Ilimiybilimlerdiń rawajlanıwihámolardıń nonatexnologiyalardaği orni temasi boyinsha islengen. ÓZbetinshe jumisi

Ájiniyaz atindaģi Nókis mámleketlik pedagogika instituti
Magistratura bólimi “ Mektepke shekemgi tálim ”
1-kurs magistranti
Japarova Rayanin’

“Ilimiy izertlew metodologiyasi ” páni

Ilimiybilimlerdiń rawajlanıwihámolardıń nonatexnologiyalardaği orni

temasi boyinsha islengen.

ÓZBETINSHE JUMISI

Qabillag’an: Z.Esnazarova

Tapsirdi: R.Japarova

10.tema: Ilimiybilimlerdiń rawajlanıwihámolardıń nonatexnologiyalardaği orni
Joba:
1. Nano ilimniń rawajlanıw basqıshları.
2.Nanotexnolgiya fundamental hám ámeliy ilimler tarawı sıpatında.
3. Ilimiy biliwde nanotexnologiyanıń ámeliy tárepi.
Nanotexnologiya (yamasa " nanotexnika") - bul materiyaning an-de isletiliwi atom, molekulyarva sıpıramolekulyar sanaat maqsetleri ushın ólshew. Nanotexnologiyalardıń eń áyyemgi, keń tarqalǵan tariypi, házirgi waqıtta makroskale ónimlerin islep shıǵarıw ushın atomlar hám molekulalardı anıq manipulyatcıya qılıwdıń ayriqsha texnologiyalıq maqsetine belgi etdi. molekulyar nanotexnologiya.[1][2] Keyinirek nanotexnologiyalardıń jáne de ulıwmalastırılǵan xarakteristikası Milliy nanotexnologiya ǵayratı, bul nanotexnologiyani materiyaning keminde bir ólshem degi manipulyatcıyası dep tariyplagan 1 ge 100 nanometrler. Bul tariyp haqıyqattı sáwlelendiredi kvant mexanik Bunda effektler zárúrli áhmiyetke iye kvant tarawı kólemi hám sol sebepli tariyp málim bir texnologiyalıq maqsetten izertlewdiń qatlamına ótip, izertlewdiń barlıq túrlerin óz ishine aladı hám bul ólshem shegarasınan tómenlew bolǵan elementlardıń arnawlı qásiyetleri menen shuǵıllanatuǵın texnologiyalar. Sol sebepli " nanotexnologiyalar" hám " nanoscale texnologiyalar" dıń kópshiligilik formasın kóriw keń tarqalǵan bolıp, olardıń ulıwma ózgesheligi kólemi úlken bolǵan izertlewler hám qóllanbalarǵa belgi etedi.

Nanotexnologiyalar kólemi tárepinen anıqlanǵan, tuwrısıda, ilim tarawları sıyaqlı hár túrlı sirt ilmi, organikalıq ximiya, molekulyar biologiya, yarım ótkezgishler fizikasi, energiya saqlaw,[3][4] injenerlik,[5] mikrofabrikatsiya,[6] hám molekulyar injenerlik.[7] Menen baylanıslı izertlew hám programmalar ádetiy keńeytpelerden tartıp birdey dárejede parıq etedi apparatlar fizikasi jańa jantasıwlarǵa tiykarlanǵan molekulyar óz-ózin jıynaw,[8] rawajlanıwdan jańa materiallar nanosobadagi ólshemleri menen elementlardı atom kóleminde tikkeley basqarıw.

