Ijtimoiy moslashuv esa ijtimoiy muhit talablariga insonning munosabat bildirishidir. Shunday qilib, ijtimoiylashuv (moslashuv) individning ijtimoiy mavjudotga aylanish jarayoni va natijasidir. Individuallashuv insonning obyektiv ehtiyojlar bilan bog‘liq hrlda jamiyatda ma’lum darajada alohidalikka intilishi bo‘lib, uning yoshligidayoq o‘z-o‘zini namoyon qilishga bo‘lgan harakatlarida paydo bo‘ladi. Bu ehtiyoj quyidagicha namoyon bo‘ladi:
a) o‘z qarashlariga ega bo‘lish;
b) o‘ziga xosliklarga ega bo‘lish;
v) o‘ziga tegishli bo‘lgan masalalarni o‘zi hal qilish;
g) o‘z mavqeini anik^ab olishiga xalaqit beradigan hayotiy holatlarga qarshi turish.
Ijtimoiylashuv jarayoni - Psixologik-pedagogik tadqiqotlar jarayonida turli yosh davrlariga xilma-xil faoliyat turlari mos kelishi anik ko‘rtilgan. Bolaning barqaror rivojlanish ining eng muhim shartlaridan biri muloqotdir. Muloqot va faoliyatning yetakchi turlariga nisbatan quyidagi yosh davrlari qo‘llaniladi:
- 1) go‘daklik davri — bevosita hissiy-ruhiy;
- 2) go‘daklikdan keyingi davr — predmetli faoliyat;
- 3) maktabgacha davr — rolli o‘yinlar;
- 4) ilk maktab davri — o‘quv faoliyati;
- 5) o‘smirlik davri — kasb ta’limi faoliyati;
- 6) o‘spirinlik davri — shaxsiy muloqot faoliyati.
- Insonning ijtimoiylashuvi turli omillar, agentlar bilan hamkorlikda va bir qator mexanizmlar asosida amalga oshadi. Fransuz olimi Gabriel Tard, amerikalik Uri Bronfenbrener, rus olimlaridan V. S. Muxina va A. V. Petrovskiylarning tadqiqotlarida ijtimoiylashuv mexanizmlariga turlicha yondashuvlar keltiriladi. Mavjud ma’lumotlarning umumlashtirilishi quyidagi mexanizmlarni alohida ajratib ko‘rsatish imkonini beradi: I. P. Podlasiy tasnifi bo‘yicha, ijtimoiylashuv mexanizmlari quyidagilardan iborat
Bostirish mexanizmi - Uning mazmuni muayyan g‘oya, fikr, xohish, istaklarni ongdan chiqarib tashlashdan iborat. Bu mexanizmningtashqi va ichki turlari mavjud. Ichki mexanizm ham o‘z o‘rnida ixtiyoriy va g‘ayri ixtiyoriyga bo‘linadi. G‘ayriixtiyoriy mexanizm unutishdir. Ixtiyoriy bostirish mexanizmi iroda kuchi bilan amalga oshiriladi. Tashqi bostirish mexanizmi tarbiyaning kengtarqalgan usulidir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
