖  ta‘rifida  biz  ularning  shakllanish  manbalarini 
ta‘kidlasak,  unda  u  quyidagi  tarzda  namoyon  bo‘ladi.  Shaxsiy  daromadlar  – 
fuqarolarning 
mehnat 
faoliyatida 
ishtiroki, 
ishlab  chiqarish  va  boshqa 
boyliklarning  istalgan  turiga  egalik  qilish  va  undan  foydalanish,  shuningdek,  ushbu 
davlatning  qonuniy  hujjatlariga  muvofiq  ijtimoiy  transfertlar  to‘lovi  qo‘yilgan 
ijtimoiy  guruhlarga  tegishlilik  bilan  bog‘liq  barcha  pul  va  tabiiy  tushumlar 
yig‘indisidir.   
Iqtisodchilar  shaxsiy  daromad  manbalarini  turlicha  talqin  qiladi,  biroq 
umumiy  xulosa  shuki,  har  bir  ishlab  chiqarish  omili  shaxsiy  daromadlarning 
muayyan  turi  bilan  bog‘liq.  
Omillar  nazariyasiga  muvofiq  daromad  turlari.  Omillar  nazariyasiga 
muvofiq asosiy ishlab chiqarish omillari  quyidagilardir: 
–  tabiiy  boyliklar  (yer va tabiiy  boyliklar); 
–  investisiya  boyliklari; 


 
20 
–  mehnat; 
–  tadbirkorlik  faoliyati. 
Har  bir  sanab  o‘tilgan  omillarga  daromad  –  renta,  foyda,  ish  haqi, 
tadbirkorlik  daromadining  boshlang‘ich shaklini  oladi (1.2-rasm). 
 
Asosiy ishlab chiqarish 
omillari 
 
 
Dastlabki  daromadlar 
 
 

Download 0.95 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   47




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling