Inersiya momenti

Maqsad: matematik mayatninning tebranish davri va chastotasini o’rganishKerarakli asboblar va jihozlar: Shtativga biriktirilgan ipga osilgan yuk (matematik mayatnik), vaqtni o’lchaydigan sekundomer, universal ta’minlash manbaiIshni bajarish tartibi:
1. Matematik mayatnik shtativga o‘rnatiladi.
2. Mayatnikipining uzunligi aniqlanadi (chizg‘ich yordamida).
3. Lahza o‘lchagich laboratoriya universal ta’minlash manbaiga ulanadi.
4. Mayatnik muvozanat vaziyatidan uncha katta bo‘lmagan burchakka og‘dirilib, harakatga keltiriladi. Shu onda lahza o‘lchagich ishga tushiriladi.
5. Matematik mayatnik 20 marta to‘liq tebrangandagi vaqt oralig‘i to‘lchanadi.
6. Olingan natijalar asosida mayatnikning tebranish davri hamda chastotasi (1) va (3) ifodaga ko‘ra aniqlanadi.
7. Xuddi shunday o‘lchashlar boshqa massadagi va boshqa uzunlikdagi mayatniklar uchun ham bajariladi.
8. (4) formulaga binoan erkin tushish tezlanishi aniqlanadi.
9. Tajribadan olingan natijalar asosida quyidagi jadval to‘ldiriladi.
31.Labaratoriya.Qattiq jismlarning zichligini piknometr yordamoda aniqlash.
Ishning maqsadi: suyuq va qattiq jismlarning zichligini piknometr vositasida aniqlashni o’rganish.

Kerakli jihozlar: analitik tarozi, tarozi toshlari, piknometrlar, zichligi topiladigan suyuqliklar va qattiq jismlar, distillangan suv, uy haroratiidagi toza suv qo’yilgan idish, termometr, filtr qog’ozi
Jismning tuzatma kiritilmagan zichligi quyidagiga teng bo’ladi, ya’ni:
 =  (3)
Qattiq jismning (3) formula yordamida hisoblangan zichligi taqribiy bo’ladi. Shuning uchun jismni havoda tortganda uning massasi kamayishini ham hisobga olib,  ning haqiqiy qiymatini topishga imkon beradigan formulani keltirib chiqaramiz.
Aytaylik, V ─ tekshirilayotgan qattiq jismning haqiqiy massasi, V ─ qattiq jism siqib chiqargan havoning massasi,  - qattiq jismni muvozanatlovchi tarozi toshlari siqib chiqargan havoning massasi,  ─ toza suvni muvozanatlovchi toshlar siqib chiqargan havoning massasi bo’lsin. Qattiq jism havoda tarozida tortilganda quyidagi muvozanatlik sharti bajarilishi kerak:
Ishni bajarish tartibi
1. Qattiq jismning massasini (m) tarozida tortib oling.
2. Piknometrga toza suv quyib, toza suv bilan piknometrning birgalikdagi massasini (M) tarozida tortib oling.
3. Toza suv quyilgan piknometrga qattiq jismni soling va jism suvning bir qismini siqib chiqargach, piknometrning toza suv va qattiq jism bilan birgalikdagi massasini (M₀) tarozida tortib oling.
4.  va  larning muayyan temperaturaga mos keluvchi qiymatlarini kullanmadagi jadvaldan oling.
5. Kattaliklarning jadvaldan olingan qiymatlarini (6) formulaga qo’yib  ning qiymatini aniqlang.
6. Kattaliklarning topilgan qiymatlarini 2-jadvalga joylashtiring