Ilmiy emperik bog'liq ilmiy tasvirning alohida ichki tarkibi sifatida. Omillar va talqinlar Reja: Kirish

Tarixiy Kontekst ning Zamonaviy Fan

Bundan tashqari, zamonaviy fanning tarixiy kontekstini tushunishning muhim jihati ko'proq empirik asoslangan ilmiy tasvirga o'tishdir. 16—17-asrlarda ilmiy bilim diniy va falsafiy asoslardan ajralib turuvchi alohida ichki tuzilma sifatida shakllana boshladi. Bu o'zgarish asosan kuzatish, eksperiment va empirik dalillarga e'tiborning kuchayishi ta'sir ko'rsatdi. Galileo Galiley va Frensis Bekon kabi olimlar bu yangi ilmiy yondashuvni ilgari surishda muhim rol o‘ynadilar, natijada ilmiy inqilobga asos soldi. Tajribaviy dalillarning ilmiy tadqiqotning hal qiluvchi elementi sifatida tan olinishi aprior fikrlash yoki teologik tushuntirishlarga tayanishdan sezilarli darajada chekinishini ko'rsatdi. Natijada, zamonaviy ilm-fan dalillarni qo'llab-quvvatlash va tekshirish tamoyiliga asoslanib, alohida va mustaqil sohaga aylandi. A. Ilmiy fikr va uslublar evolyutsiyasi Ilmiy fikr va uslublar evolyutsiyasi asrlar davomida qiziqarli sayohat bo‘lib kelgan.
Insoniyat bilimi kengayib borgani sari bizni o‘rab turgan olam haqidagi tushunchamiz ham kengayib bordi. Kuzatish va chayqovchilik asosiy vosita boʻlgan naturfalsafaning dastlabki kunlaridan boshlab, 17-asrda ilmiy metodning rivojlanishigacha fan sezilarli oʻzgarishlarni boshidan kechirdi. Gipotezalarni sinash, jiddiy eksperimentlar va tengdoshlarni tekshirishning joriy etilishi ilmiy jarayonga ob'ektivlik va ishonchlilikning yangi darajasini olib keldi. Qolaversa, ixtisoslashgan sohalarning paydo boʻlishi va turli fanlar olimlarining hamkorligi ilmiy taraqqiyotni tezlashtirdi. Bugungi kunda zamonaviy fan o'zaro empirik bog'liq bo'lgan ilmiy tasvirlar bilan bog'langan, dunyoning har tomonlama va dinamik ko'rinishini taklif qiluvchi alohida ichki tuzilma sifatida turadi. B. Asosiy fan arboblarining hissalari Zamonaviy ilm-fanga salmoqli hissa qo‘shgan asosiy ilmiy arboblardan biri Charlz Darvindir. Darvinning tabiiy tanlanish orqali evolyutsiya nazariyasi biologiya sohasida inqilob qildi va tabiat dunyosi haqidagi tushunchamizni o'zgartirdi. Uning "Turlarning kelib chiqishi to'g'risida" deb nomlangan yangi kitobi evolyutsiya jarayonining harakatlantiruvchi kuchi sifatida barcha turlarning umumiy kelib chiqishi va tabiiy tanlanish mexanizmining dalillarini taqdim etdi . Bu nazariya ko'plab ilmiy fanlarga, jumladan, genetika, antropologiya va ekologiyaga chuqur ta'sir ko'rsatdi. Vaqt o'tishi bilan bosqichma-bosqich o'zgarish kontseptsiyasini yaratib, Darvin Yerdagi hayotning xilma-xilligini tushunish uchun kuchli asos yaratdi. Uning ishi biologiya haqidagi tushunchamizni shakllantirishda davom etmoqda va zamonaviy ilmiy fikrning asosiy ustuni bo'lib qolmoqda. C. Zamonaviy ilmiy fanlarning paydo bo'lishi Zamonaviy ilmiy fanlarning paydo bo'lishini omillar va talqinlarning kombinatsiyasi bilan bog'lash mumkin. Asosiy omillardan biri - texnologiyaning rivojlanishi, bu olimlarga tabiiy dunyoni o'rganish uchun yangi vositalar va texnikalar taqdim etdi. Bu ilmiy bilimlarning fizika, kimyo va biologiya kabi alohida fanlarga ixtisoslashuvi va boʻlinishiga olib keldi. Yana bir omil - bu empirik dalillarga va ilmiy uslubga ortib borayotgan ahamiyat. Olimlar kuzatish, eksperiment o'tkazish va tekshiriladigan farazlarni shakllantirishga ustuvor ahamiyat berishni boshladilar.
Yondashuvning bunday o‘zgarishi tabiat hodisalarini yanada tizimli va jiddiyroq o‘rganish imkonini berdi. Umuman olganda, zamonaviy ilmiy fanlarning paydo bo'lishini ilmiy bilimlarning o'sib borayotgan murakkablashuviga javob sifatida ko'rish mumkin va tabiiy dunyoni tushunishga yanada ixtisoslashgan va qat'iy yondashuvlar zarurati. Zamonaviy fan o'ziga xos ichki tuzilmani o'z ichiga oladi, u turli xil o'zaro bog'liq omillar va talqinlardan iborat. Ushbu tuzilmani shakllantiruvchi asosiy omillardan biri empirik dalillardir. Tajribaviy ma'lumotlarga tayanish ilmiy tadqiqotning markaziy tamoyilidir, chunki u bilimlarni to'plash va tasdiqlash uchun asos bo'lib xizmat qiladi. Tajribalar o'tkazish, kuzatishlar o'tkazish va ma'lumotlar to'plash orqali olimlar empirik haqiqatga asoslangan faraz va nazariyalarni shakllantirishlari mumkin. Bundan tashqari, ushbu empirik dalillarning talqini zamonaviy fanda ham hal qiluvchi rol o'ynaydi. Olimlar to'plangan ma'lumotlarni sharhlash va mazmunli xulosalar chiqarish uchun turli xil nazariy asoslar, eksperimental dizaynlar va statistik usullardan foydalanadilar. Ushbu talqin qiluvchi jihat ilmiy bilimlarni takomillashtirish va evolyutsiya qilish imkonini beradi, zamonaviy ilm-fanni dinamik va doimo rivojlanib borayotgan fanga aylantiradi.

2.