Inersiya kuchlari. Noinersial sanoq tizimlari Reja

Galileyning nisbiylik prinsipi umumiy holda quyidagicha ta’riflash mumkin

• 
  Barcha inersial sanoq sistemalarida hamma mexanik jarayonlar bir xilda kechadi.
  
• 
  Yuqorida aytilganidek, to’g’ri chiziqli tekis harakatlanayotgan sistemalarda Nyuton qonunlari o’rinli bo’ladi. Agar sanoq sistemasi egri chiziqli yoki tezlanish bilan harakatlanayotgan bo’lsa-chi?Bunday sistemalar noinersial sanoq sistemalari deyiladi. Tezlanish hosil bo’lish sababi – bu kuch. Demak, Nyutonning ikkinchi qonunidan foydalanish uchun jismga boshqa jismlar tomonidan tasir qilayotgan kuchlar birgalikda inersiya kuchini kiritamiz. Inersiya kuchi jismga boshqa jismlar tomonidan emas, balki sanoq sistemasi tezlanish bilan harakatlanishi tufayli ta’sir qiladi. Аylаnuvchi sаnoq tizimidаgi jismgа Fm.q dаn tаshqаri Koriolis
  
• 
  inersiya kuchi deb аtаluvchi kuch hаm tа’sir qilаdi.
  

U holda Nyutonning ikkinchi qonuni quyidagi

• 
  U holda Nyutonning ikkinchi qonuni quyidagi
  
• 
  manis=F+Fi
  
• 
  ko’rinishida bo’ladi.
  
• 
  Inersiya kuchining ifodasini topish uchun tezlanishning absolyut qiymati aab va tezlanishning nisbiy qiymati anis ning ayirmasidan foydalanamiz. U holda inersiya kuchi ifodasi quyidagicha bo’ladi:
  
• 
  Fi=m(aab-anis)
  
• 
  Aytilganlarini misoldan ko’raylik
  
• 
  Kichik ustida ustun o’rnatilgan bo’lib, unga rasmda ko’rsatilgandek mayatnik osilgan. Aravacha yerga nisbatan aab doimiy tezlanish bilan harakatlanmoqda. Mayatnik aravachaga nisbatan qo’zg’almas: anis=0. Mayatnikka mg, mai va T kuchlar tasir qiladi. T-mayatnik osilgan ipning taranglik kuchi. bir aravacha ustida ustun o’rnatilgan
  

Lekin bu kuchlar mayatnikka tezlanish bermaydi. Nyutonning ikkinchi qonuni bajarilisi uchun unga inersiya kuchi Fi=-mai ni kiritish kerak. U holda

• 
  Lekin bu kuchlar mayatnikka tezlanish bermaydi. Nyutonning ikkinchi qonuni bajarilisi uchun unga inersiya kuchi Fi=-mai ni kiritish kerak. U holda
  
• 
  Demak, Nyutonning ikkinchi qonuni shartli ravishda bajariladi. Mayatnikning og’ish burchagi tga=ai /g .
  

•