Илмий тадқиқот ишларини ўтказиш тартиби нимадан иборат?

2. Ипнинг узиш кучи 1-вариантда: 200 , 215 , 195 , 190 , 220 сН; 2 -вариантда: 195, 200, 210, 215, 205 сН; қайси вариантда олинган ип пишиқроқ ?

Ipning pishiqligi tekshirilganda 2 ta variantdan quyidagi natijalar olindi.

Variant. А А =200 sN, А=215 sN, А=195 sN. А=190 sN. А=220 sN.

Variant. BB=195 sN, А=200 sN, А=210 sN. А=215 sN. А=205 sN..

sN, sN. 5.

Topish kerak: qaysi variantda ishlab chiqilgan mato pishiqroq?

Bu erda: t –ikki varianda olingan o`rtacha qiymatlarni ishonchli ekanligini aniqlash mezoni

K ni qiymatini aniqlaymiz

uchun

K	1	2		3		4			5		6		7		8			9		10		11		12
t jad	12,71	4,3		3,18		2,78			2,57		2,45		2,37		2,3			2,26		2,23		2,2		2,18
13	14	15	16		17		18	19		20		21		22		23	24,25,26,		27		28		29		30
2,16	2,14	2,13	2,12		2,11		2,1	2,09		2,09		2,08		2,07		2,07	2,06		2,05		2,05		2,04		2,03

Hisobiy mezon jadvaldagidan kam bo`lganligi uchun 2 ta variantda olingan natijalar bir xil, ya`ni birorta variantdagi mato pishiqlik bo`yicha bir biridan farq qilmaydi.

3. 
   ТОТ да тажрибадан олинган наттиаларни ҳисоблашда бажариладиган омиллар?
   

Кўп омилли тажрибадан олинган натижаларни ҳисоблашда бажариладиган ишлар нимадан иборат?

Оптимизация параметрлари сифатида - ипнинг солиштирма узиш кучи , ; - ипнинг солиштирма узиш кучи бўйича нотекислиги % танлаб олинди.

Тажрибалар икки такрорликда ўтказилишидан аввал тасодифий сонлар жадвалидан фойдаланиб, рандомизация қилинди ва улар бўйича ўтказилди. Олинган натижалар жадвалда кўрсатилгандек ишлов берилиб жамланди. Эксперимент натижаларига ишлов бериш қоидасига биноан дастлаб тажриба такрорийлиги аниқланди. Бунинг учун Кохрен мезонининг ҳисобий катталиги топилиб, жадвалий қиймати билан қиёсланди. Dispersiya bir jinsligi Koxren mezoni yordamida aniqlanadi.

1) Кохрен меъзони билан турдошлик текширилади

Кохрен мезонинингжадвалий қиймати қуйидагича аниқланди.

2) дисперсиянинг такрорийлиги аниқланади

Agarda G_Hjad bo‘lsa, tajriba tiklanadi va undan so‘ng regressiya koeffitsientlarini hisoblashga o‘tish mumkin.

3) Регрессион тенглама қуйидаги кўринишга эга бўлади

Қоидага асосан регрессия коэффициентлари дисперсияси аниқланади.

4) Регрессион тенглама коэффициентларининг ҳисоби

1. 
   
   

Регрессия коэффициентларининг аҳамиятга моликлигини аниқлаймиз. Бунинг учун Стюдент меъзонидан фойдаланамиз. Юқорида келтирилган коэффициентлар дисперсияларидан фойдаланиб мезонлар аниқланади,

Agar bo‘lsa regressiya koeffitsientlari ahamiyatga molik deb hisoblanadi.

Шундай қилиб, ахамиятли регрессия коэффициентлари билан модельга эга бўлиб, ундан фойдаланиб параметрнинг ҳисобий қийматлари аниқланади

5)

Ушбу моделнинг адекватлигини, яъни жараёнга мослигини текшириш мақсадида оптималлаш параметрининг ҳисобий катталиклари аниқланиб матрица тўлдирилади.

6)
Tenglama adekvatligini tekshirish. Tekshirish Fisher mezoni yordamida amalga oshiriladi. Fisher mezonining hisobiy qiymati quyidagi tenglamadan topiladi.
7) Адекватлик дисперсияси қуйидаги формуладан фойдаланиб аниқланади.



М-Стюдент меъзони ҳисобий қийматларини ҳисоблашда олинган натижаларнинг жадвалий қийматдан катта чиқган сонлар нечталиги.

