Ikromova mohira nizomovna

YANGI PEDAGOGIK TEXNOLOGIYA QOIDALARI VA INTERFAOL

USULLAR

O’quvchilar bilimini baxolash xar doim " Nimani bxolash " kerak degan savol bilan boglik. Bu savolga javob bulib: " Ukitish va ta’lim berish kursining maksad va vazifalariga erishish darajasi " x isoblanadi . Bu urinda maksadni ukituvchi faliyatiga boglash foydali , vazifalarni esa ukitish natijalariga boglash urinli xisoblagnadi . Ya’ni vazifalar - bu , studentlar mashgulot kilishi yoki bajara olishini tushunamiz : oldin uni uddalay olmagan va ushubu mashgulot davomida urganmasa , uddalay olmaydigan vazifalarni tushunamiz . O’quvchilarni vazifalari tugrisida ukitish natijalari tugrisida uylash zarur. Shunday kilib ukitish vazifalarini nimalar tashkil etishini tekshirish va baxolash kerak. Vazifalarni uta aniklik bilan belgilash uchun kuydagi koidlarni kuyishda foydalaning .

- Xar bir gurux vazifalarni mashgulot oxirida talabalar... bilishi kerak. - Xar bir vazifani nomerlab chi kish .

- Xar bir vazifani kuydagi fellar bilan boglang : sanab bering , eslang , xikoya kiling , namoyish kiling , tanlang , xisoblang .

- Xar bir vazifani talabalar terminida kuying , ( ukituvchi faoliyati terminida emas). Xar bir vazi fani shunday kuyinki , unda fakat bitta natija ifodalansin (ikita , uchta natija bitta savolga kiritilmasligi kerak) .

- Xar bir vazifani (ikkita , uchta natija bitta savolga kiritilmasligi kerak,) shunday shakillantiringki balki talaba oxirigi kursatsin , (ukituvchi mashgulot davomida utmokchi bulgan boskichlari emas).

- Vazifalarni shunday yozinki , uni amalga oshirishni ulchash mumkin bulsin va maksadga eoishganlikni kanday kilib aniklash zarurligi anik kursatilsin .

- Savol : Buni ular kilaoladami ? " Sungra ob’ktni baxolash uchun foydalaniladi " (mazkur test topshiriklarini tuzish).

Esda tuting ! Ukuv savollari , mavzu, bulim va butun fanni urganishni tugallagach nimani baxolash kerakligini aytadi .

Yukorida aytib utilganidek, konkret ukuv topshiriklarini uzlashtirish natijasida o’quvchilar bajara oladigan faoliyatlarini anik ifodalab beruvchi fe’llarni tugri tanlash , identifitsirlashgan ukuv maksadlarini formulirovkasi da juda muximdir.

MASALAN : Ogzaki va yozma nutk soxasida vazifalarni belgilash uchun : suz shaklida ifodalang , yozmok, yakun yasash , ta’kidlash , ifodalash , ukitish , buginlarga bugish , xikoya kilish , kabi fe’llardan foydalanish kerak. Shuning bilan birga ortikcha keng ma’no beruvchi fe’llardan foydalanmaslik zarur.

MASALAN : yaratmok, kaytarmok, uzlashtirmok, bilmok va b. x . " Bilmok" fe’lini batafsil karab chikamiz . Tasavvur kiling . Osh shaxri kayerda joylashganini o’quvchi bilimligini tekshirib kurish kerak. Bu soxada bilim kuplab turli usullarda ifodalanishi mumkin. Geografik xaritada Oshni aytib berish : uning eni va uzunligini kursatish ; Bishkekdan kancha kilometr uzokligini kursatish va b. k. misolida kurinib turibdiki , Oshni kayerdaligini bilmok turli darajada uzlashtirish va urganishga boglik ekan . Shuning uchun yana bir bor ta’kidlash zarurki , fe’llarni umumiy xarakter kasb etishi bilan birga, ishonch li tarzda aniklash va ulchash mumkin, bulgan konkret fe’llarni tanlash farkalsh lozim . Agar ukitishning kutilayotgan natijasi vazifalar kurinishida ifodalangan bulsa, ular keyinchalik nazorat topshiriklariga aylantiriladi , xamda ul arga keyinchalik erishish kat’iy tarzda tekshiriladi . Bu topshiriklar ogzaki , yozma va test kurinishida bulishi mumkin. Kuyidagi tablitsada elementar misollar yordamida nazorat ishlarining mazmuni tasodifiy xarakter kasb etmasligi kerak u ma’lum darajada vazifalar bilan belgilanadi . Keltirilgan misolda test topshiriklarni mazmuni ma’lum darajada fe’l bilan belgilanadi , kaysiki u vazifa tarkibiga kiradi . Shuning uchun keyinchalik ukitish jarayonida foydalanadigan va natijalari test topshiriklarida tekshiriladi usha xarakt anik ifodalaydigan yerni tugri tanlash kerak. Yana bir misol kurib utamiz " indenitifitsirlashgan ukuv maksadi " ukuv masalasini uzlashtirishni tekshirish .Kuydagi tablitsada test topshiriklarini ishlab chikishni uch boskichda amalga oshirgan .

- faoliyatni ifodalovchi fe’l kursatilgan .

- bu faoliyat tula formulirovkada ifodalangan .

- mazkur test topshiriklarini shartlari shakillangan .

IZLANUVChI - IJODIY DARAJA

Ma’lumki ijodkorlik bu - moddiy va ma’naviy soxada obektiv yangilik yaratish , vazifalarni xal etish demakdir. Test topshiriklari tugri javoblar mikdorini belgiladi , shuning uchun ijodiy test topshiriklari " sof xoldda" tuzish mumkin emas . Shu nuktai nazardan tadkikot - ijodiy darajada ijodiylik, nostandart yondashuv , xayol , fantaziyaga yakinlashuvni tushunamiz . Rassomlar binoning ichki devorlarini buyash va suvashi bilan band. Devorlarni bittasida yumalok oynak bor. Dekorativ rassomlar doiraga tegishli ikkita vertikal chizik utkazishni iltimos kilishdi : undan sung , figurani tugullovchi , tepadan va pastdan yarim aylanani kushishish zarur edi . Chiziklar va oynak urtasidagi yuza oltin buyok bilan koplanishi zarur edi . Xar bir kvdarat santimetrga ma’lum buyok ketadi . Ikkita yarim oyna yuzasini koplash uchun kancha oltin buyok talab kilinadi yoki uning maydoni nimaga teng ?

Taklif etilgan masalani yechish uchun tayyor koida yuk - uni ishlash kerak. Kuyidagi yechim keltirilgan . Tajribani kursatishicha, ushubu masalani yechish ma’lum kiyinchilikni , jumladan ukitiuvilar, uchun xam kiyinchili k tugdiradi . Shunga karamasdan topshirik shartlari , ushbu maydon aylanasi bilan boglik buladi . Yukoridagi masalani yechishda namoish etiladigan natijalari bilan transpormatsiyaga tegishli bulishi mumkin. Odingi kurganimiz misol lar shuni kursatyaptiki , o’quvchilar bilimalrini nazorat kilishad, uzlashtirishning turli darajada test topshiriklarini keng kulamidan foydalanish mumkin va ukitishning muxim maksadlaridan xisoblangan , mantikiy tafakkurni mashk kildirish va rivojlantirishdan iborat buladi . Test topshiriklarining tuzilishini mazmuniga boglik xolda eng kup foydalanadigan kunikmalardan tanlanadi . Yopik ochik mazkur zarur testlar izchillikni yulga kuyadi . Bundan tashkari zanjirli tekstli testlar xam mavjud yaxshi mukammal tuzilgan iest topshiriklarini o’quvchidan uylashga izlanishga oldingi bilimlardan foydalanishga va natijada tugri javoblarni topish intilishi paydo buladi . Ochik test topshiriklarida javob berishga erkin imkoniyat beriladi .

XULOSA

Kurib chikilgan ushbu materiallar didaktik imtixonlar tugrisida xulosa kilish imkonini beradi va bunda pedagogik texnologiyani chet el tajribal arida keltirilgan albatta,ta’limda bunday yondoshuv pedagogik ta’sir vositasi sifatida pedagogika nazariyasidagi ideal yunalish deb karamaslik kerak . Tashkiliy - uslubiy jixatdan maksadni diognostik belgilash ,reproduktiv ta’limni algoritimlash soxasida pedagogik texnologiya juda samarali xisoblanadi .Pedagogik texnologiya tajribasini xisobga olish va ijodiy tushunib yetish birgalikda ukuv faoliyatini taksimlash bilan anik tematik xam dars maksadlarini belgilash yunaltirishni tashkil etish da foydali xisoblan adi .Nixoyat ukituvchiga ukuv jarayonini koplektlarini ishlab chikishga yunaltirilgan jarayonni komplektlarini ishlab chikishga yordam beradi . Pedagogik texnologiya tarafdorlarining sof programmatik kursatmasidan kat’iy nazar unga yondashuvni tashkil etilganda uning nazorat muammolariga ,masalan idial ta’lim maksadlari (ijtimoiy tajribani uzatish asoslari ) va ukuv jarayonida xal etiladigan didaktik vazifalarni amalga oshirish urtasidagi munosabat masalasini boshkacha kuz bilan karashga majbur etadi . Shunigdek, barcha o’quvchilar uchun kafolatlanishi mumkin bulgan natijalarini ifodalovchi maksadlarni tanlash masalasini xam puxta uylab kurish zarur . Kushimcha tarzda ta’limni reproduktiv va izlanuvchi komponetlarining uzaro munosabatlari tugrisidagi masala xam taxlil talab etadi .Bu nixoyat ukuv jarayoni xarakteriga ta’sir etuvchi baxolar tiplari tugrisida xam taxlil kilinadi. Chet el tajribalarini xisobga olgan va tushinib yetish xamda uz izlanishlarimizni umumlashtirish -pedagogik texnologiyaning kelajagi rivojlanishi va unda foydalanish imkoniyatlarini kafotlaydi . Yukoridagi ta’lim jarayonini tashkil etishda yangi pedagogik ta’lim texnologiyasini kirib kelishi bevosita o’quvchilarda bilim olishga bulgan kizikishlarini yanada oshirishga xizmat kiladi . Yangi ukitish usullarini joriy kilish ukituvchilarimizga yuksak vazifalarni uklamokdagi bu xar bir ukituvchidan pedagogik maxorat talab etiladi . Yuqoridagi fiklardan щ amda taxlillardan kelib chiqqan щ olda quyidagicha tavsiyalarni berishni ma’qul deb щ isobladik. Bu tavchiyalar bizning fikrimiz va xulosalarimiz maщ suli . Bunga nisbatan bildiriladigan fikr va muloщ azalaringizni kutib qolamiz va o‘rtoqlashsak ishimizda faqat ijobiy o‘zgarishlar bo‘ladi deb umid qilamiz .

