Ilmiy va ilmiy texnik onlayn konferens iya

TA’LIM VA INNOVATSION TADQIQOTLAR
 
ILMIY VA ILMIY TEXNIK ONLAYN KONFERENSIYA
 
BANKLARNING TO‘LOVGA QOBILIYATSIZLIGI 
(BANKROTLIGI)NING NAZARIY-HUQUQIY ASOSLARI
 
 
Quldoshev Javlonbek Qodirovich
Toshkent davlat yuridik universiteti
magistratura talabasi

---

TA’LIM VA INNOVATSION TADQIQOTLAR
ILMIY VA ILMIY TEXNIK ONLAYN KONFERENS
IYA
 
https://t.me/scienceboxofficial http://conf.sciencebox.uz/ 
28 
munosabatlarda davlat aralashuvidan iborat. Shu nuqtai nazardan, barqarorlikni ta’minlash, xo‘jalik 
faoliyati ishtirokchilarining huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilish , provardida esa – butun 
iqtisodiy faoliyat davlatning vositasi sifatida qaraladi.” 
Kredit tashkilotining bankrotligi bilan bog‘liq munosabatlarni tartibga solish zarurati, boshqa 
tashkilotlardan farqli ularoq, kredit tashkiloti maxsus huquqiy imkoniyatlarga ega bo‘lib , ular maxsus 
faoliyat turi bilan shug‘ullanish uchun litsenziyalanadigan faoliyat, shuningdek qimmatli qog‘ozlar 
bozorida faoliyat kabi bank operatsiyalarini amalga oshiradi. Banklarning bankrotlik instituti keng 
ko‘lamda ko‘rib chiqilishi kerak. Banklarni tartibga solish maqsadlarini hisobga olgan holda, ularni 
kredit tashkilotlarining bankrotlik instituti maqsadlari bilan bog‘lash kerak. 
Kredit tashkilotlari bankrotlik institutining inqirozga qarshi salohiyati ham tiklanish va tugatish 
qismida o‘zini namoyon qilishi mumkin. Qayta tiklash qismida (bankrotlikning oldini olish doirasida), 
bunday inqirozga qarshi vositalarning katta qismi bir vaqtning o‘zida bankni tartibga solish va nazorat 
qilish vositasi bo‘ladi. Tugatish qismida (bankrotlik jarayonida) inqirozga qarshi vositalar, qoida 
tariqasida, bankni tartibga solish va nazorat qilish bilan bog‘liq bo‘lmaydi.4 
Banklarning to‘lovga qobiliyatsizligi (bankrotligi) bilan bog‘liq moddiy-huquqiy munosabatlar 
ikki tomon: bir tomondan qarzdor, ikkinchi tomondan kreditorlar o‘rtasida shakllanadi. Bankrotlik 
institutining rivojlanish tarixi davomida, olimlar tomonidan, to‘lovga qobiliyatsizlik( bankrotlik) 
jarayonida, bir necha kreditorlar mavjud bo‘lishi kerakligi ta’kidlanadi. “G.F. Shershenevich bir nechta 
kreditorlarning mavjudligi bankrotlikning asosiy belgisi deb hisoblaydi”5. Bankrotlik bilan bog‘liq 
munosabatlarni tartibga soluvchi zamonaviy Qonunchilik o‘ziga xos tartibda amal qiladi. Bu holat 
raqobat muhitida huquqiy munosabatlarning vujudga kelishi uchun kamida bitta kreditorga ega 
bo‘lishi zarur. 
Kredit tashkilotiga nisbatan to‘lovga qobiliyatsizlik mezonidan tashqari, kreditorlar oldidagi 
majburiyatlarni bajarish uchun kredit tashkilotining mol-mulki yoki aktivlari qiymatining yetarli 
emasligi, shuningdek majburiy to‘lovlarni to‘lash bo‘yicha majburiyatlarning bajarilishi kabi xususiyat 
qo‘llaniladi. Bank faoliyatida “Bankrotlik to‘g‘risida”- gi qonunni qo‘llash bank talablarini himoya 
qilish bilan bir qatorda bank tavakkalchiligiga qarshi tizimni rag‘batlantirish va bankni yopish 
bo‘yicha o‘z vaqtida olib boriladigan va tizimli xatarlarni o‘z ichiga olgan nozik jarayondir. 
Xulosa qilib aytganda, bank xizmatlari bozorini inqirozga qarshi tartibga solish vositasi 
bo‘lgan kredit tashkilotlarining to‘lovga qobiliyatsizligi (bankrotligi) instituti banklarni tartibga solish 
vositasi sifatida ishlaydi. Banklarning o‘ziga xos xususiyatlarini hisobga olgan holda samarali 
yechimlar jarayoni zarur. Bu nazorat organlari va bank organlariga moliya tizimidagi buzilishlarni 
tezda yumshatish va banklarning ishdan chiqishi bilan bog‘liq