N-тажрибалар сони, 3 та тажриба нолга тенг бўлганлиги учун улар бир хил қийматга эга, шу сабабли тажрибалар сони 12 га тенг бўлади.
Сўнгра адекватлик эркинлик даражаси ва такрорийлик эркинлик даражаси ҳисобланади.

Шуларни инобатга олиб, Фишер мезонининг ҳисобий катталиги қуйидагича топилади.

Фишер мезонининг жадвалий катталиги

га тенг. Фишер мезонининг ҳисобий ва жадвалий қийматлари қиёсланади

Agar F_hisjad bo‘lsa, model adekvat hisoblanadi.

4. 
   ТОТ ўтказишда тажриба нимага рандомизацияланади?
   

Ko’p omilli statistik regression modellarni aniqlash quyidagi bosqichlarda amalga oshiriladi:

1) dastlabki eksperiment o’tkazish;

2) to’la omilli eksperimentni rejalashtirish;

3) ) to’la omilli eksperimentni o’tkazishning shartlarini aniqlash;

4) eksperimentni rejalashtirishning matritsasi bo’yicha asosiy eksperimentlarni o’tkazish;

5) eksperiment natijalarini qayta ishlash;

6) olingan modelni tahlil qilish.

Dastlabki eksperiment tasodifiy kattalik ning taqsimoti normalligi to’g’risidagi gipotezani tekshirish hamda chiquvchi parametrni o’lchashning aniqligini topish va uni o’lchashning ishonchli hajmini aniqlashdan iborat. To’la omilli eksperimentni rejalashtirish quyidagilarni qamrab oladi. Rejalashtirish matritsasini tuzish, takroriy tajribalarni rejalashtirish va randomizatsiyalash.

Omilli rejalashtirish an’anaviy rejalashtirishdan farqli o’laroq, regressiya koeffitsiyentlari kattaliklari bo’yicha nafaqat har bir omil ning, balki ikkita omil omillarning o’zaro ta’siri, ya’ni bir omillning ikkinchi omil boshqa sathga o’tgandagi ta’sirining o’zgarishi bo’yicha xulosa qilish mumkin.To’la omilli regression modellardagi regressiya koeffitsiyentlarining soni quyidagi formula bilan aniqlanadi. - eksperimentdagi omillar soni; elementlarning ikkitadan kombinatsiyasi. Bu kattalik chiziqli polinom uchun ga teng. Ikkinchi tartibli chala polinom uchun ga teng.

TOE ni rejalashtirish matritsasi 2^M deb belgilanadi. Ikki omilli 2² rejalashtirish matritsasi ikki omilli jarayonning kodlangan qiymatlari bilan 1-jadvalda keltirilgan (bu yerda, u - matritsadagi tajriba nomeri; + 1 = + = x_yi - omillning kodlangan yuqori qiymati, - omilning kodlangan quyi qiymati, yoc- rejalashtirish matritsasi qatorlarining shartli belgilanishi, fiktiv omilning sathi.

Omillar sathlarining kodlangan qiymatlari quyidagicha aniqlanadi:

Yurori qiymat

Quyi qiymat

Eksperiment matritsasi bo’yicha asosiy tajribalar o’tkazishdan oldin tajribalar rondamizatsiyalanadi va uchta takrorlikda to’ldiriladi.

u	Omillar					Tajribalarning randomizatsiyalangan nomer v lari				Chiquvchi parametr takrorligi						Su^2(y)
	x0	x1	x2	x3	1		2	3	Yu1		Yu2	Yu3
1	+	-	-	-	13		24	12	8		11	8	9		3
2	+	+	-	-	4		19	14	13		15	11	13		4
3	+	-	+	-	3		9	22	14		16	12	14		4
4	+	+	+	-	23		5	1	20		18	16	18		4
5	+	-	-	+	15		7	20	16		15	14	15		1
6	+	+	-	+	18		21	17	22		20	18	20		4
7	+	-	+	+	8		10	6	17		18	13	16		7
8	+	+	+	+	16		23	11	21		19	17	19		4

ТОЭ да 2³ бўйича тажриба ўтқазилиб қуйидаги натижалар олинди: 200, 205, 210, 220, 200, 204, 210, 220. Регрессия тенгламасининг коэффициентларини аниқланг

u	Omillar
	x0	x1	x2	x3
1	+	+	-	-	200
2	+	-	-	-	205
3	+	+	+	-	210
4	+	-	+	-	220
5	+	+	-	+	200
6	+	-	-	+	204
7	+	+	+	+	210
8	+	-	+	+	220