1. Dastlab pedagogik texnologiya ,yangi pedagogik texnologiya,ta’lim texnologiyasi ,tarbiya texnologiyasi yo‘nalishdagi ilmiy - nazariy ,falsaiy ,tarixiy , pedagogiva sixologik fikr va g‘oyalarni ilmiy nuqtayi n azardan mukammal taxlilini o‘tkazish va xulosalar chiqarib olish .

2. Pedagogik texnologiya usullarini metodik ji щ atda o‘rganish va qo‘llash ob’ektlarini o‘rganish va tizimini yaratish . ( fanlar asosida).

3. O‘qitishda ilg‘or pedagogikmtajribalarni o‘rganish va taщ lil qilish щ amda qo‘llanish metodikasini o‘zlashtirib olish .

4. O‘qituvchilarga yangi ilg‘or o‘qitish usullari va qo‘llay olish metodikasini o‘rganish monitorigini tashkil qilish .

ADABIYOTLAR RO`YXATI

Foydanilgan adabiyotlar Innovatsion pedtexnologiyalar bo’yicha

1. Golish. L .V Fayzullayeva D.M.Pedagogik tenologiyalarni loyihalashtirish va rejalashtirish.-T.: TDIU. 2010.-149b.

2. Azizxodjayeva N.N. Pedagogik texnologiyalari va mahorat. –T.: TDIU.

2010.

3. Avliyoqulov N.Zamonaviy o‟qitish texnalogiyalari. –Toshkent 2001.

4. Yuldoshev J., Usmonov S. Pedagog texnologiya asoslari. T. “O‟qtuvchi” 2004.

5. Tolipov U., Usmonboyeva M. Pedagogik texnologiya: nazariya va amaliyot. T.: “Fan”. 2005

6. A. SH. Bekmurodov, L.V. Golshi, O. B.Gimranova, D.M.Fayzullayeva va boshqalar. “Pedagogik texnologiyalarni loyixalashtirish va rejalashtirish”.

Toshkent: “TDIU nashriyoti”, 2010.

7. I.Saidaxmedov N.S. Pedagogik amaliyotda yangi pedagogik

texnologiyalarni qo‟llash namunalari. - T.: RTM, 2000

8. Голиш Л.В. Технологие изучение на лексиках и семинарах.

Учебний пособий род обей ред.Акад. С.С. Гуламова. –Т.ТГУ 2005 г

9. Azizxodjayeva N.N. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat -T.:

TDPU, 2003.

Elektron ta'lim resurslari

1. O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi: www.edu.uz

2. O’zbekiston Respublikasi Xalq ta'limi vazirligi: www.uzedu.uz

3. Xalq ta'limi sohasida axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini rivojlantirish markazi: www.multimedia.uz

4. O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi huzuridagi Bosh ilmiy-metodik markaz: www.bimm.uz

5. Ijtimoiy axborot ta'lim portali: www.ziyonet.uz

TINGLOVCHINING MALAKA OSHIRISH DAVRIDA O‘Z-O‘ZINI RIVOJLANTIRISHI VA MUSTAQIL BILIM ORTTIRISHI BO‘YICHA BAJARILGAN ISHLARI

Tinglovchi Bobomurodova Shaxlo Azimovnaning o‘z kasbiy mahoratini uzluksiz oshirib borishga qaratilgan

YO‘L XARITASI

№	Amalga oshiriladigan tadbir (muammo)	Amalga oshirish mexanizmi	Amalga oshirish muddati (yil, oy)	Kutilayotgan natijalar diagnostikasi
1-yil
1
2
2-yil
3
4
3-yil
5
6