Samixon ASHIRBOYЕV, filologiya fanlari doktori, professor
O‘ZBеk DIALеkTOLOGIYASI TA’LIMI:
YANGILANISH JARAYONLARI (Fе’L TUSLANISHI)
M
a’lumki, oliy ta’lim mazmuni har doim eng yangi ma’lumotlar bilan bo-
yitib borilishi davr talabidir. Bu о‘rinda gap oliy ta’lim uchun yaratilgan
darsliklar haqida boradi. Tо‘g‘ri, darslik mazmunida kо‘p yillar davomida
о‘z qimmatini yо‘qotmagan faktlar saqlanib qolishi kerak, lekin asosiy urg‘u yangi
tadqiqot natijalariga berilishi maqsadga muvofiqdir. О‘zbek filologiyasi hamda о‘zbek
tili va adabiyoti yо‘nalishlari ta’lim mazmunidan о‘rin olgan “О‘zbek dialektilogiyasi”
о‘quv fani ham bundan mustasno emas.
О‘zbek dialektologiyasiga oid darsliklarda fe’llarning tuslangan shakllari berilgan
bо‘lsa-da, fe’lning shevalardagi tuslovchi affikslari tizimi, unda qatnashuvchi affikslar-
ning tuslanish jarayonidagi xususiyatlari yoritilmay qolgan. v.v.Reshetov va Sh. Sh.
Shoabdurahmonovlar darsligida tuslovchi affiks qо‘shilish jarayonida yuz beradigan
ayrim fonetik о‘zgarishlar hamda tuslanish namunalari keltirilgan, xolos
1
. N. Rajabov
1
Reshetov v.v., Shoabdurahmonov Sh.Sh. O‘zbek dialektologiyasi. – T.: O‘rta va oliy maktab,
1962. 226-234-b.
Annotatsiya
73
fe’l tuslanishi tо‘g‘risida fikr yuritar ekan, tarixiy -дүк/дуқ sifatdosh yasovchi affiksli
shakllarni izohlashda chalkashlikka yо‘l qо‘yadi. Shevalardagi -ди+к/ду+қ tahlili kelib
chiqadigan affikslarni tarixiy, ya’ni tarixda sifatdosh affiksi bо‘lgan va morfemalarga
ajralmaydigan
