Ilm-fan va ta’lim

YER UCHASTKALARI CHEGARLARINI ANIQLASH TARTIBI 
TO’G’RISIDA 
 
Nazarov B.R 
Toshkent arxitekrura-qurilish universiteti, dotsent 
Komilova SH.I 
Toshkent arxitekrura-qurilish universiteti, magistr 
O’roqov A.B 
Toshkent arxitekrura-qurilish universiteti, magistr 
 
Аннотация: Мақолада yer uchastkasini chegarasini aniqlash tartibi, olingan 
natijalarni qayta ishlash va tahlil qilish, chegara planini tayyorlash va chegara planini 
grafik va matn qismlarini rasmiylashtirish masalalari ko’rilgan. 
Kalit so’zlar: yer uchastkasi, elektron taxeometr, Credo DAT, chegara plani, 
geodezik tarmoq. 
Annotation: The procedure for determining the boundary of the land plot, 
processing and analysis of the obtained results, preparation of the boundary plan and 
formalization of the graphic and textual parts of the boundary plan were discussed in 
the article. 
Key words: land plot, electronic tachyometer, Credo DAT, boundary plan, 
geodetic network. 
Yer uchastkasini davlat kadastr ro’yxatidan o’tkazish va (yoki) unga bo’lgan mulk 
huquqini ro’yxatga olishdan oldin, yer uchastkasini chegara planini olish maqsadida 
ushbu uchastkaning chegarasini aniqlash amalga oshiriladi. Yer uchastkalarining 
chegaralarini aniqlash - chegaralarni tiklash, belgilash va mustahkamlash, yer 
uchastkalarining maydoni va joylashishini aniqlash bo’yicha ishlar majmuidir [1]. 
Olingan materiallarni yuridik rasmiylashtirish. 
Yer uchastkasini chegarasini aniqlash tartibi: 
1.Ko’chmas mulk obyekti joylashgan joy to’g’risida birlamchi ma’lumotlarni 
to’plash, uni tahlil qilish. 
2.Yer uchastkasini chegarasini aniqlash jarayonida huquqlariga ta’sir qilishi 
mumkin bo’lgan shaxslarni xabardor qilish. Ular bilan kelishuv. 

---

“Ilm-fan va ta’lim” ilmiy jurnali
2181-4325 
| 
https://ilmfanvatalim.uz/ 
| 
№ 6
~ 10 ~ 
1-rasm - Trimble M3 DR elektron taxeometri 
Ob’ektning burilish nuqtalarining koordinatalarini olish uchun amalga 
oshiriladigan er uchastkasining geodezik syomkasi. U geodezik asboblar yordamida 
amalga oshiriladi. Toshkent viloyati Bo’ka tumanida bunday syomka Trimble M3 DR 
elektron taxeometr bilan amalga oshiriladi (1-rasm). Taxeometr 5000 mertgacha 
qaytargich yordamida va 400 metrgacha qaytargichsiz masofalarni, shuningdek 
burchaklarni o’lchash imkonini beradi. 
Olingan natijalarni qayta ishlash va tahlil qilish. Elektron taxeometrdan geodezik 
syomka natijalarini qayta ishlash Credo DAT yoki AutoCAD Civil 3D dasturida 
amalga oshiriladi. AutoCAD dasturida elektron taxeometrdan olingan ma’lumotlarni 
qayta ishlashdan keyin olingan ma’lumotlar birlashtiriladi. 
Chegara planining grafik qismini yaratish uchun (2-rasm) kadastr muhandislari 
AutoCAD dasturidan foydalanadilar. 

---

“Ilm-fan va ta’lim” ilmiy jurnali
2181-4325 
| 
https://ilmfanvatalim.uz/ 
| 
№ 6
~ 11 ~ 
2-rasm. Chegara planining grafik qismiga misol 
1. Chegara planini tayyorlash. Chegara planini shakllantirish Credo Cadastr 2016 
dasturida amalga oshirildi. 
Chegara planida kadastr ishlari olib borilganda shakllantiriladigan er uchastkasi 
yoki er uchastkalari to’g’risidagi ma’lumotlar ko’rstiladi, buning natijasida xuquqni 
ro’yxatga olish organiga er uchastkasini yoki er uchastkalarini davlat kadastrini 
ro’yxatga olish uchun ariza berish uchun hujjatlar tayyorlanadi; kadastr ishlari olib 
borilganda er uchastkasining bir qismi yoki qismlari to’g’risidagi ma’lumotlar, buning 
natijasida er uchastkasining bir qismini yoki qismlarini davlat kadastrini ro’yxatga 
olish to’g’risidagi arizani ro’yxatga olish organiga taqdim etish uchun hujjatlar 
tayyorlanadi; kadastr ishlari olib borilganda ko’chmas mulkning yagona davlat 
reestriga kiritish uchun zarur bo’lgan er uchastkasi yoki er uchastkalari to’g’risidagi 
yangi ma’lumotlar, buning natijasida ro’yxatga olish organiga er uchastkasini yoki yer 
uchastkalarini davlat kadastrini ro’yxatga olish uchun ariza berish uchun hujjatlar 
tayyorlanadi [2]. 
Chegara planini grafik va matn qismlaridan tashkil topadi. Chegara planining 
grafik qismida ma’lumotlar tegishli hududning kadastr planidan yoki tegishli yer 
uchastkasi bo’yicha ko’chmas mulkning yagona davlat reestridan ko’chirma, 
shuningdek, yer uchastkasining yoki tashkil etilayotgan yer uchastkasining 
chegaralarini yoki yer uchastkasining bir qismi yoki qismlarining chegaralar, yoki yer 
uchastkalarining belgilangan chegaralari, shakllangan yoki o’zgartirilgan yer 
uchastkalariga kirish (umumiy foydalanish yer uchastkalaridan o’tish yoki transport 
orqali o’tish), shu jumladan, servitut o’rnatish orqali ko’rsatiladi. 

---

“Ilm-fan va ta’lim” ilmiy jurnali
2181-4325 
| 
https://ilmfanvatalim.uz/ 
| 
№ 6
~ 12 ~ 
Chegara planining matn qismida yer uchastkasi yoki yer uchastkalari to’g’risida 
Ko’chmas mulkning yagona davlat reestriga kiritish uchun zarur bo’lgan ma’lumotlar, 
chegara planini tuzishda foydalaniladigan geodezik asoslar to’g’risidagi ma’lumotlar, 
shu jumladan davlat geodezik tarmoqlari yoki tayanch chegara tarmoqlari punktlari, 
shuningdek yer uchastkalari chegaralarining joylashishini muvofiqlashtirish 
to’g’risidagi ma’lumotlar bunday chegaralarning joylashuvi muvofiqlashtirish 
dalolatnomasi shaklida ko’rsatilishi kerak [2].