Házirde ilimpazlar keleshek haqqında tartısıp atırlar nanotexnologiyalardıń nátiyjeleri. Nanotexnologiya kóplegen jańa materiallar hám apparatlardı jaratılıwma ılayıq bolıwı múmkin qosımshalarkabi nanomeditsina, nanoelektronika, biomateriallar energiya islep shıǵarıw hám tutınıw ónimleri. Basqa tárepden, nanotexnologiyalar hár qanday jańa texnologiyalar menen bir qatarda, usınıń menen baylanıslı mashqalalardi keltirip shıǵaradı júzimsiklik hám nanomateriallarning átirap ortalıqqa tásiri,[9] hám olardıń global ekonomikaǵa potentsial tásiri, sonıń menen birge hár túrli nárseler haqqındaǵı shamalar qıyamet ssenariylari. Bul uwayımlar úgit-násiyatlaw gruppaları hám húkimetler ortasında arnawlı bola ma -joqpa degen tartısqa sebep boldı nanotexnologiyalardı tártipke salıw kepillik berilgen.
Nanotexnologiya tariyxı
Nanotexnologiyani jaratatuǵın túsinikler birinshi ret belgili fizikalıq tárepinen 1959 jılda talqılaw etilgen Richard Feynman onıń sóylewinde Tómengi bóleginde júdá kóp bólme bar, ol jaǵdayda ol atomlarni tuwrıdan-tuwrı manipulyatcıyası arqalı sintez qılıw múmkinshiligin suwretlab berdi.

1960 jılda Egipetlik injener Mohamed Atalla hám koreys injeneri Toplam Kanx de Bell laboratoriyaları jala birinshi MOSFET (metall -oksid-yarım ótkezgishli atız effektli tranzistor ) menen qapı oksidi qalıńlıǵı 100 nmbilan birge Dárwaza uzınlıǵı 20 µm.[10] 1962 jılda Atalla hám Kanng a nanolayer-baza metall -yarım ótkezgishli birikpe (M - S ótiw) tranzistor isletilingen altın (Au) juqa plyonkalar qalıńlıǵı menen 10 nm.[11]

Nanomateriallarınıń ólshemlerin salıstırıwlaw

" Nano-texnologiya" termini birinshi ret isletilingen Norio Teńiguchi 1974 jılda, eger ol keń tarqalmaǵan sonda da. Feynmanning kontseptsiyalarınan yoshlanib, K. Erik Dreksler óziniń 1986 yilgi kitabında " nanotexnologiya" termininen paydalanǵan Jaratılıw dvigatelleri: Nanotexnologiyalardıń kiyatırǵan dáwiriatomning basqarıwı menen óz basımshalıq menen quramalılıqtaǵı basqa zatlardıń nusqasın jaratılıwma ılayıq bolǵan nanokalay " montajchi" ideyasın usınıs etdi. Sonıń menen birge, 1986 jılda Drexler tiykar salǵan Foresight Institute (endi ol menen baylanıslı emes) jámiyetshiliktiń nanotexnologiya túsinikleri hám aqıbetleri tuwrısında xabarlılıǵın hám túsinigin asırıwǵa járdem beriw.

1980-jıllarda nanotexnologiyalardıń maydan retinde payda bolıwı Drekslerning teoriyalıq hám jámiyetlik jumıslarınıń jaqınlashuvi nátiyjesinde júzege keldi, bul nanotexnologiyalar ushın kontseptual tıykardı islep shıqtı hám ommalashtirdi hám joqarı dárejedegi eksperimental tabıslar atomlarni basqarıw kelesheklerine qosımsha keń itibar qaratdı. materiya. 1980-jıllarda keń tarqalǵanlıǵı sebepli, nanotexnologiyalardıń kópshiligi az muǵdardaǵı atomlardan mexanik úskeneler soǵıwǵa tiyisli bir neshe jantasıwlardı úyreniwdi óz ishine alǵan.[12]

1980-jıllarda eki úlken tabıs zamanagóy dáwirde nanotexnologiyalardıń rawajlanıwına dúmpish boldı. Birinshiden, oylap tabıw tunnel mikroskopın skanerlew 1981 jılda bul bólek atomlar hám baylanısıwlardıń úlken kórinisin támiyinlegen hám 1989 jılda bólek atomlarni basqarıw ushın tabıslı isletilingen. Mikroskoptı islep shıǵıwshılar Gerd Binnig hám Geynrix Rorer de IBM Tsyurix izertlew laboratoriyası aldı Fizika boyınsha Nobel sıylıqı 1986 jılda.[13][14] Binnig, Quate hám Gerber da soǵan uqsas zattı oylap tabıw etdi atom kúshi mikroskopı sol jılı.