Ilmiy-metodik jurnali scientific-methodical journal ministry of public education of the


e  unlisi  qо‘llangan  bо‘g‘indan  keyingi  bо‘g‘inda  ы  (ï)


Download 1.3 Mb.
Pdf ko'rish
bet106/192
Sana05.01.2022
Hajmi1.3 Mb.
#218415
1   ...   102   103   104   105   106   107   108   109   ...   192
Bog'liq
4-son-2018

e  unlisi  qо‘llangan  bо‘g‘indan  keyingi  bо‘g‘inda  ы  (ï)  unlisining 
kelishi mumkin emas, lekin bu shaklning qisqargan variantida 
e unlisi qatnashmaydi, 
bu esa orqa qator unlilar singarmonizmining yuzaga kelishiga (oйнардым) sabab 
bо‘ladi.  Shu  tufayli  ham  talabalarga  bunday  о‘rinlarda  tanqidiy  qarash  tо‘g‘risida 
kо‘rsatmalar berilishi joiz. Bu bilan talabalarni tanqidiy fikrlashga ham о‘rgatib borish 
mumkin bо‘ladi, qolaversa, sheva tо‘g‘risida notо‘g‘ri tasavvur uyg‘atib qо‘yishning 
oldi olinadi. Yangi darslikda yuqoridagi mualliflar tomonidan qorabuloq shevasidan 
keltirilgan hozirgi zamon davom fe’lining ­aйт/əйтt ~ ajt/äjt affiksli shakli betakror 
xususiyatga  ega  bo‘lganligi  uchun  aynan  olindi,  chunki  bu  shakl  hamon  о‘sha 
shevaning  eng  muhim  fakti  sifatida  saqlanib  qolmoqda:  boryapman  ~  бaрaйтмa 
barajtma, boryapsan ~ бaрaйтса ~ barajtsa, boryapti ~ барайтть ~ barajttї
aytyapman ~ e:дəйтмə ~ e:däjtmä, aytyapsan ~ e:дəйтсə ~ e:däjtsä, aytyapti ~ 
e:дəйттъ ~ 
e:däjtti
7

Yangi darslikda  keyingi davrlarda olib borilgan tadqiqotlarda qayd qilingan , hali 
о‘quv adabiyotlarida e’tiborga olinmagan  qoraqalpog‘iston o‘zbek shevalari uchun 
xarakterli bо‘lgan fe’l shakli ham kiritildi. Bu ­мəлъ / malь ~ mäli / malї affiksli fe’l 
shaklidir. Uni  Y.  Ibrohimov zaruriyatlik fe’li deb yuritadi
8
: borish kerak ~ бармаль ~ 

Download 1.3 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   102   103   104   105   106   107   108   109   ...   192




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling