Ilmiy-metodik jurnali scientific-methodical journal ministry of public education of the
Download 1.3 Mb. Pdf ko'rish
|
4-son-2018
з(z) undoshining с(s) variantida talaffuz
qilinishini transkripsiyada aks ettirmagan. Bu tashqi jihatdan qaraganda, e’tiborli masala emasdek tuyulishi mumkin. Aslida u turkiy tillarning, shu jumladan, о‘zbek shevalarining asosiy fonetik xususiyatlaridan biridir, hatto о‘zbek adabiy tilining og‘zaki shaklida ham bu fonik (og‘zaki matnlarda tovushlarning о‘ziga xos tovlanishi) 5 Yo‘ldoshev T. O‘zbek shevalarida aniq hozirgi zamon fe’l formalari // O‘zbek tili va adabiyoti, 1982. 11-b. 6 Reshetov v.v., Shoabdurahmonov Sh.Sh. O‘zbek dialektologiyasi. – T.: O‘rta va oliy maktab, 1962. 231-b. 75 xususiyat mavjud. Tahlil qilinayotgan darslikning yana bir noqulay tomoni shundaki, uning avvalida taklif qilingan transkripsiyaga fe’l shakllarini yoritishda hamma vaqt ham amal qilina bermasligidir. Yangi darslikda biz singarmonizmga ta’rif berishda singarmonizmni birinchi bо‘g‘in bilan bog‘lab qо‘ymadik va birinchi bо‘g‘in о‘rnida dastlabki, bо‘g‘in tushunchasini ishlatdik, uni tayanch nuqta (bо‘g‘in) deb ham atash mumkin. Bu nozik jihat shuning uchun zarur bо‘ladiki, ayrim о‘zlashgan sо‘zlar va turkiy sо‘z shakllarining qо‘shma yoki analitik shakllarida ikkinchi komponent о‘z fonetik strukturasini saqlashga intiladi, balki ularni barcha о‘rinlarda ham singarmonizmga bо‘ysundirib bо‘lmaydi. Masalan, v. Reshetov va Sh. Shoabdurahmonovlarning “дж/ dj”lovchi shevalardan keltirgan oйнар эдим/oйнаредым/oйнардым; oйнар эдинг/ oйнаредынг/oйнардынг; oйнар эди/oйнареды/oйнарды shakllaridagi tagiga chizilgan so‘zlar transkripsiyasi shevaning singarmonistik kо‘rinishiga zid ekanligi namoyon bо‘ladi. Bu sо‘z shakllarida singarmonizm uchun tayanch nuqta (bо‘g‘in) vazifasini uchinchi bо‘g‘indagi old qator e unlisi bajaradi, shu tufayli keyingi bо‘g‘inlar o‘sha unlining xarakteriga, ya’ni old qatorlik xususiyatiga moslashishi kerak edi. Ma’lum bо‘ladiki, Download 1.3 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling